Pamięć o Czerwcu 1976. W tym roku wyjątkowe uroczystości

Wspomnienia czytelników

Zachęcamy Państwa do dzielenia się swoimi wspomnieniami z wydarzeń radomskiego Czerwca 1976. Można je przysłać na adres [email protected] lub listownie na adres: "Echo Dnia", 26-600 Radom, ulica 15 Czerwca 60 z dopiskiem "Radomski Czerwiec". Wybrane opublikujemy na łamach gazety papierowej oraz w portalu www.echodnia.eu/radomskie

Dziś mija 35 rocznica wydarzeń Czerwca 76 roku w Radomiu. Dla młodych ludzi są one tylko historią, uczestnikom protestu kojarzą się one z krzywdami, które wciąż nie zostały naprawione.

Skrzyżowanie ulic 25 Czerwca i Żeromskiego. Tu w 1981 roku wmurowano kamień węgielny pod budowę pomnika czerwcowego protestu i ludzi w nim skrzywdzonych. Pomnik nie powstał i pewnie już nie powstanie, a pomysł wybudowania go w innym miejscu rozbudził dyskusję, która szybko umilkła.

Ale dla radomian miejsce to, nawet bez okazałego pomnika, jest szczególne - jeszcze w 1989 roku za składanie tu kwiatów ludzi zatrzymywano, aresztowano, karano.

Teraz kwiaty składają najważniejsze osoby w Polsce. W sobotę uczyni to najpierw lider Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński (o godzinie 12) a później, podczas oficjalnych uroczystości prezydent Bronisław Komorowski (o 17), który odznaczy 23 osoby. Będą też sztandary, honory, msza a potem koncert.

EDUKACJA

Stanisław Kowalski jest jedną z osób zaproszonych na uroczystości. Na skutek wydarzeń czerwcowych stracił zdrowe, załamało się całe jego życie. Od miesiąca jest prezesem stowarzyszenie Radomski Czerwiec 1976.

- Takich ludzi jak jest jeszcze wielu. Postanowiliśmy założyć stowarzyszenie, by raz na zawsze położyć kres goryczy, materialnej degradacji i poniżeniu - mówi Stanisław Kowalski. - Nie oczekujemy dawania nam pieniędzy, ale chcemy by stworzono nam możliwości ich zarabiania między innymi poprzez uruchomienie kursów kwalifikacyjnych, co umożliwi znalezienie lepszej pracy. Również pomocy w pozyskaniu funduszy europejskich w celu stworzenia domu odpoczynku dla osób będących ofiarami represji czy organizowania dla nich opieki medycznej.

Przede wszystkim jednak stowarzyszenie będzie pełnić misję edukacyjną - spotykać się z młodzieżą, relacjonować to, co widzieli i przeżyli.

WYSTAWY

Z okazji rocznicy wydarzeń w Radomiu otwarto kilka wystaw, w tym jedna - Instytutu Pamięci Narodowej prezentowana jest na placu przed Urzędem Miejskim. Druga, pokazywana w Muzeum imienia Jacka Malczewskiego teraz, z inicjatywy posłów Platformy Obywatelskiej ma 1 lipca trafić do Sejmu. Zdaniem posła Radosława Witkowskiego ma być to próba pokazania wydarzeń radomskich nie tylko Polsce, ale i Europie.

Wiesław Mizerski, który przewodniczył Komisji Rehabilitacji Czerwiec 1976 i pomagał w tworzeniu tej wystawy nie ukrywa, że czynił starania, by została ona pokazana w parlamencie Europejskim. Bez rezultatu. - Może uda się w 40 rocznicę - dodaje.

Zdjęcia i filmy z uroczystości już w sobotę na naszym portalu

Tak było

Bezpośrednim pretekstem wystąpienia radomskich robotników było przedstawienie 24 czerwca 1976 w sejmie przez premiera Piotra Jaroszewicza przewidującego drastyczne podwyżki cen żywność. 25 czerwca przed budynkiem KW PZPR zebrało się około cztery tysiące protestujących, którzy żądali rozmów z kierownictwem partii.

Zniecierpliwiony brakiem jakiejkolwiek reakcji władz wojewódzkich tłum wtargnął do gmachu komitetu. Budynek podpalono, jednocześnie barykadując znajdujące się przed nim skrzyżowanie ulic, by uniemożliwić jego gaszenie jednostkom straży pożarnej. Protestujący, do których później dołączyli również studenci i zwolnieni do domu pracownicy, którzy stawili się do pracy na drugą zmianę rozpoczęli starcia uliczne z jednostkami milicji i ZOMO, które rozpoczęły pacyfikację demonstracji. Walki trwały do godziny 21. O godzinie 20 rząd wycofał projekt podwyżek.

W trakcie walk ulicznych zginęły dwie osoby: Jan Łabęcki i Tadeusz Ząbecki przygnieceni przez przyczepę ciągnika z betonowymi płytami, którą próbowali zepchnąć w kierunku nadciągających oddziałów ZOMO. Trzecią ofiarą śmiertelną związaną pośrednio z wydarzeniami był 27-letni Jan Brożyna, do którego śmierci 30 czerwca 1976 roku przyczyniło się pobicie przez milicjantów dzień wcześniej. Śmiertelną ofiarą represji po wydarzeniach radomskich, był również ksiądz Roman Kotlarz.

