Chemar ma 60 lat. Zobacz co dziś zostało z dawnej potęgi

Mija 60 lat, od kiedy na kieleckim rynku zaczął działać Chemar – wizytówka Kielc i gigantyczna firma, w której pracował ktoś niemal z każdej kieleckiej rodziny. Po transformacji ustrojowej firmę podzielono na małe spółki i sprywatyzowano. Poszły one w ręce zagranicznych inwestorów. Działająca do dziś i należąca do skarbu państwa Chemar Spółka Akcyjna  zmieniła profil i... handluje energią.

60 rocznica powstania Chemaru, firmy-legendy, w której w najlepszych latach, czyli od 1975 do 1979 pracowało ponad pięć tysięcy ludzi, jest okazją do przypomnienia jej historii. Zakład bowiem w czasach swojej świetności dawał utrzymanie ogromnej liczbie kieleckich rodzin. Dziś po jego świetności pozostało wspomnienie.

SZYBKA KARIERA NA RYNKU

O powstaniu zakładu zdecydowano w 1951 roku. Budowę rozpoczęto 1952 roku. Po dwóch latach, we wrześniu 1954 roku nastąpił rozruch technologiczno-produkcyjny Wydziału Mechanicznego. Pierwszym dyrektorem zakładów został Stanisław Kopystyński. Rozpoczęto produkcję pierwszych wyrobów armaturowych na potrzeby przemysłu energetycznego i chemicznego. W tym okresie w przedsiębiorstwie pracowało 106 osób. Początkowo produkowano głównie armaturę średnioprężną o niskich parametrach techniczno-eksploatacyjnych, potem armaturę wysoko wyspecjalizowaną. Pierwszy etap budowy zakończono w 1963 roku. W zakładzie pracowały trzy wydziały produkcyjne: kuźnia, odlewnia i rurownia. Produkowano na eksport, głównie do Francji, Grecji, Norwegii i Turcji.

W 1964 roku zmieniono nazwę przedsiębiorstwa na Zakłady Urządzeń Chemicznych i Armatury Przemysłowej. Dwa lata później rozpoczęto wytwarzanie aparatów i linii technologicznych dla przemysłu chemicznego na nowo wybudowanym Wydziale Aparatury Chemicznej. Zakłady mogły dostarczać kompletne wyposaże dla rafinerii, fabryk nawozów azotowych, amoniaku, kwasu siarkowego i innych czy przemysłu cukrowniczego. Kolejnym etapem rozbudowy przedsiębiorstwa było uruchomienie Wydziału Tłoczni. W 1978 roku przedsiębiorstwo otrzymało nową nazwę - Zakłady Urządzeń Chemicznych i Armatury Przemysłowej Chemar. Po zakończeniu drugiego etapu rozbudowy Chemar z każdym rokiem rozszerzał dostawy. Do roku 1980 oddano do użytku Drugi Wydział Mechaniczny oraz zmodernizowano rurownię i odlewnię. Zakończono prace budowlano-montażowe elektrociepłowni. W latach 80. zakupiono nowe urządzenia produkcyjne, rozwijano produkcję napędów elektromechanicznych, uruchomiono dostawy dla elektrowni atomowych, doskonalono armaturę oraz poszerzano jej asortyment. Chemar zaczął samodzielnie podpisywać pierwsze kontrakty zagraniczne. Chemar w swojej ofercie posiadał urządzenia dla energetyki, przemysłu chemicznego i petrochemicznego, wieże wiatrowe, armaturę przemysłową, rurociągi wysokociśnieniowe, półfabrykaty. Świadczył również usługi z zakresu powłok ochronnych oraz regeneracji i diagnostyki technicznej armatury.

W latach 90. poszerzono ofertę o urządzenia sterujące do zaworu bezpieczeństwa, nowy zawór regulacyjny, armaturę gazową i rafineryjną, armatura wykonana ze stali P 91, armatura na media agresywne, opanowano również spawanie tytanu. Potwierdzeniem wysokiej jakości produktów Chemaru było ponad 30 różnych świadectw i certyfikatów jakościowych.

