Przeżył pożar, uderzenia pioruna i prawdopodobnie wieszanie powstańców. Kiedyś miał więcej konarów niż dziś, ale króluje w Górach Świętokrzyskich i całej Polsce. Król polski drzew - dąb Bartek. Warto stąd także pojechać do pobliskiego rezerwatu w Zachełmiu.
Nazywany królem Puszczy Świętokrzyskiej dąb Bartek, rośnie kilkanaście kilometrów na północ od Kielc - przy drodze Ćmińsk - Samsonów - Barcza. Do dziś specjaliści kłócą się o prawdziwy wiek drzewa, Tradycja mówi nawet o 100 - 1200 lat, choć bardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza, że drzewo ma jakieś 600 - 700 lat. Nawet jeśli ma "tylko" owe 600 lat, jest to kawał polskiej historii i Bartek widział już niejedna tragedie, chwile wzniosłe oraz kataklizmy. Sam zresztą kilka razy cudem z nich wyszedł.
Pożar…
Nieszczęśliwym dla Bartka był zwłaszcza rok 1906, kiedy to bojówka PPS z pobliskiej Kołomani napadła na Urząd Nadleśnictwa Samsonów, położony kilkadziesiąt metrów po wschodniej stronie wiekowego dębu. Uczestnicy tej akcji chcieli zabrać z nadleśnictwa broń i amunicję. W czasie strzelaniny raniono trzech bojówkarzy. Jeden z nich Izydor Stępień podpalił budynki gospodarcze. Płomienie niesione wiatrem uszkodziły Bartka od wschodu.
Języki ognia bezlitośnie lizały drzewo od wschodniej strony, w wyniku czego w potężnym pniu powstałą wielka martwica boczna. Martwe fragmenty odpadły. Powstała dziupla, którą w 1920 roku wypełniono cementową plombą. W tym stanie drzewo można było oglądać aż do roku 1978, kiedy to za ratowanie dębu znów zabrali się konserwatorzy. Usunęli oni ową cementową plombę, zabezpieczając wnętrze środkami grzybobójczymi i bakteriobójczymi i wkładając do dziupli drewno sosnowe oraz żywicę epoksydową. Całość tak zabezpieczonej dziupli nakryto deskami i korą z innych dębów. Efekt tamtych prac możemy wciąż oglądać.
…i piorun
Pożar to nie jedyne zagrożenie, na które był narażony świętokrzyski król puszczy. Dęby akurat są tym gatunkiem, który najczęściej otrzymuje uderzenia pioruna. Nie oszczędziły one także sędziwego Bartka. Właśnie piorun w roku 1991 roku zerwał z pnia drzewa dwa pasy kory i spowodował zapalenie drewnianej plomby. Ale iż tego dąb się jakoś wykaraskał. Po drodze Bartek tracił też niektóre konary, które waliły się pod wpływem silnego wiatru.
Aby zabezpieczyć drzewo przed dalszym uszkodzeniami w 1997 roku wymieniono mu stare drewniane podpory na nowe teleskopowe z metalu z gumowymi podkładami pod konary.
Krzywousty i Sobieski na… biwaku
Legenda mówi, ze pod Bartkiem lubili wypoczywać polscy królowie. Biwakowali pod nim w czasie polowań Bolesław Krzywousty i Kazimierz Wielki. Władysław Jagiełło w jego cieniu modlił się, a Jan III Sobieski miał ponoć ukryć w dziupli rusznicę, szablę turecką i butelkę przedniego wina. Inna, bardziej dramatyczna legenda głosi z kolei, że na konarach Bartka zawiśli dwaj powstańcy z 1863 roku.
Obojętnie, które legendy i tradycje są mniej lub bardziej prawdziwe, warto przyjechać, żeby zobaczy słynne świętokrzyskie drzewo. Przy wygodnym parkingu tuż obok dębu, zbudowano zadaszoną wiatę. Można tu wypakować prowiant i rozkoszować widokiem na króla puszczy. A jest na co patrzeć. Przed nami rośnie drzewo o wysokości 30 metrów i rozpiętości korony od 20 do 40 metrów. A do tego obwód pani przy ziemi, który sięga już 14 metrów. Cisza, spokój, wspaniały zapach, jaki roztaczają rosnące niedaleko Bartka lipy, klony, jesion oraz 300-letni modrzew.
Mały Bartuś
A obok wielkiego Bartka rośnie… Mały Bartek, dąb zasadzony w 1966 roku z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego. Warto dodać, że Bartek od 1954 roku jest pomnikiem przyrody prawnie chronionym. Co ważne oglądać Bartka możemy za darmo. Ogólnodostępna jest również zadaszona wiata z ławkami. Do słynnego dębu można oczywiście dojechać samochodem, ale też autobusem komunikacji miejskiej w cenie biletu takiej, jak w strefie miejskiej.
Kilka kilometrów od dębu leży Zachełmie. To właśnie tutaj odkryto tropy tetrapoda, które zrewolucjonizowały naukę i wyobrażenie o ewolucji życia na ziemi. Kiedy odwiedzaliśmy Zachełmie w tym tygodniu, właśnie stawiano tablice informacyjne, prezentujące zarówno samo odkrycie jak i inne pobliskie atrakcje turystyczne. To dobrze, że pod tym względem coś się wreszcie w gminie Zagnańsk ruszyło.
Gdzie można zjeść
Oferta kulinarna gminy Zagnańsk, zwłaszcza w okolicy Bartka bardzo się ostatnio poprawią. Znajdziemy tu i restauracje i pizzerię "Pod Bartkiem" i pizzerię "Fantazja", gdzie najtańsza margherita o średnicy 25 centymetrów kosztuje 5 złotych, a najdroższa Americana z sosem pomidorowym, wołowiną, kurczakiem, kukurydzą i oregano o średnicy aż 60 centymetrów - 38 złotych. Niedaleko dębu działa także bar typu kebab.
Gdzie przenocować
Jeśli ktoś szuka hotelu, musi jednak wybrać nocleg w Kielcach albo w Osowej. Gmina Zagnańsk oferuje noclegi głównie w gospodarstwach agroturystycznych oraz pensjonatach. Zapłacimy tutaj za dobę za osobę około 55 - 70 złotych od osoby zależnie od standardu i rodzaju wyżywienia
Ważne adresy
Gościniec Świętokrzyski - ul. Bartkowe Wzgórze 19, 26-050 Zagnańsk, cena od 55 złotych za osobę, śniadanie - 15 złotych, www.bartkowe.com, tel. 300-10-30
Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej "W Krainie Latających Czarownic" - domek w Zagańsku, ul. Wrzosy 5, 26-050 Zagnańsk, www.zagnansk.agrowczasy.com, tel. 698-680-161
Hotel, bar restauracja "Pod Jaskółką" - Osowa, ul. Sosnowa 56, 26-050 Zagnańsk, ceny 90 złotych za pokój, www.podjaskolka.pl, tel. 41 300-30-58, 501-684-422
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
