Przepuklina w kręgosłupie - jak ją leczyć?

Jacek Gołębiowski

Jacek Gołębiowski

Ma 45 lat, skończył Akademię Medyczną w Krakowie, doktor nauk medycznych, ordynator oddziału neurochirurgicznego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kielcach.

* Wielu osobom przepuklina kojarzy się z tą umieszczoną w pachwinie lub okolicach pępka, a przecież równie często występuje w kręgosłupie?
- Oczywiście. Należy stwierdzić, że ponad dziewięćdziesiąt procent osób, którzy ukończyły czterdziesty rok życia ma różne dolegliwości związane z kręgosłupem. Całkiem zdrowy kręgosłup posiadają głównie młode osoby i to nie wszystkie. I właśnie przepuklina tarczy międzykręgowej występuje najczęściej u pacjentów w wieku średnim, między 40 a 50 - tką. Dotyka swoimi następstwami coraz więcej osób. Zdarza się nawet u kilkunastolatków.

* Gdzie najczęściej się umiejscawia?
- W 70 proc. przypadków w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, u 20 proc. w odcinku szyjnym, zdarza się też w odcinku piersiowym. Rocznie z powodu przepukliny operujemy około 500 osób.

* Czym właściwie jest taka przepuklina?
- To przemieszczenie się fragmentu tarczy międzykręgowej w stronę kanału kręgowego powodujące ucisk na struktury nerwowe. Bywa i tak, że fragmenty tej tarczy, z której składa się kręgosłup wypadają do kanału, tworząc tzw. "wolną przepuklinę".

* Co zwykle powoduje pojawienie się przepukliny?
- Wywołuje ją choroba przeciążeniowa, warto dodać, że dolegliwościom kręgosłupa zawsze sprzyja nadwaga i otyłość. Pod pojęciem przeciążenia rozumiemy różne zjawiska, niekoniecznie to, że dźwigamy ciężkie siatki z zakupami. Przepuklinę może spowodować praca fizyczna, siedzący tryb życia, czy uprawianie wyczynowo sportu. Niekiedy przepuklina pojawia się nagle na skutek urazów czy wypadków komunikacyjnych. Z reguły ta patologia rozwija się miesiącami czy latami. Częściej przytrafia się mężczyznom, bo to oni wykonują tą cięższą pracę fizyczną.

* A może być tak, że dana osoba ma przepuklinę w kręgosłupie i nie wie o tym?
- Zdarzają się takie sytuacje. Zostaje odkryta przypadkiem, gdy ktoś ma zrobione badania diagnostyczne przy innej okazji. Zazwyczaj jest to przepuklina nie dająca typowych objawów klinicznych, nie wymaga wtedy natychmiastowego leczenia. Najczęściej choroba daje dolegliwości w postaci silnego bólu promieniującego od kręgosłupa do kończyny dolnej lub górnej. Pojawia się rwa barkowa, udowa lub kulszowa, która może być skutkiem istniejącej przepukliny, schorzeń zwyrodnieniowych, lub niekiedy zmian nowotworowych.

* Co jeszcze może się zdarzyć, gdy mamy przepuklinę?
- Niekiedy ból obejmować może obie kończyny. Towarzyszy temu często zdrętwienie w torze bólu oraz zaburzenia czucia połączone niekiedy z uczuciem pieczenia lub marznięcia. W nasilonych zespołach klinicznych występować mogą niedowłady w zakresie pewnych grup mięśniowych lub zaburzenia czynności fizjologicznych. Chorzy z takimi dolegliwościami trafiają najpierw do lekarza rodzinnego, potem do neurologa, a w ostatecznym etapie do neurochirurga.

* Schorzenie to wymaga zawsze leczenia operacyjnego?
- Najpierw musimy dokładnie zbadać stan neurologiczny chorego, a następnie przeprowadzić tomografię komputerową, lub rezonans magnetyczny, żeby stwierdzić na jakim etapie jest choroba. Ogromna większość przepuklin jest leczona zachowawczo, terapia trwa od kilku do kilkunastu tygodni, należy zastosować odpowiednią farmakoterapię, najlepiej pozostać przez kilka w łóżku, aby odciążyć kręgosłup. W kolejnym okresie skutecznym uzupełnieniem leczenia jest kinezyterapia oraz fizykoterapia.

* Co w takim razie jest wskazaniem do operacji?
- Niedowłady, czyli wystąpienie objawów ubytkowych w zakresie sprawności ruchowej, zaburzenia czynności fizjologicznych, to w zasadzie grupa bezwzględnych wskazań do pilnego zabiegu. Druga grupa to osoby z bardzo nasilonym zespołem bólowym uniemożliwiającym normalne funkcjonowanie w życiu codziennym.

* Zabieg może być niebezpieczny?
- Zabiegi operacji typowej przepukliny należą do zabiegów o dużym bezpieczeństwie rokujących w ogromniej większości szybką i znaczącą poprawę dającą dużą gwarancję powodzenia u około 96 proc. chorych. Standardowa operacja wykony-wana w ogromnej większości tego typu przypadków na świecie, także i na naszym oddziale, przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym nazywa się mikrodyskektomią i polega na usunięciu fragmentu tarczy uciskającego struktury nerwowe przez nie-wielkie nacięcie skóry. Zabieg trwa około godziny i wykonywany jest w powiększeniu optycznym. Chory już na drugi dzień wstaje i z reguły opuszcza szpital w ciągu 2-3 dni. Warto dodać, że przy stwierdzeniu przepukliny i braku efektów leczenia zachowawczego nie należy długo zwlekać z podjęciem decyzji o interwencji zabiegowej, bo zbyt długa zwłoka może spowodować istotną degenerację nerwu i nie będzie wtedy możliwy pełen powrót do zdrowia. W wielu krajach obowiązuje taki standard, że operacja powinna być przeprowadzona po sześciu tygodniach od wystąpienia bólu.

* Są jeszcze inne metody postępowania przy przepuklinach?
- W zależności od przypadku dysponujemy całą gamą zabiegów w tym mało inwazyjnych, uzupełniających zabieg wprowadzeniem stabilizatorów dynamicznych lub przeskórnych w wielu przypadkach poprawiających istotnie dalsze rokowanie i perspektywy chorego. Musimy jednak pamiętać, że na pewnym etapie życia przepuklina stanowi jedynie jeden z elementów złożonej patologii zwyrodnieniowej kręgosłupa i wówczas towarzyszą jej inne schorzenia wymagające często istotnej modyfikacji i rozbudowy zabiegu.

* Można w jakiś sposób zapobiegać wystąpieniu przepukliny?
- Jak najbardziej. Trzeba dbać o utrzymanie właściwej wagi ciała, odpowiedniej pozycji podczas pracy, zarówno przy biurku, jak i w fabryce, nie można zapominać też o aktywności fizycznej. Wszelki ruch zawsze poprawia sprawność fizyczną oraz kondycję i stan kręgosłupa. Służą temu również odpowiednio dobrane specjalistyczne ćwiczenia mające na celu utrzymanie kręgosłupa w jak najlepszej formie.

*Dziękuję za rozmowę.