Rannych w zamieszkach zostało 198 osób. Milicja i ZOMO zatrzymały 634 osoby a następnego dnia w trybie natychmiastowym zwolniono z pracy 939 osób. 25 osób osądzono jako prowodyrów wydarzeń. Osiem z nich skazano na kary od 8 do 10 lat więzienia, jedenaście otrzymało kary od 5 do 6 lat, a sześcioro - od 2 do 4 lat więzienia. Dodatkowo ok. 170 osób zostało skazanych przez kolegia do spraw wykroczeń.

Straty materialne oszacowano na ponad 77 milionów złotych. W trakcie zamieszek spalono 5 samochodów ciężarowych i 19 osobowych, a pożar uszkodził gmach komitetu. Odpowiedzią na stosowane przez władze represje było powstanie Komitetu Obrony Robotników, który pomagał poszkodowanym prawnie i materialnie.

Program uroczystości

Sobota, 25 czerwca. Pomnik Radomskiego Czerwca 76 (skrzyżowanie ulic 25 Czerwca i Żeromskiego w Radomiu). Godzina 17.30 - powitanie uczestników oraz osób zaproszonych na uroczystości; 17.40 - wystąpienie prezydenta Bronisława Komorowskiego; 18 - msza święta, składanie kwiatów pod pomnikiem.
Zespół Szkół Muzycznych, ulica 25 Czerwca. Godzina 20 - koncert pamięci "Ludziom Czerwca 76" - koncert w wykonaniu Radomskiej Orkiestry Kameralnej pod batutą Macieja Żółtowskiego.

Niedziela, 26 czerwca. Kościół OO Bernardynów, ulice Żeromskiego. Godzina 19.30 - promocja reedycji płyty Misterium Dźwięku Pamięci Wydarzeń Radomskich Czerwca 1976 i koncert w wykonaniu Roberta Grudnia.

Zamknięte skrzyżowanie

W związku z uroczystościami przed pomnikiem Czerwca '76, w sobotę w godzinach od około 15 do 21 zostanie zamknięte dla ruchu skrzyżowanie ulic 25 Czerwca i Żeromskiego. Objazdami pojadą autobusy jedenastu linii miejskich.

Ulica 25 Czerwca będzie zamknięta na odcinku od Kelles-Krauza do Słowackiego, ulica Żeromskiego od Czachowskiego do Słowackiego, a ulica Dzierzkowska od Nowogrodzkiej do 25 Czerwca.

Miejscy drogowcy zalecają omijać skrzyżowanie pobliskimi ulicami: Niedziałkowskiego, Czachowskiego i Zbrowskiego. Mogą na nich tworzyć się korki, dlatego apelują, aby bez potrzeby nie wjeżdżać w tych godzinach do Śródmieścia.

"Jedynka", "piątka" i "dziesiątka" będą jeździły ulicami: Żeromskiego, Czachowskiego, Beliny-Prażmowskiego, 25 Czerwca i Sienkiewicza. "Trójka" ulicami: Żwirki i Wigury, 25 Czerwca, Wodną, Zbrowskiego, Żeromskiego, Czachowskiego, Beliny-Prażmowskiego, 25 Czerwca i Sienkiewicza.

"Czwórka" ulicami: Kelles-Krauza, 25 Czerwca, Wodną, Zbrowskiego, Żeromskiego, Lubelską, Średnią (powrót ulicami: Słowackiego, Górną, Kaszubską) i Zagłoby. "Szóstka" i "trzynastka" ulicami: Żwirki i Wigury, 25 Czerwca, Wodną, Zbrowskiego, Żeromskiego, Czachowskiego i Beliny-Prażmowskiego. "Siódemka" ulicami: Kelles-Krauza, 25 Czerwca, Wodną, Zbrowskiego, Żeromskiego, Czachowskiego, Beliny-Prażmowskiego, 25 Czerwca i Sienkiewicza.

"Siedemnastka" ulicami: Struga, Zbrowskiego, Żeromskiego, Czachowskiego, Beliny-Prażmowskiego, 25 Czerwca i Sienkiewicza. "Osiemnastka" ulicami: Struga, Zbrowskiego, Żeromskiego, Czachowskiego i Beliny-Prażmowskiego.

Autobusy linii 24 ulicami: Żwirki i Wigury, 25 Czerwca, Wodną, Zbrowskiego i Żeromskiego.

Na trasach objazdów autobusy będą zatrzymywać się na wszystkich przystankach (oprócz przystanku Słowackiego / Średnia dla "czwórki"). Uruchomione zostaną też przystanki tymczasowe: Czachowskiego / Żeromskiego (obok budynku ZUS - dla linii: 1, 3, 5, 6, 7, 10, 13, 17, 18) i Zbrowskiego / Żeromskiego (przed skrzyżowaniem - dla linii 4, 24). Nieczynne będą przystanki: Żeromskiego / Czachowskiego (wyłącznie w kierunku centrum miasta), 25 Czerwca / Słowackiego oraz 25 Czerwca / Skłodowskiej-Curie.