Stalowa Wola. Mija 82. rocznica poświęcenia Zakładów Południowych i miasta

W poniedziałek 14 czerwca miała miejsce premiera filmu „Miasto z piasków i serc. Stalowa Wola”. Wydarzenie zorganizowane zostało w ramach obchodów 82. rocznicy poświęcenia Zakładów Południowych i Stalowej Woli. Film dokumentalny „Miasto z piasków i serc. Stalowa Wola” opowiada o wielkim projekcie o nazwie Stalowa Wola i ludziach, którzy go realizowali.

Jego premiera zorganizowana została 14 czerwca o godzinie 17.15 na scenie bocznej Miejskiego Domu Kultury. Po projekcji była możliwość rozmowy z twórcami i bohaterami filmu. Wcześniej jednak, bo o godzinie 16 odprawiona została Msza święta w intencji miasta Stalowej Woli, jej budowniczych i mieszkańców. Eucharystia odbyła się w zabytkowym drewnianym kościele świętego Floriana.

Warto wspomnieć, że przed dwoma laty 14 czerwca zorganizowane zostały z dużym rozmachem obchody 80 rocznicy poświęcenia Zakładów Południowych i Stalowej Woli. Prezydent miasta Lucjusz Nadbereżny podkreślając wtedy wagę Centralnego Okręgu Przemysłowego zwrócił uwagę na wyjątkowość projektu, szybkość i precyzję. Osoby odpowiedzialne za realizację, w tym Eugeniusz Kwiatkowski, kierowały się przede wszystkim głębokim patriotyzmem i miłością do ojczyzny. - To czego dokonano 80 lat temu wzbudza wielki zachwyt. Zachwyt nad Stalową Wolą - stwierdził prezydent.

Aneta Garanty z Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli przytoczyła fragment listu premiera Eugeniusza Kwiatkowskiego do Marcelego Siedlanowskiego, pierwszego dyrektora Zakładów Południowych: „Jestem koronnym świadkiem niezapomnianych wyczynów organizacji i zespołu pracującego pod pańskim kierownictwem przy budowie i rozruchu Stalowej Woli. Bywałem stosunkowo częstym gościem w Stalowej Woli i nieraz myślałem sobie czego by nie można dokonać w Polsce z takimi zespołami ludzi jakich spotkałem w Gdyni, Mościcach albo w Stalowej Woli".

Przed dawną dyrekcją Huty Stalowa Wola, jak po wojnie przemianowane zostały Zakłady Południowe, zorganizowana została rekonstrukcja historyczna „Stalowa wola narodu polskiego…” przygotowana przez Podkarpackie Stowarzyszenie Miłośników Militariów. Pokazany został rozwój Stalowej Woli z perspektywy rodziny mieszkającej we wsi królewskiej Pławo, poświęcenie zakładów oraz wojna. Widowisko rozpoczął obraz, w którym grupa robotników i geodetów wyznacza teren pod budowę Zakładów Południowych nieopodal wsi Pławo w 1937 roku. Decyzja o tej budowie w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego zapoczątkowała utworzenie miasta Stalowa Wola. W jednym z obrazów została pokazana scena przyjazdu delegacji rządowej z prezydentem Ignacym Mościckim na czele w czerwcu 1939 roku oraz dramatyczne sceny wybuchu II wojny światowej.

Zakłady Południowe otwarto na przełomie lutego i marca 1939 roku. Z uroczystym oddaniem do użytku czekano do czerwca - 14 dnia tego miesiąca Stalową Wolę odwiedził patron COP-u prezydent Ignacy Mościcki. Zwiedził hutę oraz część zbrojeniową (zwaną mechaniczną), obejrzał wytop stali, poznał program produkcji, asystował poświęceniu sztandaru zakładów dokonanemu przez sufragana z Przemyśla biskupa Franciszka Bardę.

Na stadionie odbyło się wtedy spotkanie kilkutysięcznej załogi i ich rodzin z prezydentem. Rozstawiono stoły, podest ze strzelistym, drewnianym namiotem dla głowy państwa i jego małżonki, maszty z flagami państwowymi. Notable cywilni i wojskowi zasiedli wśród załogi. Biesiadny poczęstunek składał się z kiełbasy, bigosu, bułek i piwa. Asystę wojskową zapewniał 2 Pułk Piechoty Legionów Ziemi Sandomierskiej, pod dowództwem pułkownika Czyżewskiego.

Specjalnością Zakładu Mechanicznego były haubice kalibru 100 mm. Pierwsze ostrzelano na własnym poligonie 7 kwietnia 1938 r., a seryjna produkcja ruszyła w pierwszym kwartale 1939. Miesięcznie wytwarzano 16 takich dział.