Obraz Jacka Malczewskiego trafił do Muzeum Narodowego w Warszawie. Dziękowano też radomskiemu muzeum

Jest to -jak podkreślano podczas uroczystości w Ministerstwie Kultury ,pierwszy odzyskany obraz tego wybitnego polskiego artysty.

W uroczystym przekazaniu dzieła do zbiorów Muzeum Narodowego uczestniczyli wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński, sekretarz stanu w MKiDN Jarosław Sellin oraz p.o. dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, dr hab. Łukasz Gaweł, prof. UJ.

Osobą, która walnie przyczyniła się do rozpoznania dzieła jest kierowniczka Działu Sztuki Dawnej Muzeum imienia Jacka Malczewskiego w Radomiu, Paulina Szymalak – Bugajska, której minister złożył podziękowania. Paulina Szymalak – Bugajska, opowiedziała o obrazie. Radomiance towarzyszył Leszek Ruszczyk, dyrektor radomskiego muzeum.

Jaka jest historia obrazu?

Obraz „Przy fortepianie” namalowany został w Radomiu w roku 1877 i przedstawia siostry Jacka Malczewskiego – Helenę i Bronisławę – w trakcie lektury i muzykowania. Ma charakter prywatny, daje wgląd w rodzinne życie Malczewskich w Radomiu.

Przed II wojną światową obraz był w kolekcji Muzeum Narodowego - świadczy o tym sygnatura na tylnej stronie obrazu. Na obrazie znajduje się też podpis Jacka Malczewskiego, nazwa rodzinnego miasta w którym powstał, czyli Radom oraz data 1877.

Prawdopodobnie ze względu na osobisty charakter dzieła znajdowało się ono w kolekcji rodzinnej Heleny Karczewskiej (sportretowanej jednej z sióstr artysty) i nie było prezentowane na żadnej z licznych wystaw tego wybitnego malarza, o czym świadczy brak stosownych adnotacji w licznych katalogach wystaw monograficznych.

Wzmianka o obrazie pojawia się w 1936 r., gdy Rafał Malczewski, syn artysty, z uwagi na chęć zachowania prac ojca dla przyszłych pokoleń i w obawie przed ich rozproszeniem, zaoferował zakup kolekcji Muzeum Narodowemu w Warszawie.

Zgodnie z informacjami na karcie inwentarzowej obrazu, która do dziś zachowała się w Muzeum Narodowym w Warszawie wiadomo, że został on nabyty właśnie od Rafała Malczewskiego i przyjęty do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie 5 lipca 1937 r.

Zaginął w czasie II wojny światowej.

Obraz Malczewskiego zaginął w czasie II wojny światowej. Najprawdopodobniej pozostał w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie aż do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944 r. Po jego upadku wiele ze znajdujących się jeszcze w obrębie miasta zbiorów padło ofiarą grabieży, szabru lub uległo zniszczeniu, inne wywieziono do składnic na Dolnym Śląsku, w Austrii i Niemczech.

Losy dzieła Malczewskiego pozostawały nieznane do listopada 2019 r., kiedy to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało poinformowane przez Muzeum Narodowe w Warszawie, że obraz został wystawiony na sprzedaż w domu aukcyjnym Roseberys w Londynie. Wcześniej, w 1997 r. dzieło zostało zakupione na licytacji w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku.

W wyniku negocjacji prowadzonych przez ministerstwo bezpośrednio z dotychczasowym posiadaczem, Kevinem McCormackiem, podjął on decyzję o dobrowolnym i bezwarunkowym zwrocie obrazu do Polski.

- Za ten gest, rzadko spotykany w praktyce restytucyjnej, pan McCormack został uhonorowany dyplomem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego- czytamy na stronie ministerstwa.

W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się ponad 120 obrazów Jacka Malczewskiego oraz prace na papierze.

-Jesteśmy poruszeni faktem, iż do kolekcji muzealnej powrócił zrabowany podczas wojny obraz z wczesnego i mniej znanego naszej publiczności okresu twórczości tego genialnego artysty – mówił podczas uroczystości p.o. Dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, dr hab. Łukasz Gaweł.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadal poszukuje ponad 70 obrazów autorstwa Jacka Malczewskiego będących polskimi stratami wojennymi. Najbardziej znane wśród nich to: „Autoportret” z ok. 1910 r., „Portret Juliusza Hermana i dr Brzezińskiego” z 1886 r., czy „Portret Xawerego Branickiego” z 1908 r.