Radomianie uratowali film Jerzego Hoffmana! (zdjęcia)

Bitwa pod Komarowem i film Jerzego Hoffmana

Bitwa pod Komarowem i film Jerzego Hoffmana

Bitwa pod Komarowem koło Zamościa rozegrała się 31 sierpnia 1920 roku. Polska 1 Dywizja Jazdy pokonała w niej 1 Armię Konną Siemiona Budionnego, od dłuższego czasu bezskutecznie oblegającą pobliski Zamość. Wśród rosyjskich dowódców byli późniejsi marszałkowie Armii Czerwonej: Kliment Woroszyłow oraz Siemion Timoszenko, a wśród uczestników znany pisarz Izaak Babel. O filmie Jerzego Hoffmana stało się bardzo głośno już wtedy, gdy zapowiedziano, że zostanie on zrealizowany z wielkim rozmachem w technologii trójwymiarowej, a zdjęcia batalistyczne bitwy pod Komarowej zostaną wykonane w autentycznej scenerii podzamojskiej wsi oraz tak jak przed 90 laty, pod koniec sierpnia. Pięć filmowych dni pod Komarowem zakończyło widowisko, odtwarzające realia tamtej bitwy. Jego autorem był Przemysław Bednarczyk, historyk z Radomia, nauczyciel z Liceum Ogólnokształcącego imienia Dionizego Czachowskiego. Podczas widowiska, które ściągnęło 10 tysięcy widzów, filmowcy Jerzego Hoffmana dokręcali jeszcze niektóre epizody.

Kilkadziesiąt osób z naszego regionu wzięło udział w największym jak dotąd przedsięwzięciu kawaleryjskim XXI wieku, czyli realizacji głośnego filmu Jerzego Hoffmana oraz widowiska odtwarzającego bitwę pod Komarowem w 1920 roku. Jeźdźcy z Radomia oraz Garbatki Letniska odgrywali role bolszewickich kawalerzystów. Na pole bitewne ściągnęła też piechota z Kozienic.

- Gdy zjawiliśmy się na miejscu okazało się, że przy realizacji filmu panuje taka trochę "partyzantka". Są bolszewicy, ale brakuje dla nich mundurów. Ściągnęliśmy więc 30 kompletów z Radomia - wyjaśnia Krzysztof Reluchin, szef kawalerzystów z Międzyszkolnego Klubu Jeździeckiego "Cwał" w Radomiu.

BUDIONNÓWKI Z RADOMIA

Swego czasu Tomasz Szufler z radomskiego stowarzyszenia, kultywującego tradycje 4 radomskiego szwadronu 11 Pułku Ułanów Legionowych przywiózł prosto z Moskwy wierne repliki mundurów bolszewickich. Posłużyły jako wzór do uszycia kolejnych. Ubierają się w nie członkowie grup rekonstrukcyjnych, odtwarzających wydarzenia z wojny polsko - bolszewickiej z 1920 roku. Ostatnia taka rekonstrukcja była na Koniówce, a udział w niej rekonstruktorzy traktowali jako próbę generalną przed Komarowem.

Gdy samochód z "mundurowym wsparciem" dojechał do Komarowa, filmowcom zaświeciły się oczy. Wydobyto wszelkie potrzebne im dobra: bolszewickie "gimnastiorki", "budionnówki", "papachy", spodnie z czerwonymi lampasami, a nawet czapki z daszkiem.

- Fachowcy od kostiumów zalecili tylko, aby zmatowić guziki. Byliśmy dobrze wyposażeni i świetnie wyglądaliśmy. Aż za dobrze. Od razu filmowcy spytali: "Sami się wytarzacie w błocie, czy my to mamy zrobić?". Panie od charakteryzacji potrafiły jednak w błyskawicznym tempie robić cuda. Kilka ruchów ręką i gość był już okopcony i odpowiednio brudny - śmieje się Krzysztof Reluchin.

W zabudowaniach gospodarskich w okolicach Komarowa zakwaterowano dziesiątki jeźdźców wraz z końmi z niemal całej Polski: Zamościa, Radomia, Kielc, Warszawy, Lublina, Szczecina, czy okolic Zakopanego. Spali w namiotach, stodołach, przyczepach kempingowych. Producenci filmu zapewnili catering oraz obrok dla zwierząt, ale miejscowi gospodarze również w aktywny sposób angażowali się w to gigantyczne przedsięwzięcie.

NIE OBYŁO SIĘ BEZ RANNYCH

Przed pierwszym dniem zdjęciowym zarządzono zbiórkę pododdziałów ułańskich. - Zjawiliśmy się karnie i regulaminowo, ale w tym, czym mieliśmy, czyli w mundurach bolszewickich. Była kupa śmiechu - opowiada Krzysztof Reluchin.

Konie z niektórych szwadronów wariowały na odgłos wystrzałów, ale radomskie, oswojone w licznych rekonstrukcjach, w tym czasie spokojnie skubały trawę. Nasz rozmówca przestraszył się dopiero podczas jednej z szarż. Gonili czterokonne taczanki z cekaemami.

- Aby było autentycznie, spalono trochę rżyska. Taczanki gnały jak szalone, trudno było je dopędzić, a tu w oczy wciska się kurz, pył, popiół, nic nie widać. Jedna z taczanek rozpadła się na drobny mak. Myślę "byle nie hamować", bo za mną gonią dziesiątki koni - opowiada pan Krzysztof.

Była też satysfakcja. Jednego z ujęć postanowiono nie powtarzać. Jerzy Hoffman obejrzał zdjęcia i stwierdził, że nie będzie dubli, bo jest rewelacyjnie i każda powtórka może być już tylko gorsza. Nikt z uczestników bitwy nie narzekał, choć były dziesiątki poturbowanych i potłuczonych jeźdźców, a i niektóre konie doznały potłuczeń czy otarć.

TRAKTOR W KADRZE

To z powodu kontuzji ludzi i koni, a także zmęczenia zwierząt widowisko wieńczące filmowo - rekonstrukcyjne przedsięwzięcie było mniej okazałe, niż wcześniej planowano. Podczas tej imprezy, której scenariusz napisał i poprowadził Przemysław Bednarczyk, stanęło do bitwy 140 jeźdźców i koni.

Podczas widowiska nadal kręcono film. Kamerzyści musieli zmieścić się pomiędzy szarżującymi Kozakami, a tysiącami widzów. Były śmieszne sytuacje. Trzeba było na przykład posłać policję do traktorzystów, obserwujących zmagania jeźdźców z prośbą o zabranie pojazdów ze scenografii.

POLSKA JAZDA BYŁA GORSZA

Również na planie widowiska fikcja w przedziwny sposób mieszała się z rzeczywistością. Gdy jeden z oddziałów polskich ruszył w złym kierunku, Przemysław Bednarczyk pchnął posłańca na koniu, aby ratować przedstawienie. Był nim przypadkowy widz, ale jak się potem okazało, autentyczny ksiądz, kapelan zamojskiego 9 Pułku Ułanów Małopolskich.

- Nie wszystko poszło jak zaplanowałem. Nie było problemu z bolszewikami, wśród których rządzili moi radomscy jeźdźcy, ale polska jazda słabo znała scenariusz - mówi Przemysław Bednarczyk.
Kawalerzyści dostali jednak na koniec rzęsiste oklaski od 10-tysięcznej widowni, która zjechała do Komarowa z całej Polski. Teraz radomianie szykują się do kolejnych rekonstrukcji historycznych oraz niecierpliwie czekają na premierę filmu Jerzego Hoffmana "Bitwa Warszawska 1920". Odbędzie się ona 15 września przyszłego roku.