Funkcjonariusze służby więziennej z Żytkowic w gminie Garbatka-Letnisko pamiętają o zbrodni katyńskiej

Więcej ciekawych i ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej ECHODNIA.EU/RADOMSKIE

W wyniku sowieckiej okupacji wschodnich terenów II Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 roku, do sowieckiej niewoli trafiło około 250 tysięcy żołnierzy oraz funkcjonariuszy różnych służb mundurowych. W łagrach w Kozielsku oraz w Starobielsku osadzono oficerów Wojska Polskiego. W Ostaszkowie znaleźli się policjanci, funkcjonariusze służby więziennej oraz żołnierze Korpusu ochrony pogranicza.

W dniu 5 marca 1940 roku szef NKWD Ławrientij Beria wystąpił z wnioskiem do Stalina oraz Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechrosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików) o rozstrzelanie jeńców przetrzymywanych w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie oraz w innych miejscach odosobnienia. Realizację wyroku rozpoczęto 3 kwietnia 1940 roku. Ogółem w okresie od kwietnia do czerwca 1940 roku wymordowano 21768 osób. Wiosną 1943 roku szczątki polskich oficerów zostały odkryte przez nazistów, którzy nagłośnili całą sprawę.

Polskie święto państwowe, obchodzone co roku 13 kwietnia, uchwalone zostało 14 listopada 2007 roku przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w celu oddania hołdu ofiarom zbrodni katyńskiej. Dzień Pamięci obchodzony jest w rocznicę opublikowania przez Niemców w 1943 roku informacji o odkryciu w ZSRR masowych grobów oficerów Wojska Polskiego. Związek Radziecki przyznał się oficjalnie do popełnienia zbrodni dopiero po pięćdziesięciu latach od dokonania mordu, czyli 13 kwietnia 1990 roku. Od tego dnia, Dzień Pamięci obchodzono przez kilkanaście lat, jako Światowy Dzień Pamięci Ofiar Katynia.

Pomysł postawienia Pomnika Katyńskiego zrodziła się w 1946 roku. Trzech mieszkańców Garbatki, byłych więźniów obozów koncentracyjnych w Niemczech, przeczytało w niemieckiej prasie o masowym mordzie polskich oficerów na terenach ZSRR. Po rozmowie z proboszczem parafii, księdzem Józefem Kuropieską, w nocy postawili symboliczne trzy krzyże, złączone w trójkąt, oplecione drutem kolczastym, z napisem na blaszanej tabliczce: „Cześć i chwała polskim ofiarom pomordowanym w Katyniu”.

Wkrótce funkcjonariusze UB demonstracyjnie usunęli je z cmentarza. Ksiądz Kuropieska został zatrzymany i przesłuchiwany na komendzie UB w Kozienicach. Ostrzegano go, że jeśli sprawa się powtórzy, poniesie odpowiednie konsekwencje. Następnym razem trzej więźniowie przyszli do księdza Kuropieski z pomysłem wzniesienia krzyża z szyn kolejowych. Proboszcz parafii Garbatka odmówił w obawie przed represjami, które mogłyby dotknąć niewinnych ludzi.

Wyraził nadzieję, że przyjdą czasy, kiedy pomnik w hołdzie pomordowanym „na nieludzkiej ziemi”, w tym mających związek z Garbatką stanie na miejscowym cmentarzu. Ksiądz Kuropieska zmarł w 1971 roku. W tym też roku Jan Drożdżykowski, członek Krajowego Związku Więźniów w Dachau, prezes Koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Garbatce na zebraniu Kombatantów i Więźniów Politycznych w miejscowym kole z Janem Orzechowskim z Bogucina, Marianem Dziewięckim, wystąpił z inicjatywą budowy Pomnika Katyńskiego na cmentarzu w Garbatce. Budowę pomnika, według jego projektu, zatwierdzonego przez Przewodniczącego Artystów Plastyków w Warszawie Aleksandra Kozłowskiego, rozpoczęto w 1989 roku. Pomnik poświęcono 12 czerwca w 1991 roku. Proboszczem parafii Garbatka był ksiądz Stanisław Podgórski. Przy Pomniku Katyńskim 1 listopada, we Wszystkich Świętych odbywają się na cmentarzu w Garbatce uroczyste msze święte.

Pomnik katyński w Garbatce upamiętnia miedzy innymi: rotmistrza 15 pułku ułanów Zygmunta Dobrzańskiego, urodzonego 16 stycznia 1898 roku, więźnia obozu w Kozielsku, zamordowanego w Katyniu; rotmistrza 1 brygady kawalerii Bogumiła, Bohdana Dobrzańskiego, urodzonego 6 września 1901 roku, więźnia obozu w Starobielsku, zamordowanego w Charkowie; kapitana marynarki Bronisława, Józefa Lubikowskiego, urodzonego 28 sierpnia 1905 roku, więźnia obozu w Kozielsku, zamordowanego w Katyniu; podporucznika rezerwy 68 pułku piechoty Tadeusza Jerzykiewicza, urodzonego 10 sierpnia 1907 roku, więźnia obozów w Kozielsku i Starobielsku; plutonowego pułku piechoty Jakuba Mirasia, urodzonego w 1896 roku, więźnia obozu w Ostaszkowie, zamordowanego w Miednoje.

W czasie II Wojny Światowej zginęło 15 procent funkcjonariuszy Straży Więziennej, w większości dostali się pod okupację radziecką i zostali zamordowani przez NKWD w trakcie zbrodni katyńskiej. Jednak duch patriotyzmu, miłości do ojczyzny i walki o wolność kraju nigdy wśród nich nie zamarł. W trudnych momentach historii funkcjonariusze i pracownicy więziennictwa dawali świadectwo odwagi, bohaterstwa, uczciwości i pracowitości.

Również dziś, mimo trudnej sytuacji spowodowanej pandemią koronawirusa Służba Więzienna nie zapomina o poległych bohaterach. W ich szeregach nie brakuje funkcjonariuszy i pracowników dla których wspólnym mianownikiem jest patriotyzm i ojczyzna, w których odnajdują pełnię swojej tożsamości i swego powołania, służąc obywatelom i pielęgnując historię, która stanowi o naszej tożsamości. Akcja dbania o pomniki, groby Bohaterów Ojczyzny ma wymiar edukacji historycznej, niezmiernie istotnej w kształtowaniu obywatelskich i patriotycznych postaw wśród funkcjonariuszy oraz pracowników Służby Więziennej.

Porządkując teren Pomnika Katyńskiego, funkcjonariusze mogli okazać im w ten sposób szacunek i pamięć za ich bohaterstwo i poświęcenie. To też okazja do refleksji nad znaczeniem niepodległości Polski i ceną, jaką za nią zapłacili nasi przodkowie, walcząc o wolność dla nas wszystkich.