O faktach i mitach dotyczących zawodu radcy prawnego – rozmowa z mecenas Heleną Górniak, dziekanem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach

O faktach i mitach dotyczących zawodu radcy prawnego – rozmowa z mecenas Heleną Górniak, dziekanem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Kielcach.

Jak Pani Dziekan w kilku słowach scharakteryzuje zawód radcy prawnego?
Radca prawny to profesjonalny pełnomocnik w sprawach cywilnych i obrońca w sprawach karnych. To zawód zaufania publicznego. Dojście do zawodu radcy prawnego poprzedza długa droga: najpierw studia prawnicze, a później 3-letnia aplikacja radcowska zakończona egzaminem państwowym. Egzamin ten składa się z pięciu części i polega na rozwiązaniu zadania z zakresu prawa karnego, cywilnego, gospodarczego, administracyjnego i zasad wykonywania zawodu lub zasad etyki. Osoba, która zdała egzamin radcowski, może wykonywać zawód radcy prawnego po złożeniu ślubowania.

Czy radca prawny może być pełnomocnikiem w sądach we wszystkich rodzajach spraw?
Oczywiście, radca prawny może reprezentować zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne we wszystkich dziedzinach prawa we wszystkich instancjach sądowych. Świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy, włączając w to występowanie przed Sądem Najwyższym, Trybunałem Konstytucyjnym, Naczelnym Sądem Administracyjnym, Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Brak jest jakichkolwiek ograniczeń co do podmiotów, na których rzecz radca prawny może świadczyć pomoc prawną. Radcowie prawni mogą wykonywać zawód w kancelarii radcy prawnego, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo – akcyjnej oraz w formie umowy o pracę.

To oznacza, iż radca prawny może występować także jako obrońca w sprawach karnych? Powszechnie przyjęło się, że sprawy karne to domena adwokatów.
Od 1 lipca 2015 roku uprawnienia procesowe adwokatów i radców prawnych zostały zrównane. Zatem obecnie także radca prawny może występować jako obrońca w procesie karnym.

Jaka jest zatem różnica pomiędzy radcą prawnym a adwokatem?
Jedynie taka, że każdy z tych zawodów ma odrębny samorząd i inny kolor żabotu będącego częścią togi: radcowie prawni - niebieski żabot, a adwokaci – zielony żabot.

Czy usługi radców prawnych są drogie?
Odpowiedź na tak postanowione pytanie nigdy nie jest prosta, gdyż dla różnych osób koszt usługi radcy prawnego może stanowić odmienny ciężar. Należy jednak stwierdzić, że opowieści o zawrotnych honorariach prawników są mocno przesadzone. Wynagrodzenie radców prawnych uzależnione jest od wielu czynników, takich jak stopień skomplikowania sprawy, ilości dokumentów, z którymi należy się zapoznać, wartości przedmiotu sporu. Mało osób jednak wie, że koszt konsultacji prawnej zazwyczaj jest wielokrotnie niższy od kosztów postępowania sądowego, od którego trafna porada może nas uchronić. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że koszty przegranej mogą być dużo wyższe niż koszt zlecenia zastępstwa procesowego profesjonaliście. Lekceważąc prawne problemy nie zdajemy sobie sprawy, że konsekwencje biernego czekania mogą być dużo dotkliwsze dla rodzinnego budżetu niż zlecenie radcy prawnemu analizy sprawy. Należy przy tym pamiętać, że mamy prawo do informacji, ile wyniesie wynagrodzenie pełnomocnika i kiedy przyjdzie nam je zapłacić. Co ważne, również osoby, które borykają się z poważnymi problemami finansowymi, nie są pozostawione same sobie, ale mogą liczyć na zwolnienie z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych i dzięki temu – po przedstawieniu swojej sytuacji – liczyć na profesjonalne wsparcie radcy prawnego, którego sąd przydzieli z urzędu.