Okulista czy optometrysta - do kogo się udać, by zbadać wzrok i dobrać odpowiednie szkła?

- Zawsze badałam swój wzrok u okulisty. To on dobierał mi okulary i dawał receptę, którą realizowałam w salonie optycznym. Ostatnio jednak usłyszałam, że powinnam pójść do optometrysty, bo on lepiej dobierze mi szkła. Nie wiem, co o tym myśleć – napisała do nas Czytelniczka.

Wątpliwości są zasadne, zwłaszcza, że obok tych specjalizacji pojawiają się też inne, których nazwy z pozoru są jeszcze bardziej skomplikowane – refrakcjonista, ortoptysta czy też tyflopedagog. Każdy z tych specjalistów odpowiedzialny jest za prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku, ale w zupełnie innym stopniu i zakresie. Czym się różnią i w jakich sytuacjach powinniśmy się do nich kierować?

- Okulista jest osobą odpowiedzialną za diagnozowanie oraz leczenie chorób związanych z oczami - wyjaśnia Łukasz Klank, właściciel salonów Klank Optyk. - Do lekarza okulisty trzeba się zgłosić, kiedy z naszym wzrokiem dzieje się coś niedobrego. Pojawiają się problemy z widzeniem, bóle oczu oraz bóle głowy, a także w przypadku stwierdzenia niepokojących zmian w obrębie układu wzrokowego.

Z kolei optometrysta jest odpowiedzialny za diagnozowanie oraz właściwe postępowanie w przypadku stwierdzonych chorób oczu, jak również rehabilitacji związanej z korektą wzroku. Jego głównym zadaniem jest dobieranie odpowiedniej korekcji optycznej, czyli odpowiednich okularów oraz soczewek kontaktowych dla osób z wadami wzroku. To też dobór uszlachetnień i filtrów barwnych poprawiających jakość widzenia. Obok optometrysty możemy postawić kontaktologa, specjalizującego się w doborze soczewek kontaktowych

Refrakcjonista natomiast zajmuje się tylko wadami refrakcji układu optycznego oka, takimi jak krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm lub starczowzroczność. To znaczy, że dobiera okulary lub soczewki kontaktowe, które pozwolą skorygować wymienione wady wzroku. Uprawnienia reakcjonisty można zdobyć na kursach zawodowych lub w policealnych szkołach optycznych.

Optyk jest osobą odpowiedzialną za wykonanie okularów na podstawie recepty od okulisty lub badań wykonanych przez optometrystę. Do optyka można się udać też w przypadku konieczności konserwacji lub naprawy uszkodzonych okularów. Okulary, jakie wykonuje, tworzone są w oparciu o receptę, jaką wystawił lekarz okulista.

Ortoptysta zajmuje się diagnozą i rehabilitacją wybranych funkcji wzrokowych, zwłaszcza zaburzeń widzenia obuocznego i zaburzeń ruchomości gałek ocznych. Wspomaga pracę okulisty w procedurach diagnostycznych dotyczących chorób oka i systemu wzrokowego. "Orto" znaczy "prosty", a ortoptysta funkcjonuje w rodzicielskiej świadomości jako specjalista od "prostych" oczu. Jest to zatem głównie niedowidzenie i zez. Związane z nimi zaburzenia widzenia oboczne rehabilituje ortoptysta.

Tyflopedagog to specjalista od edukacji i rehabilitacji niewidomych i słabowidzących, dorosłych i dzieci – tych, którzy problemy wzrokowe mają od urodzenia lub bardzo wczesnego dzieciństwa. To pedagog osób, których możliwości wzrokowe pogarszają się stopniowo (lub też gwałtownie, na przykład w wyniku urazów czy przebytych chorób) lub zanikają całkowicie. Tyflopedagog może poszerzać swoją wiedzę i kwalifikacje do prowadzenia zajęć z orientacji przestrzennej, terapii widzenia osób słabowidzących, czy dobierania pomocy optycznych (na przykład lupy, powiększalniki).

Już wiemy kto jest kim, znamy definicje i zakres kompetencji, a jednak pojawiają się kolejne pytania. Kto zatem rehabilituje wzrok, a kto prowadzi terapię widzenia - optometrysta, ortoptysta czy tyflopedagog? Kto prowadzi diagnozę, a kto najlepiej dobierze nam okulary - okulista, optometrysta czy optyk?

- Zależności są proste - wskazuje Łukasz Klank. - Okulista leczy oczy. Optometrysta i refrakcjonista dobierają korekcję optyczną. Ortoptysta prowadzi ćwiczenia ort optyczne, specjalizując się w leczeniu stanów zezowych i niedowidzenia. Optyk wykonuje okulary, a tyflopedagog jest pedagogiem słabowidzących i niewidomych.

Decydując się na wizytę u specjalisty, warto wcześniej sprawdzić, kto może nam pomóc. Jest to zwykle zależne od wady wzroku lub schorzenia. Osoby noszące okulary korekcyjne powinny systematycznie odwiedzać specjalistę, który sprawdzi, czy okulary spełniają swoje zadanie oraz czy nie trzeba dokonać zmiany. Optometrysta w tym przypadku będzie dobrym rozwiązaniem.

U optyka natomiast można dokonać zmian oprawek, naprawić uszkodzone oprawki lub wymienić soczewki okularowe na nowe na podstawie recepty. Refrakcjonista pomoże dobrać korekcję w przypadku typowych wad wzroku. Obecnie w wielu renomowanych salonach optycznych, takich jak Klank Optyk, znajdują się gabinety, gdzie przyjmuje okulista, optometrysta lub refrakcjonista, co pozwala w jednym miejscu, przy jednej wizycie, wybrać odpowiedniego specjalistę, diagnozować choroby oczu, podejmować ich leczenie czy też dobrać odpowiednią korekcję okularową i wybrać oprawki, aby odebrać już gotowe okulary.

- Najważniejsze jest wybranie osoby kompetentnej, z odpowiednim wykształceniem i doświadczeniem, stawiającej właściwe diagnozy i wykazującej prawdziwą troskę o zdrowie swoich pacjentów. Co jeszcze ważne - umiejącą w niektórych sytuacjach przyznać, że to nie jego specjalność. Osobiście znam wielu okulistów, wybitnych specjalistów z zakresu leczenia chorób oczu, którzy otwarcie podkreślają, że dobór właściwej korekcji okularowej nie jest ich domeną i nie był celem wybrania specjalizacji okulistycznej. Sam program studiów lekarskich przewiduje tylko kilkanaście godzin z zakresu korekcji wad wzroku, optyki i badania refrakcji. Wiedzę o korekcji wzroku okuliści nabywają podczas stażu lub pracując zawodowo, kształcąc się niejako w praktyce. Podobna sytuacja jest w przypadku optometrystów. Ważne, by nie udawali, że znają się na diagnostyce i leczeniu chorób oczu. Oni w trakcie pięciu lat studiów na wydziale optyki i optometrii stają się niedoścignionymi specjalistami w dziedzinie szeroko pojętych korekcji wad wzroku – podkreśla Łukasz Klank z salonów Klank Optyk.