Cenna inicjatywa radomian. Chcą odbudować... Zamek

- Z ubolewaniem stwierdzamy, że podjęte w latach 1999-2000 prace badawcze i konserwatorskie - z inicjatywy Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Radomia - zostały zaniechane i nie pozwalają na sformułowanie programu odbudowy cennego zabytku. Obecny stan techniczny Domu Wielkiego Zamku Królewskiego, zajmowanego przez plebanię kościoła Św. Jana budzi poważne obawy o bezpieczeństwo użytkowników, wymaga niezwłocznej interwencji. Radomski zamek potrzebuje pilnej modernizacji!- pisze w liście otwartym grupa radomian przesłanym także do naszej redakcji.

Ratujmy królewskie dziedzictwo Radomia!

My niżej podpisani mieszkańcy i przyjaciele Radomia reprezentujący różne pokolenia, zawody i środowiska zgłaszamy pilną potrzebę ratowania i odbudowy Zamku Królewskiego w Radomiu.

1. Dom Wielki - oryginalna dwukondygnacyjna pozostałość po zamku ma wielką wartość historyczną i kulturową. W nim rezydowali królowie dynastii Jagiellonów i podejmowali ważne decyzje państwowe. A w latach 1481-83 radomski zamek stał się miejscem stałej rezydencji namiestnika królewskiego Kazimierza Jagiellończyka, skąd władał całą Koroną. Tu została uchwalona Konstytucja Nihil Novi, na mocy której, po raz pierwszy w Europie, monarcha podzielił się władzą z narodem reprezentowanym przez trzy stany, co uznawane jest - obok Zjazdu Gnieźnieńskiego i Konstytucji 3 Maja - za jedno z trzech najważniejszych wydarzeń państwowych w historii Polski. Mówił o tym Prymas Polski, ks. kard. Józef Glemp w homilii wygłoszonej w katedrze radomskiej, z okazji 500 - lecia tej Konstytucji. Zawarta zaś na zamku w Radomiu Unia Wileńsko-Radomska była również pionierskim aktem łączenia, na partnerskich warunkach, dwóch europejskich państw: Polski i Litwy. Można powiedzieć, że Unia ta poprzez Unię Lubelską utorowała nam drogę do członkowstwa w Unii Europejskiej, z czym zamierzał wystąpić w Strasburgu ks. bp. Jan Chrapek. Na radomskim zamku miało też miejsce wiele innych wydarzeń politycznych i prywatnych, które dawały początek europejskiej ekspansji rodu Jagiellonów.

2. Z ubolewaniem stwierdzamy, że podjęte w latach 1999-2000 prace badawcze i konserwatorskie - z inicjatywy Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Radomia - zostały zaniechane i nie pozwalają na sformułowanie programu odbudowy cennego zabytku. Mimo to wielką wartość historyczną i kulturową Domu Wielkiego potwierdzili wybitni polscy uczeni, jak nieżyjący już prof. Wojciech Kalinowski (urbanista), prof. Leszek Kajzer (archeolog) z Uniwersytetu Łódzkiego, prof. Jan Salm (architekt) z Politechniki Łódzkiej, dr Zbigniew Lechowicz, prof. Stefan Brykowski z PAN. Uszanujmy ich pracę.

3. Obecny stan techniczny Domu Wielkiego Zamku Królewskiego, zajmowanego przez plebanię kościoła Św. Jana budzi - mimo odnowionej elewacji - poważne obawy o bezpieczeństwo użytkowników, wymaga niezwłocznej interwencji. Więźba dachowa obiektu jest w dużym stopniu skorodowana biologicznie, wymaga wymiany i dokonania stosownych stężeń konstrukcyjnych. Strop nad badanym podpiwniczeniem jest jedynie zabezpieczony prowizorycznie w sposób doraźny. Uważamy, że podjęte w trybie pilnym prace zabezpieczające należy połączyć z kontynuacją przerwanych badań w celu przygotowania pełnej rekonstrukcji obiektu.

4. Tak jak państwo Jagiellonów było przykładem współpracy z Kościołem, tak też rekonstrukcja i rewitalizacja Domu Wielkiego może i powinna być wzorem twórczej współpracy samorządu miasta z Kurią Diecezjalną. Uważamy, że w odnowionym obiekcie mogą znaleźć się placówki miejskie i kościelne wpisujące się w spójny historyczny program Domu Wielkiego, wypracowany przez specjalistów. Rewitalizacja obiektu leży więc w dobrze rozumianym interesie miasta i Kościoła. Tym bardziej, że zrekonstruowany zamek stanie się także dopełnieniem wspaniałego dzieła, rozpoczętego przez ks. biskupa Edwarda Materskiego, jakim jest żywy kult Św. Kazimierza w Radomiu i diecezji.

