Stalowa Wola. Czarne chmury nad dawną siedzibą Kedywu Armii Krajowej

W budynku w okresie II Rzeczpospolitej mieściło się pierwsze w mieście kino o nazwie „Polonia”, a w czasie niemieckiej okupacji, siedziba Kedywu Armii Krajowej obwodu Nisko-Stalowa Wola. Fundacje jest w posiadaniu nie tylko eksponatów związanych z historią Armii Krajowej, ale i miasta: lekarzami Łazowskim i Matulewiczem. Ponadto fundacja prowadzi stronę internetową i serwis zawierający kilkaset artykułów.

Jak wyjaśnia Sławomir Szkutnik, naczelnik Wydziału Mienia i Gospodarki Lokalami w Urzędzie Miejskim, właściciel, który nabył nieruchomość w 2015 roku celem jest ratowania, nie jest w stanie zrealizować statutowych celów przez problemy związane z pozyskaniem funduszy. W związku z tym zwrócił się prezydenta Stalowej Woli Lucjusza Nadbereżnego o przejęcie przez miasto nieruchomości wraz z całym zgromadzonym do tej pory dziedzictwem.

Zdaniem prezesa Fundacji Marka Wróblewskiego gmina ma większe doświadczenie w pozyskaniu funduszu na realizację projektów i działalności muzealnych. Właściciel proponuje sprzedaż nieruchomości, budynku oraz zebrane od tej pory materiały, domenę kedyw.pl i portale społecznościowe za 200 tysięcy złotych.

Jednocześnie informuje, że obiekt wymaga pilnego remontu, zwłaszcza strychu, przeciekającego dachu, gdzie znajduje się Muzeum. Budynek nie jest wpisany do rejestru zabytków. Powierzchnia zabudowy to 319 metrów kwadratowych.

Radni miejscy są w tej sprawie podzieleni. Paweł Madej zauważył, że dla miasta oznacza to kolejną instytucję na utrzymaniu. Podobnie myśli Franciszek Zaborowski: - Jest to bolesne z uwagi na sytuację finansową, z drugiej strony chciałoby się to ratować. Może ktoś inny będzie tym zainteresowany niż miasto. Nie wiadomo także ile docelowo kosztowałby remont tego miejsca.

W Stalowej Woli z miejskich instytucji kulturalnych funkcjonuje już Miejski Dom Kultury, biblioteki, Muzeum Regionalne, Galeria Malarstwa Alfonsa Karpińskiego, niebawem zakończy się remont Muzeum COP na ulicy Hutniczej. Na modernizację oczekuje budynek gdzie niegdyś mieściło się kino Ballada. Mieszkańcy oczekują również zabezpieczenia pozostałości po obiektach w Parku w Charzewicach. Nie wiadomo jaka będzie decyzja radnych i prezydenta.

22 stycznia 1943 roku Komenda Główna Armii Krajowej powołała do życia elitarne oddziały Kierownictwa Dywersji pod skróconą nazwą Kedyw. Postanowiono połączyć wysiłki dotychczasowych oddziałów sabotażowo-dywersyjnych „Związku Odwetu” Związku Walki Zbrojnej i „Wachlarza” Armii Krajowej i wzmocnienie ich osobami dotychczas nie biorącymi udziału w walce czynnej. Rozkaz 84 nakazywał zorganizowanie tak w Komendzie Głównej, jak w komendach Obszarów i Okręgów „komórek sztabowych” o nazwie KEDYW.

Ponieważ tworzenie oddziałów sabotażowo-dywersyjnych wymagało wyszkolonej i doświadczonej kadry oficerskiej, Armia Krajowa użyła specjalnie szkolonych w oddziałach angielskich komandosów spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych zwanych „Cichociemnymi”, których przerzucano do Polski drogą spadochronową. Jednym z tych 316 „Cichociemnych” był Stanisław Sołtys „Sowa”, „Wójt”, który po wylądowaniu na terenie Polski został przydzielony do służby w Kedywie AK obwodu „Niwa” Nisko – Stalowa Wola.