Na zlecenie, o dzieło czy o pracę? Czym różnią się te umowy

- Przy podpisywaniu umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem – mówi Barbara Kaszycka, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Kielcach.

Zatrudnienie na tych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Umowa cywilnoprawna, czyli umowa zlecenie lub umowa o dzieło, zostanie uznana za umowę o pracę w sytuacji, gdy spełnia cechy stosunku pracy. - Aby tak się stało, cechy te muszą jednak przeważać nad cechami charakterystycznymi dla stosunku cywilnoprawnego – podkreśla rzecznik.

KIEROWNICTWO

Cechy, które charakteryzują stosunek pracy to dobrowol-ność zobowiązania, ciągłość wykonywania pracy, osobisty charakter świadczonej pracy oraz odpłatność pracy, a także ryzyko (gospodarcze, produkcyjne, osobowe i socjalne) obciążające pracodawcę oraz podporządkowanie pracownika pracodawcy w toku pracy. Większość z tych cech może jednak pojawić się też przy umowie cywilnoprawnej. Najważniejsze przy rozróżnieniu umowy o pracę od umowy cywilnoprawnej jest podporządkowanie pracownika pracodawcy i osobiste świadczenie pracy.

Przez „kierownictwo pracodawcy” należy rozumieć możliwość wydawania wiążących poleceń w zakresie wykonywania pracy, przede wszystkim sposobu jej wykonywania. Będzie tu chodziło przede wszystkim o możliwość zlecania „na bieżąco” pracy do wykonania.

KODEKS CYWILNY A KODEKS PRACY

Do umów cywilnych zastosowanie mają przepisy prawa cywilnego, do umów o pracę – kodeksu pracy.

Osoba pracująca na podstawie umów zlecenia, czy umowy o dzieło nie podlega ochronie z zakresu prawa pracy, nie dotyczą jej przepisy minimalnego wynagrodzenia, czasu pracy, ochrony wynagrodzenia, urlopu, z wyjątkiem prawa do bezpiecznych warunków pracy. To, co zostanie zapisane w umowie zlecenia, umowie o dzieło powinno zostać zrealizowane. Zleceniobiorca i zleceniodawca ustalają sami wysokość wynagrodzenia, czy wy-konawca będzie miał prawo do urlopu, czy nie, ile dni, ile godzin dziennie może pracować.

ZAKRES ZADAŃ

Co ważne, przy umowie zlecenia zobowiązanie zleceniobiorcy dotyczy pewnych, określonych czynności. Nie ma w niej elementu niepewności dotyczącego zakresu zadań, który występuje w przypadku stosunku pracy (pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń przełożonych), a który jest wynikiem podporządkowania pracownika kierowniczej roli pracodawcy.

- Zleceniodawca może wskazać i to nawet bardzo dokładnie sposób wykonania zlecenia, ale ma to charakter do-określenia zobowiązania wynikającego w umowie – tłumaczy Barbara Kaszycka. Jeżeli umowa cywilna (umowa zlecenia lub umowa) faktycznie byłaby umową o pracę tylko miała inną nazwę, można wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy i niezależnie od tego do Państwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie kontroli.