TRANSFORMACJA W CHEMARZE

Do roku 1990 w przemyśle dominował rynek producenta. Rok 1989 i lata 90. diametralnie zmieniły sytuację na rynku. W 1991 roku zakład przekształcono w spółkę Skarbu Państwa Chemar. To otworzyło drogę do prywatyzacji zakładu. Nie było jednak chętnych na zakup przedsiębiorstwa w całości Ratując się przed upadłością przeprowadzono głęboką restrukturyzację organizacyjną, majątkową i zatrudnienia. Przekształcono poszczególne wydziały produkcyjne w niezależne podmioty. W latach 2000-2004 powstały spółki: Zakład Aparatury Chemar, Zakład Tłocznia Chemar, Zakład Armatury Chemar, Zakład Rurociągów Chemar, Chemarbel i Odlewnia Chemar. W 2005 roku majątek spółki Zakład Aparatury Chemar sprzedano włoskiej firmie Sices Polska. Sprzedane zostały też: w 2007 Zakład Rurociągów Chemar, w 2010 Zakład Tłocznia Chemar i w 2012 Zakład Armatury Chemar. W 2012 roku połączono Chemar Spółkę Akcyjną ze spółką Chemarbel.

- Ta przysłowiowa walka o Chemar, która rozgrywała się w latach 90. ubiegłego wieku, spowodowała niestety bardzo bolesne dla części pracowników konsekwencje, które najprościej można prześledzić na przykładzie zmian w zatrudnieniu – mówi Tadeusz Jóźwik, autor książki „Chemar wpisany w historię, zadowolenie z przeszłości”, której premiera na rynku zbiegła się z jubileuszem firmy. - I tak przy rozruchu, w 1953 roku, w zakładzie pracowało zaledwie 40 osób. Do końca lat 50. zatrudnienie systematycznie rosło do poziomu 1412 osób. Najwięcej pracowników liczył zakład w 1975 roku, kiedy to było ich 5052 osoby. Końcówka lat 70. i lata 80. aż do 1989 oznaczały dla zakładu stopniowe ograniczenia zatrudnienia, do 3358 osób na starcie nowej ery w polskiej gospodarce.

W roku 2001 w firmie pracowało już tylko 1508 ludzi, a w 2002 roku 1300 osób. Na koniec 2013 roku stan zatrudnienia w jedynej pozostałej po zakładzie spółce znajdującej się w polskich rękach czyli w spółce Armatury, w skład której wchodzą Odlewnie, pracowało łącznie 205 osób – wyjaśnia Tadeusz Jóźwik.

CHEMAR OBECNIE

Po dokonanych przekształceniach organizacyjnych i własnościowych Spółka Zakłady Urządzeń Chemicznych i Armatury Przemysłowej Chemar z przedsiębiorstwa produkcyjnego przekształciła się w przedsiębiorstwo handlowo-usługowe. W obecnym kształcie Chemar Spółka Akcyjna jest przedsiębiorstwem energetycznym. Sprzedaje i dystrybuuje energię elektryczną oraz gaz ziemny. W 2011 spółka uzyskała status operatora systemu dystrybucyjnego gazowego i operatora sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. W spółce pozostało Laboratorium Badawcze, które świadczy specjalistyczne usługi dla przemysłu. Chemar jest także w stu procentach udziałowcem spółki Odlewnia Chemar, która jest producentem odlewów staliwnych węglowych, stopowych oraz wysokostopowych, stosowanych w przemyśle energetycznym, chemicznym, petrochemicznym, cementowo-wapienniczym, wydobywczym i maszynowym. Odlewnia wkrótce zapewne pójdzie pod młotek, bo właściciel chce spółkę sprzedać i już szuka dla niej inwestora. Aktualnie należący do skarbu państwa Chemar zatrudnia 84 pracowników, a należąca do niego Odlewnia 121 osób. Dawne działy Chemaru, dziś osobne spółki w rękach zagranicznych zatrudniają około 730 osób.