Obchody rocznicy powołania Armii Krajowej, podziemnego Wojska Polskiego w Stalowej Woli. Zobacz zdjęcia

Stalowowolskie obchody 81. rocznicy powołania Armii Krajowej rozpoczęły się od złożenia kwiatów i zapalenia zniczy w miejscach pamięci, przed: tablicą pamiątkową żołnierzy podziemia niepodległościowego umieszczoną na frontonie Bazyliki Mniejszej Matki Bożej Królowej Polski w Stalowej Woli, pomnikiem kapitana Kazimierza Pilata – dowódcy placówki AK Obwodu Nisko-Stalowa Wola znajdującym się w parku miejskim w Stalowej Woli oraz przy mauzoleum na cmentarzu komunalnym.

Powołana 14 lutego 1942 roku rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, generała broni Władysława Sikorskiego Armia Krajowa, stanowiła integralną część Polskich Sił Zbrojnych RP. Podlegała konstytucyjnym władzom państwowym działającym na obczyźnie i była podporządkowana, poprzez swojego Komendanta, Naczelnemu Wodzowi. Pierwszym Komendantem Armii Krajowej został generał dywizji Stefan Rowecki pseudonim „Grot”, a następnymi – generał dywizji Tadeusz Komorowski pseudonim „Bór”, i generał brygady Leopold Okulicki pseudonim „Niedźwiadek”.

Armia Krajowa była największym w Europie podziemnym wojskiem zorganizowanym do walki z okupantem. W 1944 roku liczyła około 350 tysięcy zaprzysiężonych żołnierzy.

Walka prowadzona przez Armię Krajową rozwijała się na skalę niespotykaną w żadnym innym kraju okupowanej Europy. Wyróżniała ją ogromna różnorodność działań, były to między innymi: wywiad, kontrwywiad, dywersja, niepodległościowa propaganda, łączność kurierska i radiowa, szkolenie kadr, legalizacja, pozyskiwanie broni, produkcja środków walki, a także obecność konspiracyjna w obozach jenieckich i w obozach zagłady.

Armia Krajowa od początku była organizacją masową, zwiększającą szeregi przez werbowanie ochotników i kontynuowanie akcji scaleniowej, rozpoczętej przez Związek Walki Zbrojnej. Do Armii Krajowej przystąpiły też między innymi: Tajna Armia Polska, Polska Organizacja Zbrojna „Znak”, Gwardia Ludowa PPS-WRN, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, Socjalistyczna Organizacja Bojowa, Polski Związek Wolności oraz częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne.

Kulminacją wysiłku zbrojnego Armii Krajowej było Powstanie Warszawskie. Po jego klęsce jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. 19 stycznia 1945 roku Komendant Główny, generał brygady Leopold Okulicki, wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej.

Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne, między innymi Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”.

Żołnierze Armii Krajowej byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu. Wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia. Ocenia się, że ogółem w walkach zginęło około 100 tysięcy żołnierzy Armii Krajowej.