CYPR. Pafos antyczne ruiny (zdjęcia)

[galeria_glowna]
Głównie dzięki nim całe Káto Páfos znalazło się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO. Na malowniczym nadmorskim klifie w wiekach II - IV n.e. bogaci pafosianie budowali swoje rezydencje. Stały tam również gmachy administracyjne. Po trzęsieniach ziemi, które obróciły je w ruinę, zachowały się tylko resztki ich murów, ale przede wszystkim elementy najcenniejsze: podłogowe mozaiki. Najpiękniejsze znajdują się w pobliżu siebie.

DIONIZOS, AJON, TEZEUSZ, ORFEUSZ…

W Domu Dionizosa, nazwanym tak ze względu na dominującą tematykę mozaik, których zachowało się 2 tys. m. kw. i oglądać je można z drewnianych pomostów, szczególnie piękna jest scena winobrania, z licznymi, tematycznie drugoplanowymi detalami. W jednym miejscu kuropatwa dziobie winogrona, w innym zając podgryza warzywa czy wąż sięga po soczyste owoce. A wśród nich pracownik winnicy dźwiga kosz z gronami. Inna mozaika przedstawia sceny związane z produkcją wina, jego transportem i… nadużywaniem trunku. Są w tej willi również inne mozaiki ilustrujące antyczne mity. Apolla ścigającego Ariadnę, Zeusa porywającego Ganimadesa czy Tryumfu Dionizosa, w której bogu wina i… pijaków jadącemu rydwanem towarzyszą niewolnicy, bachantki i satyrowie.

Dom Ajona, nazwany został tak na część tego antycznego boga również ze względu na tematykę scen 5 zachowanych mozaik z połowy IV w. Przedstawią one m.in. Ajona, tryumfującą w konkursie piękności Kasjopeę oraz skazanie Sylena Marsjasza za to, że ośmielił się zagrać na flecie piękniej niż sam Apollo. Bardzo ciekawe są też mozaiki w pałacu rzymskiego prokonsula nazwanego Domem Tezeusza. Przedstawiają one odkopaną przez polskich archeologów mozaikę ze sceną mitu o Tezeuszu i Ariadnie w której ten ateński heros stoi z maczugą, którą dopiero co powalił w kreteńskim Labiryncie byka Minotaura. A przyglądająca się walce Ariadna snutą przez siebie nicią umożliwia mu wydostanie się z Labiryntu.

W zespole tych willi jest jeszcze Dom Orfeusza z trzema mozaikami przedstawiającymi dzieje tego śpiewaka z Tracji, a oprócz nich Herkulesa powalającego lwa. W pobliżu sławnych z mozaik domów stoi, bardzo do nich nie pasująca, niewielka latarnia morska z czasów brytyjskich. A poniżej niej, także odkryty w trakcie wykopalisk, mały rzymski teatr Odeon z 12 rzędami siedzeń. Jeszcze niżej zaś znajdowało się w tamtych czasach antyczne forum. Drugi zespół odkopanych zabytków zawiera już nieco mniej cennych mozaik, chociaż są wśród nich m.in. także ciekawe sceny rodzinne z greckimi imionami przedstawionych na nich osób. Ale równocześnie zachowały się tam fragmenty murów a nawet kolumny.

Zespół ten położony jest po drugiej strony drogi dzielącej park Archeologiczny, kilkadziesiąt metrów na południowy - zachód od pierwszego. W innej części wykopalisk zachowały się ruiny średniowiecznego zamku zbudowanego przez Lusignanów i zniszczonego przez trzęsienie ziemi w 1222 roku. Noszą one nazwę Saranda Kolones od znalezionych w tych ruinach 40 kolumn. Natomiast w pobliżu wejścia do Parku Archeologicznego są jeszcze ruiny zniszczonej w VII w. podczas najazdów arabskich, bizantyjskiej bazyliki Panagia Limeniotissa - Matki Bożej Opiekunki Portów.

NEKROPOLIA ZWANA KRÓLEWSKĄ

Drugim z cennych terenów wykopaliskowych Pafos jest antyczna nekropolia w innym Parku Archeologicznym znajdującym się na nadmorskim klifie na zachód od
Ktimy, poza dawnymi murami miejskimi, zwana Grobami Królewskimi. Również i ona znajduje się na Liście UNESCO, chociaż nazwa tego zespołu zabytków jest podwójnie błędna. Nigdy bowiem nie chowano w nim królów. Zaś tutejsze groby spenetrowano i rozgrabiono jeszcze w czasach antycznych tak, że nie pozostał po nich żaden ślad. Poza wykutymi w skałach komorami, niszami na sarkofagi oraz kolumnami.

Grzebano w nich, od IV w p.n.e. najpierw, za panowania egipsko - hellenistycznej dynastii Lagidów, namiestników królewskich. Później, aż po III w n.e. wyższych urzędników, wojskowych oraz przedstawicieli zamożnych warstw, których stać było na wykucie w piaskowcowych skałach niekiedy 2 - 3 poziomowych okazałych grobowców rodzinnych. Obecnie na tym nadmorskim, rozległym terenie porośniętym trawą i niewielkimi, bujnie kwitnącymi wiosną roślinami, m.in. czerwonymi makami oraz krzewami i rzadkimi drzewami, znajduje się cały system jaskiń i skalnych grobowców.

Do zwiedzania przystosowano kilka ich grup, chociaż nikt nie zabrania zaglądać i do pozostałych. Tylko nieliczne wystają nieco ponad powierzchnię ziemi, z której wykute w skale stopnie prowadzą do podziemnych komór grobowych. A w największych na znajdujące się kilka metrów poniżej poziomu gruntu dziedzińce otoczone kolumnami. Dopiero z nich są wejścia do komór, albo do jeszcze niższych kondygnacji, w których je wykuto. Wiadomo - zachowały się nieliczne i w złym stanie resztki malowideł - że najzamożniejsze z nich pokryte były wewnątrz freskami i ozdobami.

GRÓB ŚWIĘTEJ ŻYDÓWKI

Architektura tych grobowców w najstarszej części nekropolii wskazuje na wpływy egipskich grobowców ptolomejskich z terenu Aleksandrii. Zaś ich wewnętrzne dziedzińce powstawały nie tylko jako najdogodniejsze miejsce wejściowe do licznych odchodzących od nich komór grobowych, ale przeznaczone były także dla żywych. Członków rodziny, krewnych i przyjaciół, którzy zgodnie z obyczajami pogrzebowymi starożytnych, zachowanymi częściowo również współcześnie w kościołach wschodnich, w rocznicę śmierci osób pochowanych w tych grobach zbierali się tam na wspominanie zmarłych oraz uczty, resztki z których składano przy kamiennych sarkofagach.

W okresach prześladowań religijnych ukrywali się w tych grobowcach chrześcijanie. Dodam, że oprócz tej nekropolii na terenie obecnego Pafos, w pobliży drogi z Ktimy do Káto Páfos są także znacznie mniejsze, ale również zabytkowe, wykute w skale katakumby Agia Solomoni. Jest to podziemny kościół i dawny grobowiec Żydówki o tym imieniu, uważanej przez Cypryjczyków za świętą. Są przypuszczenia, że w czasach rzymskich była to synagoga, a wcześniej świątynia pogańska.

W sąsiedniej jaskini jest zbiornik z wodą uważaną za cudowną. A po drugiej stronie ulicy podobne katakumby Agios Ambrianos. To jednak nie koniec. W pobliskim, niewielkim wapiennym wzgórzu nazywanym Fabrica są także wykute podziemne komory z czasów helleńskich i rzymskich o nieznanym przeznaczeniu. Po drugiej stronie tego wzgórza odkryto wykuty w skale antyczny amfiteatr. A niedaleko dwa niewielkie kościoły jaskiniowe: Agios Agapiticos i Agios Misitikos.