Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Barbórka w Świętokrzyskiem. Kto ją obchodzi i dlaczego?

Marzena Smoręda
Barbórkę, czyli górnicze święto, obchodzą w poniedziałek, 4 grudnia pracownicy górnictwa i wydobycia oraz cementowni, gazownictwa i kamieniarstwa. W regionie świętokrzyskim zatrudnionych w tych branżach jest około 7 tysięcy osób, ponieważ Świętokrzyskie słynie ze złóż surowców dla tych gałęzi produkcji i bogatej tradycji historycznej związanej z wydobyciem rud, skał w tym krzemienia pasiastego, oraz dymarek sięgającej czasów starożytnych.

Górnicy, hutnicy, kamieniarze

Pracują między innymi w Świętokrzyskich Kopalniach Surowców Mineralnych, do których należą kopalnie kruszyw i piasku Laskowa, Jaźwica, Winna czy Nieświń II, Kopalni Wapienia Morawica, Kopalni Wapieni Wierzbica, Kopalni Granitu Kamienna Góra, Kopalnia Gipsu Leszcze koło Pińczowa, Kopalni Łagów IV Cemex Polska, Kopalni Józefka w gminie Górno, Kamieniołomy Świętokrzyskie w Baćkowicach, Jadar Kopalnia Dolomitu Skała i Kopalniach Dolomitu w Sandomierzu, Eurovua Kruszywa Kopalnia Wiśniówka koło Kielc, Kopalniach Odkrywkowych Surowców Drogowych Kopalnia Głuchowiec w Małogoszczu koło Jędrzejowa, kopalniach iłów Gościniec, Pałęgi i Tihe Plus w gminie Mniów, Kopalni i Zakładach Chemicznych Siarki Siarkopol z Grzybowa koło Staszowa, Lhoist Bukowa koło Małogoszcza. Świętuje też branża cementowa; Lafarge Cementownia Małogoszcz, cementownia Dyckerhof Polska w Nowinach, cementownia Trzuskawica. Do nich dołączają też nasi hutnicy z Celsy Huty Ostrowiec i ostrowieckiego Złomhutu, Odlewni Polskich ze Starachowic, Koneckich Zakładów Odlewniczych, Zakładów Górniczo-Metalowych Zębiec koło Starachowic czy BTBB z Grzybowa koło Staszowa.

Nie można zapomnieć też o pracownikach firm zajmujących się produkcją płytek ceramicznych czy obróbką kamienia. Największym graczem w tej branży jest spółka Rovese z Kielc, która jest jednym z największych producentów płytek na świecie. Świętokrzyskie zagłębie ceramiczne znajduje się przede wszystkim w powiecie koneckim, ale i na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Starachowicach działają producenci tej branży. Z regionem świętokrzyskim związana jest też spółka Rovese, która produkuje ceramikę sanitarną oraz płytki ceramiczne i gresy. Ma zakłady między innymi w Starachowicach. W Końskich i powiecie koneckim działa grupa fabryk należąca do Mirosława Szymańskiego. Są to spółki: Ceramika Color, Ceramika Końskie, Cotto Petrus, Star Dust i Star Gres. W Starachowicach ulokował się wywodzący się z okolic Radomia Cerrad, należący do Pawła i Haliny Bąków oraz Vidacolor zarządzany przez Michała Barcica, który oferuje między innymi materiały do przemysłu ceramicznego. Cerrad to producent mrozoodpornych płytek ceramicznych, gresowych i klinkierowych. Ma w Starachowicach nową fabrykę. Na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Starachowice działa też Vidacolor – włoska spółka, która produkuje wyroby ceramiczne w podstrefie Końskie Starachowickiej Strefy Ekonomicznej.

W sumie 4 grudnia świętuje w Świętokrzyskiem około 7 tysięcy pracowników.