5. Radomski zamek (jest propozycja, by w przyszłości nosił nazwę Domu Jagiellonów) to zabytek mający znaczenie dla całej polskiej kultury i historii, a w szczególności historycznej dokumentacji epoki Jagiellonów. Stąd prosimy Pana Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pana Wojewodę Mazowieckiego i Pana Marszałka o zainteresowanie tym cennym zabytkiem oraz daleko idącą pomoc, także finansową w rewitalizacji królewskiego obiektu, niezwykle cennego dla pełnej dokumentacji historii epoki Jagiellonów.

6. Zwracamy się do Pana Prezydenta Andrzeja Kosztowniaka o podjęcie pilnych działań zmierzających do uratowania i przywrócenia świetności najcenniejszemu - w sensie historycznym - zabytkowi, który lokuje Radom w ścisłej czołówce miast królewskich. Jesteśmy pewni, że dobry program historyczny tego obiektu może przyciągać w ciągu roku kilkadziesiąt tysięcy turystów, co przyczyni się do ożywienia Miasta Kazimierzowskiego. Zwracamy się również do Rady Miejskiej o pilotowanie tego ważnego przedsięwzięcia i specjalny nadzór nad nim. Prosimy, by na jednej z najbliższych sesji, otwartej dla ludzi z zewnątrz, zatroskanych o historyczne dziedzictwo Radomia, poświęcić czas na omówienie podstawowych kwestii związanych z odnową Zamku Królewskiego w Radomiu.

7. Widzimy potrzebę przygotowania przez Urząd Miejski wniosku o dofinansowanie z funduszy unijnych, zarówno badań, jak i samej rekonstrukcji zamku. Ranga obiektu i wydarzeń z nim związanych - według naszej oceny - gwarantuje powodzenie.

8. Zostały zachowane cenne pamiątki, które znakomicie posłużą rekonstrukcji i wyposażeniu zamku. Prawdziwym klejnotem historii i kultury, na miarę skarbu narodowego, jest drzeworyt z roku 1505 przedstawiający obrady Sejmu w Radomiu, podczas których uchwalono Konstytucję Nihil Novi. Piękną malarską wizję rekonstrukcji zamku przedstawił w latach 40-tych XX wieku wybitny radomski architekt Alfons Pinno. Przewiduje ona dobudowę trzech wież w liniach muru obronnego oraz drugą kondygnację naziemną (piano nobile).

9. Uważamy, że wokół idei odnowy tego zabytku należy rozbudzić dumę Radomian i ożywić opinię publiczną, organizując sympozja historyczne, konkursy wiedzy, pogadanki w szkołach. Można też rozważyć możliwość społecznej kwesty. Przywrócony do świetności zamek to najwspanialszy żywy pomnik, jaki współczesne pokolenia mogą wystawić królewskiemu rodowi Jagiellonów, w tym jego zacnemu przedstawicielowi Św. Kazimierzowi, patronowi Polski, Litwy i Radomia. Udowodnijmy, że jesteśmy godni tego wielkiego historycznego dziedzictwa.

Podpisali:

1. Brejtkop Konrad, architekt,2. Derlatka Tadeusz, architekt,3. Jasiński Radomir, dr n. chem.4. Kępa Marcin, prezes RTN 5. Kowalik Wiesław Marek, historyk sztuki, 6. Majcher Michał, archeolog, 7. Pulnar Janusz, muzealnik, kawaler "Gloria Artis",8. Puton Paweł, ekonomista,9. Sławicki Marek, inż. Energetyk,10. Suwała Ewa, ekonomista,11. Szafrański Wojciech, dr n. med.12. Szczerbicki Emilian, dziennikarz, 13. Szlanta Borysław, adwokat,14. Witerski Karol, student prawa,15. Wyszyński Andrzej, dr hab. sztuki, prof. nadzw.16. Zaborowski Łukasz, doktorant, specjalista gosp. Przestrzennej,17. Zaborowski Tomasz, doktorant, architekt,18. Żuchowski Jerzy, prof. dr hab.
Otrzymują: Bogdan Zdrojewski, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, J.E. Ks. Biskup Henryk Tomasik, Ordynariusz Diecezji Radomskiej, Parlamentarzyści Ziemi Radomskiej, Adam Struzik, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Jacek Kozłowski, Wojewoda Mazowiecki, Rada Miejska w Radomiu, Andrzej Kosztowniak, Prezydent Miasta Radomia, Barbara Jezierska, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, Marek Figiel - szef radomskiej Delegatury Wojewódzki Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie.