W Nisku sąd i prokuratura w nowej siedzibie, w Chmielowie nowy areszt dla kobiet

W poniedziałek prezes Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu i dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Rzeszowie zorganizowali w Nisku konferencję prasową na temat budowy nowej siedziby sądu i prokuratury w Nisku oraz nowej inwestycji Służby Więziennej w powiecie tarnobrzeskim. W trakcie konferencji przedstawione zostały założenia budowy i wizualizacje nowej siedziby sądu i prokuratury rejonowej w Nisku oraz nowej inwestycji Służby Więziennej w powiecie tarnobrzeskim.

Obecny na spotkaniu, a pochodzący z Niska Marcin Warchoł – podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, przypomniał, że dziewiętnastowieczny budynek niżańskiego sądu nie spełnia podstawowych wymogów sądownictwa. Niedobór powierzchni wynosi 1 tysiąc 867 metrów kwadratowych. Starania władz Niska o nową siedzibę dla sądu trwały od lat. Przekazały pod budowę obiektu działkę o powierzchni 0,66 hektara przy ulicy Gisgesa, gdzie niegdyś było przedszkole. Wartość działki bez zabudowy to 680 tysięcy złotych.

Sąd Rejonowy w Nisku mieści się obecnie w trzech budynkach. Dwa pierwsze połączone łącznikiem to zabytkowe obiekty w centrum miasta. W pierwszym sąd jest współużytkownikiem z Urzędem Miasta i Gminy. W drugim współużytkownikiem jest Areszt Śledczy. Natomiast Wydział Ksiąg Wieczystych i Wydział Cywilny oraz Archiwum ksiąg Wieczystych przeniesione zostały do budynku starostwa powiatowego. W nowym budynku zlokalizowane zostaną także Oddział Informatyczny Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie oraz Referendarze Sadu Rejonowego w Tarnobrzegu.

Obecną siedzibą niżańskiej prokuratury jest zabytkowy budynek przy ulicy Sandomierskiej. Mimo wykonanych remontów, nie spełnia współczesnych wymogów dla tego typu instytucji. Szymon Rożek, prezes Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu przyznał, że przez rok potrwają prace związane z projektowaniem obiektu i uzyskiwaniem pozwoleń na budowę. Budowa ruszy w przyszłym roku. - W Stalowej Woli wspólna siedziba sądu i prokuratury trwała pięć lat. Ta budowa może potrwać krócej - powiedział.

Porozumienie w sprawie budowy wspólnej siedziby sadu i prokuratury podpisali burmistrz Niska Julian Ozimek, starosta Robert Bednarz, Marta Ziarek – dyrektor Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu oraz szef Prokuratury Okręgowej w Tarnobrzegu Janusz Woźnik

Dyrektor generalny Służby Więziennej Generał Jacek Kitliński mówił o dużej inwestycji jaką będzie budowa w sąsiedztwie Oddziału Zewnętrznego Aresztu Śledczego w Nisku nowej jednostki z oddziałem aresztu śledczego tymczasowo aresztowanych jak i skazanych kobiet nie tylko z terenu Podkarpacia ale również z południowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego, jak i południowo-zachodniej części województwa lubelskiego.

Wśród osób wchodzących w konflikt z prawem znajdują się również kobiety. Prawo nie różnicuje osób pod względem płci – liczy się popełniony czyn. Jednak ze względów humanitarnych, zasady na jakich kobiety odbywają kary pozbawienia wolności różnią się od tych dla mężczyzn. Między innymi z tego powodu wykonywanie wyroków pozbawienia wolności wobec kobiet odbywa się
w oddzielnej kategorii zakładów karnych. Dodatkowo należy pamiętać, że w celu zapewnienia właściwego toku postępowania w sprawach o przestępstwo, Służba Więzienna zobowiązana jest zabezpieczyć tymczasowe aresztowanie osób podejrzanych – w tym również kobiet. Dlatego w planach resortu przewidziano utworzenie nowoczesnej, innowacyjnej jednostki penitencjarnej dla kobiet, wychodzącej naprzeciw nie tylko potrzebom wymiaru sprawiedliwości w ramach apelacji rzeszowskiej, ale ze względu na swoje ulokowanie w północnej części województwa – doskonale uzupełniające funkcjonowanie systemu penitencjarnego w pozostałej części kraju.

Chmielów to ponad 2-tysięczna miejscowość położona w północnej części województwa Podkarpackiego, oddalona o około 9 km od Tarnobrzega i 14 km od Nowej Dęby. Leży bezpośrednio przy linii kolejowej relacji Rozwadów – Dębica, natomiast w planach GDDKiA znajdziemy informacje o planowanej rozbudowie przebiegającej w pobliżu drogi ekspresowej S74. Ma to szczególne znaczenie biorąc pod uwagę utrzymywanie kontaktów z rodzinami przez kobiety odbywające karę w nowej jednostce. Chmielów nie został wybrany przypadkowo – od lat 70-tych dwudziestego wieku, funkcjonuje tam Oddział Zewnętrzny Aresztu Śledczego w Nisku – jednostka w której przebywa ok 200 osób, istnieje więc część infrastruktury dająca podstawy dalszego rozwoju. Służba Więzienna dysponuje również niezbędną działką budowlaną w bezpośrednim sąsiedztwie OZ Chmielów a w planach zagospodarowania przestrzennego od dawna widnieje w tym miejscu rozbudowana jednostka penitencjarna.

Utworzenie jednostki z oddziałem aresztu śledczego w Chmielowie ze względu na swą lokalizację umożliwi osadzanie tymczasowo aresztowanych jak i skazanych kobiet nie tylko z terenu Podkarpacia ale również z południowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego, jak i południowo-zachodniej części województwa lubelskiego.

Rozważając lokalizację nowej jednostki nie bez znaczenia jest perspektywa jej funkcjonowania w społeczności lokalnej. Społeczność Chmielowa i mieszkańcy pobliskich miejscowości doskonale wiedzą, że na takiego sąsiada jak jednostka penitencjarna zawsze można liczyć. Tak było w 2010 roku, kiedy to w dużej mierze dzięki funkcjonariuszom Służby Więziennej i skazanym ograniczono skutki powodzi. Tak jak my zawsze możemy liczyć na naszych sąsiadów, tak i oni zawsze mogą liczyć na funkcjonariuszy. To także wsparcie dla lokalnych instytucji kulturalnych i edukacyjnych.

Dodatkowo, oprócz oczywistych korzyści w postaci ponad nowych 100 miejsc pracy, funkcjonujący całą dobę zakład karny to instytucja która zawsze wpisuje się w „krwioobieg gospodarczy” regionu. Jednostka powstanie w Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej „EURO-PARK WISŁOSAN” podstrefa Nowa Dęba, której zadaniem jest wzrost aktywności gospodarczej na terenach słabiej rozwiniętych ekonomicznie, poprzez wykorzystanie istniejących walorów inwestycyjnych oraz rozwój więzi kooperacyjnych w strefie i jej bezpośrednim otoczeniu. Nowoczesny zakład karny to nowe możliwości dla lokalnych firm usługowych i placówek handlowych, to perspektywa rozwinięcia działalności gospodarczej dla lokalnych przedsiębiorców.

W obecnych czasach planując uruchomienie nowej jednostki Służba Więzienna stara się dokonać wszechstronnej analizy warunków jej funkcjonowania. Jednym z elementów tej analizy jest możliwość zatrudnienia osób pozbawionych wolności. Nie powinno to nikogo dziwić, jeśli przypomnimy, że praca pozostaje jednym z najlepszych środków resocjalizacji – uczy zawodu ale także wielu ważnych umiejętności społecznych np. odpowiedzialności, rzetelności, samokontroli, wdraża do życia po opuszczeniu więziennych murów. Kierownictwo Aresztu Śledczego w Nisku niejednokrotnie otrzymywało sygnały o potencjalnych możliwościach w tym zakresie. Nie bez przyczyny jednostka i podległy jej oddział zewnętrzny przez wiele miesięcy znajdowała się w czołówce pod względem zatrudnienia skazanych. Analiza rynku pracy na północy województwa Podkarpackiego i konsultacje przeprowadzone z przedsiębiorcami wskazały na duże zapotrzebowanie zatrudnienia odpłatnego kobiet przy produkcji lekkiej i precyzyjnej. Dlatego projekt przewiduje równoczesne oddanie do użytku hali produkcyjnej, w której zatrudnienie może podjąć od 100 do 150 kobiet. Na chwilę obecną co najmniej cztery firmy deklarują zainteresowanie uruchomieniem produkcji w ramach programu „praca dla więźniów”.

