Psycholog: - Wypalenie zawodowe to znak naszych czasów

Wypalenie zawodowe to poważny problem?
Bardzo. Coraz więcej ludzi w różnym wieku cierpi na zespół wypalenia, wynikający z chronicznego przeciążenia psychicznego pracą, ciągłych stresów, rywalizacji, lęku o jutro. W efekcie z ogromną niechęcią myślą o kolejnym dniu pracy, spada ich motywacja, pojawia się poczucie bezradności i bezsilności. Praca przestaje im sprawiać radość, zaczynają odczuwać przeróżne dolegliwości, także fizyczne.

Z pani doświadczenia wynika, że jacy ludzie są najbardziej narażeni na utratę zadowolenia z pracy?
Przede wszystkim ci, których zawód wymaga służenia innym. Należą do nich nauczyciele, pielęgniarki, dziennikarze, policjanci, psychiatrzy, psychologowie, kierowcy, pracownicy socjalni, aktorzy, adwokaci, ale tak naprawdę może dotknąć każdego z nas.

Wypalenie może objawiać się agresją lub obojętnością?
Tak, nauczyciele mogą być rozdrażnieni widokiem dzieci, zdenerwowani ich zachowaniem, nie mieć cierpliwości do prowadzenia lekcji czy sprawdzania klasówek. Wypaleni lekarze nie będą w stanie prawdziwie zająć się problemami pacjenta, zadadzą rutynowe pytania i wypiszą mechanicznie recepty.

Jakie objawy fizyczne mogą towarzyszyć wypaleniu?
Odczuwanie dotkliwego zmęczenia, napięcia, wyczerpania, występują bóle głowy, pleców, arytmia serca, brak apetytu, albo nadmierny: ciągłe poirytowanie, problemy w życiu seksualnym. Do tego dochodzą zaburzenia koncentracji uwagi, kłopoty z pamięcią, mała wydajność intelektualna. Pracownik, który dawniej był aktywny 8 godzin, teraz może odczuwać zmęczenie już po 2 i marzy o tym, żeby jak najszybciej pójść do domu i położyć się do łóżka.

Osoba wypalona źle siebie ocenia?
To kolejny objaw tego stanu. Takiego pracownika nic nie cieszy, coraz gorzej myśli o sobie i swoich wynikach. Narasta w nim poczucie zawodowej porażki.

Narastanie wypalenia może być dłuższym procesem?
Tak właśnie się dzieje, najpierw pojawiają się sygnały ostrzegawcze, ciało odmawia posłuszeństwa, pojawiają się chroniczne przeziębienia, uczucie irytacji albo nieokreślonego niepokoju. Drugie stadium trwa dłużej, występują w nim wybuchy irytacji, pogardliwe odnoszenie się do ludzi, w trzecim stadium mogą wystąpić napady lęku i depresji, nadciśnienie, cukrzyca, poczucie wyobcowania, samotności oraz ujawnianie się innych kryzysów - w małżeństwie, relacjach z dziećmi, z rodzicami.

Co może przyczynić się do pojawienia się wypalenia?
Występuje ono u osób, które mają kontakt z ludźmi i nie mają kiedy odpocząć. Także u młodych ludzi, którzy muszą się bardzo angażować, żeby dostać etat. Niezadowolenie z zarobków albo z atmosfery panującej w miejscu pracy sprzyja wystąpieniu takiego właśnie syndromu wypalenia. Może wtedy pojawić się alkoholizm, lekomania, a nawet samobójstwa. Dużo ludzi wypalonych popada w rutynę i zwiększa dystans między ludźmi.

Wypalenie zawodowe można pokonać?
Trzeba z nim walczyć na różne sposoby. Zadbać o równowagę i korzystanie z różnych form wypoczynku, nauczyć się relaksować. W domu nie można absolutnie już myśleć o pracy, należy się całkowicie wyłączyć i zająć zupełnie innymi zajęciami, które mogą przynieść odprężenie. Radziłabym też nie mieć tak bardzo osobistego stosunku do pracy, nie przejmować się porażkami czy gorszymi okresami. Nieraz konieczne jest skorzystanie z pomocy psychiatry czy psychologa, takiego, który nie jest jeszcze wypalony albo jedynym wyjściem staje się zmiana pracy. Należy pamiętać o tym, aby nie brać na siebie problemów wszystkich ludzi.