Dlaczego święta Barbara?
Patronką święta górników jest Barbara z Nikomedii, męczennica, żyjąca w III wieku naszej ery, która została uznana za świętą przez Kościół katolicki i cerkiew prawosławną. Legenda głosi, że wywodząca się z pogańskiej rodziny Barbara przeszła na wiarę chrześcijańską, za co została ścięta mieczem przez własnego ojca. Tuż po tym zdarzeniu oprawcę raził piorun, zaś Barbara została okrzyknięta patronką dobrej śmierci i trudnej pracy.

Świętą Barbarę od wieków czczą osoby, które w swojej pracy są narażone na wybuchy. Jej kult jest wyznawany przede wszystkim w społeczności górników. Niewiele osób wie, że świętą Barbarę czczą także hutnicy, marynarze, rybacy, kamieniarze i... więźniowie.

W czasach PRL przedstawiciele władzy starali się zlaicyzować kult świętej Barbary, bardzo rozwinięty na Śląsku. Decydenci nie oszczędzili także Barbórki. Z jej obchodów usuwano elementy religijne, zastępując je śląskim folklorem. Jego ważnym elementem była pobudka górników i ich rodzin przez orkiestry dęte, które 4 grudnia nad ranem defilawały pod oknami familoków i górniczych osiedli.

Nazwa święta górników pierwotnie była pisana jako „Barburka”. W słownikach poprawnej polszczyzny dopiero od 1971 roku możemy znaleźć znany dzisiaj zapis Barbórka. Jest to ukłon językoznawców w stronę śląskiego języka, w którym funkcjonuje słowo „Barbora” oraz pochodzące od niego zdrobnienie „Barbórka”.

ZŁOTA SETKA 2017. Zobacz listę najbogatszych firm w Świętokrzyskiem

Karczmy piwne, combry babskie
Górnicza szpada to obecnie odznaka honorowa przyznawana wyróżniającym się w pracy górnikom. Symbol szpady nawiązuje do broni używanej przez średniowiecznych poszukiwaczy złota, którym ta broń służyła do obrony przed złodziejami.

Ważnym i bardzo lubianym elementem górniczego święta są karczmy piwne polegające na spotkaniach gwarków, czyli starych i młodych górników. Górnicy zasiadają przy dwóch oddzielnych stołach, dzieląc się na „stare strzechy” i „nowe strzechy” według posiadanego doświadczenia w pracy pod ziemią. Obie grupy rywalizują między sobą w różnych konkurencjach biesiadnych: opowiadają dowcipy, śpiewają pieśni górnicze i przekazują prezenty związane z zabawnymi zdarzeniami z szychty. Na karczmach piwnych obowiązuje górniczy strój galowy. Za niepoprawnie skompletowany ubiór górnik może dostać symboliczną karę, np. nakaz wypicia piwa z solą lub zakucia w dyby.

Zgodnie z tradycją kobiety nie biorą udziału w karczmach piwnych, ale obecnie ten zwyczaj nie jest ściśle przestrzegany. W tym czasie organizują jednak swoje spotkania, czyli tak zwane combry babskie, na które mężczyźni nie mają wstępu. Na Górnym Śląsku tą nazwą określa się także inne spotkania w gronie kobiet, na przykład wieczory panieńskie.

Święta Barbara wróży przyszłość
Ze świętem Barbórki związane są liczne przesądy ludowe. Polskie przysłowie głosi: „Jak Barbórki po wodzie, święta będą po lodzie”. Zgodnie ze staropolską tradycją ścięte gałązki jabłoni lub innego drzewka owocowego, które zostaną włożone na Barbórkę do wody, rozkwitną na Boże Narodzenie. Wyśmienita zabawa w Barbórkę jest gwarancją szczęśliwej pracy górników przez cały rok. W myśl powiedzenia: „Kto w Barbórka nie pije, tego w grubie zabije” („gruba” w tym powiedzeniu oznacza kopalnię) górnicy do corocznych obchodów 4 grudnia zabierają się z pełnym oddaniem.

ZOBACZ TAKŻE: 60 SEKUND BIZNESU. O zakazie handlu w niedzielę

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Barbórka w Świętokrzyskiem. Kto ją obchodzi i dlaczego? - Echo Dnia Świętokrzyskie

Wróć na echodnia.eu Echo Dnia