Zakładamy, że w ramach rozbudowy jednostki penitencjarnej w Chmielowie powstanie pawilon mieszkalny dla kobiet o pojemności ok. 250 miejsc zakwaterowania. Łącznie z już istniejącymi oddziałami jednostka będzie mogła pomieścić ok. 460 osadzonych. W budynku funkcjonować będzie również oddział terapeutyczny dla kobiet uzależnionych od alkoholu. Uzależnienie od alkoholu wciąż stanowi jeden z głównych problemów prowadzących na drogę przestępstwa. Dlatego tak ważnym jest eliminowanie czynnika leżącego u podstaw problemu. Na Podkarpaciu Służba Więzienna od dawna „stawia na terapię”. Oddział terapeutyczny w Chmielowie będzie kontynuował pracę realizowaną dotychczas przez funkcjonariuszy, terapeutów i psychologów z oddziału terapeutycznego w Nisku.

Na terenie zakładu karnego powstanie hala produkcyjna o powierzchni 1500 – 1700 m2. W budynku hali planowane są pomieszczenia produkcyjne, magazynowe oraz szatnie, umywalnie i socjalne. Powierzchnię hali będzie można adaptować w taki sposób, aby umożliwić prowadzenie jednocześnie kilku rodzajów produkcji.

W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rozbudowanego zakładu powstanie kompleks pomieszczeń działu ochrony wraz z wejściem i bramą główną, poczekalnią dla osób odwiedzających, salami widzeń, punkty przyjąć osadzonych, magazyny depozytów osadzonych, pomieszczenia dla administracji, warsztaty i magazyny środków czystości i higieny.

Praca w jednostce penitencjarnej dla kobiet na tyle różni się od pracy w zakładach karnych dla mężczyzn, ze nie bez znaczenia jest posiadanie odpowiednio przygotowanej kadry. Dlatego trzon załogi będą stanowić funkcjonariusze i funkcjonariuszki z Aresztu Śledczego w Nisku – to oni będą służyć swoją wiedzą i doświadczeniem młodszym funkcjonariuszom.

W ramach inwestycji zostanie utworzony dom przejściowy (halfway house) - nowatorska forma oddziaływań penitencjarnych oparta o resocjalizację i samokontrolę osób pozbawionych wolności. Dom przejściowy zlokalizowany będzie poza murami jednostki penitencjarnej w systemie maksymalnie zmniejszonego dozoru. Podstawą pobytu będzie zatrudnienie, nauka i specjalistyczne oddziaływania resocjalizacyjne. Mieszkańcy (skazani) będą prowadzić pod nadzorem odpowiednio przygotowanego personelu wspólne gospodarstwo domowe, np. przygotowywanie posiłków, sprzątanie. Działalność domu przejściowego będzie wspierana przez kuratorską służbę sądową, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe.

Bez szczegółowo opracowanych kosztorysów ciężko jest podawać konkretne liczby. Nasze dotychczasowe doświadczenia z realizowanych inwestycji wskazują, że koszt powinien oscylować około 40 mln zł. Zasadnicza część kosztów zostanie sfinansowana ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach III perspektywy. Część kosztów inwestycji może zostać pokryta ze środków zgromadzonych w Funduszu Aktywizacji Zawodowej w ramach realizacji programu „Praca dla więźniów”.

Jak w przypadku każdej inwestycji prace w terenie musi poprzedzić przygotowanie dokumentacji, faza projektowa i przetargi na wykonawstwo. Jesteśmy na początku tej drogi. Zdaniem specjalistów od inwestycji cały proces powinien zająć od dwóch do trzech lat.