Stawiany to wieś położona w powiecie wągrowieckim około 10 kilometrów na południowy wschód od Skoków. W XIII były własnością klarysek gnieźnieńskich. W XVII w. należały do Latalskich, a w XVIII w. do Swinarskich. Następnie przeszły w ręce Ferdynanda Kalksteina, dla którego został wzniesiony dwór w latach 1853-1854.
Dwór Ferdynanda Kalksteina w Stawianach
Kim on był? Kalkstein herbu Kos był spolonizowanym Niemcem, oficerem Powstania Listopadowego oraz Kawalerem Orderu Virtuti Militari. To dla niego w latach 1853–1854 został wzniesiony pałac, autorstwa Karola Wurtemberga, który wzorował się na stylach berlińskich. Dziedzicem włości był najstarszy syn Ferdynanda i Pauliny Radzimińskiej – Zygmunt, który ożenił się z Franciszką, hrabianką Bnińską.
Historia młodej pary nie była niestety długa i szczęśliwa. Franciszka, mając jedynie 28 lat, zmarła, osierocając swoje dzieci. Zygmunt po śmierci swojej małżonki nie chciał dłużej mieszkać we dworku, więc postanowił go sprzedać. Licytacja odbyła się 9 września 1863 roku, a majątek nabył Leonard Brzeski herbu Oksza, uczestnik Powstania Listopadowego i Styczniowego.
Cały majątek Stawiany i sąsiednie wioski (Ignacewo, Młynki i Sława) na początku XX wieku stały się własnością wnuczki Brzeskiego – hrabianki Celiny Ponińskiej. W 1903 roku poślubiła ona Zygmunta Chłapowskiego. Mężczyzna zmarł tuż po przejęciu jego dworku przez Niemców w 1940 roku.
Po II wojnie światowej pałac trafił pod zarząd PGR-u w Jabłkowie, a później PGR-u w Rybnie Wielkim. Po upadku PGR w latach 90. XX wieku ziemię przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Park w Stawianach koło dworku
Sam dworek od wielu lat stoi i niszczeje. Jego stan nie jest jednak bardzo zły. Budynek jest dwukondygnacyjny, zbudowany na wysokiej podmurówce. Nad wejściem mieści się dwuspadowy daszek. Ciekawą częścią jest też trzykondygnacyjna ośmiokątna wieża. Na jednej ze ścianek wciąż widnieje płycina z inicjałami F.K. (Ferdynand Kalkstein) i rokiem budowy 1853.
Powierzchnia parku wynosi zaś około 5,5 ha, na jego terenie znajdują nadal pozostałości małej architektury takie jak dwa mosty czy duża kamienna donica.
Dworek w Stawianach: co dalej?
Dworek obecnie jest w rękach prywatnego właściciela. Nie wiadomo jednak, czy budynek zostanie w najbliższym czasie wyremontowany.
Jak obecnie wygląda? Sprawdź naszą galerię!
Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
