Minister Adamczyk: szlak Via Carpatia jest dzisiaj projektem ogólnoeuropejskim

Trasy komunikacyjne uważane są za krwiobiegi gospodarki. Czy Via Carpatia ma szansę pobudzić rozwój gospodarczy regionu Trójmorza?

Inwestycje w infrastrukturę i transport są kluczowe dla rozwoju gospodarczego i społecznego. Historia świata pokazuje, że drogi, transport, szlaki handlowe odgrywały fundamentalną rolę w rozwoju państw i cywilizacji. Ostatni rok pokazuje również, że są także niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa.

Przez stulecia w regionie Europy Środkowej rozwijały się przede wszystkim połączenia wschód-zachód. Połączenia północ-południe powstają dopiero teraz. Szlak Via Carpatia z regionalnej inicjatywy Polski, Litwy, Słowacji i Węgier jest dzisiaj projektem ogólnoeuropejskim. W prowadzonych na poziomie UE pracach legislacyjnych, które zmienią rozporządzenie dotyczące sieci transportowej TEN-T, uwzględniono nowy korytarz Morze Bałtyckie - Morze Czarne - Morze Egejskie. Ten trójmorski szlak połączy północ z południem Europy, od Helsinek, przez kraje bałtyckie, Polskę i dalej Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię, Grecję aż do Cypru.

Jego główną osią drogową jest właśnie trasa Via Carpatia. Korytarz ten zapewnia również dogodne skomunikowanie z Ukrainą i Mołdawią. Ponadto, za sprawą portów morskich na północy i południu, szlaku zwiększy się otwartość obszaru Inicjatywy Trójmorza na obie Ameryki, Azję, Afrykę i Bliski Wschód. Państwom, przez które przebiega szlak, daje to niezwykłą, niespotykaną jak dotąd szansę.

Podczas ubiegłorocznego Kongresu mówił Pan, że Via Carpatia jest projektem rozpędzonym, teraz trzeba rozpędzać projekty kolejowe w krajach Trójmorza. Czy to się udaje?

Od czasu ubiegłorocznego Kongresu rzeczywiście sporo się zmieniło. W grudniu, dzięki naszym wieloletnim staraniom doprowadziliśmy do tego, że do Transeuropejskiej Sieci Transportowej TEN-T został wpisany nowy korytarz: Morze Bałtyckie – Morze Czarne – Morze Egejskie.

Przebieg tego korytarza jest spójny z kolejowymi inicjatywami krajów Trójmorza, jakimi są polska Rail Carpatia czy rumuńska Rail2Sea (budowa połączenia kolejowego pomiędzy największymi portami Polski i Rumunii). Znaczna część znajdujących się w Polsce linii kolejowych wchodzących w skład korytarza Morze Bałtyckie – Morze Czarne – Morze Egejskie już została zmodernizowana bądź zostanie zmodernizowana w nadchodzącym czasie. A konkretnie - prace modernizacyjne zakończyły się na odcinkach: Tarnów – Rzeszów, Tarnów – Kraków (Podłęże), Lublin – Stalowa Wola Rozwadów, Tarnobrzeg – Rzeszów, Warszawa – Łuków i Warszawa – Gdańsk. Do końca 2023 r. zmodernizowane zostaną odcinki linii kolejowych: Warszawa – Dęblin – Lublin oraz poprawiony dostęp do portów Gdańsk oraz Gdynia. W perspektywie do 2027 r. zaplanowane są już dalsze prace. Istotne jest to, że przedsięwzięcia infrastrukturalne związane z tym projektem będą mogły liczyć na dofinansowanie ze środków europejskich.

Taki korytarz przyczyni się do poprawy spójności infrastrukturalnej regionu, uaktywni kierunki transportowe północ-południe i naturalnie doprowadzi do wzrostu wymiany towarowej pomiędzy państwami leżącymi na szlaku. Nowa ścieżka logistyczna da możliwość rozszerzenia szlaków transportowych z Azji.

Jak te projekty infrastrukturalne wpisały się w kontekst wojny na Ukrainie?

Sektor transportu od początku rosyjskiej agresji zbrojnej przeciwko Ukrainie mierzy się z wyjątkowymi wyzwaniami. Polska bezzwłocznie podjęła z własnej inicjatywy szereg działań, aby wesprzeć Ukrainę w okresie wojny. W maju 2022 r. Komisja Europejska i sąsiadujące z Ukrainą państwa członkowskie UE podjęły decyzję o ustanowieniu korytarzy solidarnościowych. To alternatywne do zablokowanych przez agresora szlaków i w dużym stopniu wiodą przez Polskę.

Możliwość dodatkowej obsługi znacznych potoków ładunków oraz transportu osobowego stanowi ogromne osiągnięcie z uwagi na fakt, że przez nasze państwo nie prowadziły tradycyjne szlaki eksportu ukraińskich towarów. Infrastruktura transportowa i graniczna również dostosowana była do zapotrzebowania z okresu pokoju. Tym samym znaczenie szlaku Via Carpatia wzrosło, bo umożliwia wygodny transport z Ukrainy do polskich portów morskich. Korytarze solidarnościowe są obecnie jedyną opcją eksportu ukraińskich towarów do reszty świata oraz importu potrzebnych Ukrainie towarów, takich jak paliwo czy pomoc humanitarna.

W ciągu minionego roku Polska podjęła szereg działań zorientowanych na usprawnienie przepływu towarowego przez granicę z Ukrainą. Obejmowały one między innymi rozdzielenie ruchu osobowego od towarowego w drogowym przejściu granicznym Korczowa-Krakowiec, przekształcenie przejścia Dorohusk-Jagodzin w towarowe przejście graniczne oraz uruchomienie na przejściu granicznym Malhowice-Niżankowice w powiecie przemyskim odprawy pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5 tony.

Na kolejowych przejściach granicznych oraz liniach do nich prowadzących działania obejmowały m.in. zmianę organizacji ruchu oraz najpilniejsze inwestycje, takie jak modernizację i wymianę nawierzchni torów, dojazdów do bocznic, wymianę rozjazdów oraz remonty mostów i wiaduktów. Zwiększyliśmy przepustowość szlaków kolejowych z i do polskich portów morskich, w których też nieustannie prowadzone są inwestycje w infrastrukturę.

Tak zdecydowana reorientacja ruchu osobowego i towarowego z Ukrainy była i jest możliwa dzięki skutecznym działaniom podjętym przez polski rząd wiele lat wcześniej przed wybuchem wojny. To właśnie stale i bardzo intensywnie rozwijana w ostatnich latach infrastruktura kolejowa, drogowa, portowa, lotnicza pozwoliła na sprawną organizację działań na rzecz pomocy Ukrainie i jej mieszkańcom.