Rozstrzygnięto międzynarodowy konkurs na pomnik upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem

To jury konkursu
(fot. Łukasz Wójcik)

Wyniki konkursu ogłoszono w piątek w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

- Oceniając zgłoszone do konkursu projekty braliśmy pod uwagę wyłącznie aspekty artystyczne - powiedział profesor Adam Myjak, przewodniczący sądu konkursowego.

Jak przypomniał profesor Myjak, na konkurs napłynęło 96 prac z Polski, Rosji, Niemiec Norwegii a nawet USA. 88 projektów spełniło warunki konkursu.

Burzliwe obrady trwały od poniedziałku, a odbywały się - jak to ujął Myjak - w gorącej, ale pełnej życzliwości atmosferze.
Pierwszą nagrodę otrzymał zespół z Warszawy: artysta rzeźbiarz Andrzej Sołyga, architekt Dariusz Śmiechowski i grafik Dariusz Komorek.

Jak uzasadnił to w imieniu jury profesor Grzegorz Kowalski - nagrodę przyznano za pełne uszanowanie autentyczności miejsca, ochronę strefy przynależnej ofiarom oraz powagę układu czasoprzestrzennego, będącego tłem dla różnorodnych emocji przybywających.
Zwycięski zespół otrzymał 15 tysięcy euro.

Jak wyglądać będzie nagrodzony pomnik?

Głównym jej elementem jest czarny, granitowy mur. Jest on zapisem kierunku ostatniej fazy przemieszczania się samolotu - ze wschodu na zachód. Czarny mur o żałobnym, cmentarnym posiada szczeliny. W każdej z nich znajdować się będzie imię i nazwisko pasażera Tupolewa.

Samolotem lecieli różni luzie, Bardzo znani, mniej znani i całkiem nieznani. Przy nazwisku nie będzie jednak żadnych szerszych inskrypcji. Wobec śmierci wszyscy są równi.

Mur stanowi granicę dzielącą przestrzeń na cześć sakralną - to teren, gdzie znajdowały się szczątki ofiar i przybierz on formę placu z czarnego granitu oraz część tak zwaną publiczną.

Są tam dwie prostopadłe drogi. W miejscu ich zetknięcia się, na murze znajdziemy inskrypcje ofiar katastrofy i godło Rzeczpospolitej Polski. Tu z kolei jest szeroka przerwa w murze. Jego ostatni fragment wraz z drogą nagle się kończą.

Dopełnieniem rzeźby jest instalacja rzeźbiarska na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu. Sąd Konkursowy zaznaczył jednak, ze kategorycznie wyklucza łączenie katastrofy samolotu ze zbrodnia katyńską, ale upamiętnienie kontekstu - cel podróży polskiej delegacji jest niezbędne dla oddania pełni tragiczności.

- Dla wielu osób zwycięski projekt wydaje się bardzo skromny - zaznaczyła Ewa Komorowska członkini jury i żona Stanisława Komorowskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, który zginął w katastrofie. - Moim zdaniem osoba, która go stworzyła musiała być na miejscu katastrofy w Smoleńsku. Zachowano wszystkie elementy, które dotychczas się tam znalazły. Jest kamień, krzyż, brzoza, w której został kawałek skrzydła samolotu...

- Projekty laureatów I, II i III nagrody łączy to, że postarano się o uszanowanie i miejsca katastrofy i zachowanie tego miejsca w postaci nienaruszonej- mówił profesor Grzegorz Kowalski.

Realizacja zwycięskiego projektu rozpocznie się na początku maja i potrwa prawie rok.
Jak zapowiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski - pomnik upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem będzie odsłonięty 10 kwietnia 2013 roku.
Odsłonięcie będzie niezwykle uroczyste.

Symboliczne wyznaczenie miejsca lokalizacji monumentu w Smoleńsku ma odbyć się już 10 kwietnia 2012 roku w czasie wizyty polskiej delegacji rządowej w Smoleńsku i Katyniu

Uroczyste otwarcie wystawy wszystkich prac zgłoszonych do konkursu odbędzie się 14 kwietnia o godzinie 14 w Muzeum Rzeźby Współczesnej Centrum Rzeźby Polskiej.
Honorowy patronat nad wystawą objął minister kultury i dziedzictwa narodowego, Bogdan Zdrojewski.

Profesor Adam Myjak, przewodniczący sądu konkursowego:

-Konkurs ogłoszono niebawem po katastrofie ale rozstrzygnięty został właśnie teraz. Dlaczego? My, rzeźbiarze, jesteśmy profesjonaliści. Dzieło sztuki to powolny proces. Uważam, że teraz potrzeba spokoju i artyści muszą mieć czas na rzetelną pracę nad pomnikiem. A organizatorem konkursu jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dlatego zgodnie z dobrym obyczajem, projekt musi jeszcze zatwierdzić Bogdan Zdrojewski. Rozmawiałem z nim i wiem, że wybrana przez nas koncepcja jest dla niego bardzo pozytywnym zaskoczeniem. Nie sądzę, aby nie potwierdził naszego wyboru.

Laureaci międzynarodowego konkursu na pomnik upamiętniający ofiary katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem

Pierwszą nagrodę w wysokości 15 tysięcy euro otrzymał zespól z Warszawy : artysta rzeźbiarz Andrzej Sołyga, architekt Dariusz Śmiechowski i grafik Dariusz Komorek.

Drugą nagrodę w wysokości 10 tysięcy euro jury przyznało Jeremiemu T. Królikowskiemu, Krzysztofowi Ozimkowi i Janowi Mazurowi z Warszawy a trzecią - 5 tysięcy euro - Tomaszowi Tomaszewskiemu z Wrocławia.

Kapituła przyznała także cztery wyróżnienia. Otrzymali je Kazimierz Karpiński z Łodzi, Zbigniew Stanuch z Lublina, zespół w składzie: Jerzy Lipczyński, Przemysław Biryło, Szymon Olbrychowski, Mikołaj Jerczyński ze Szczecina oraz zespół : Andrzej Getter, Barbara Getter i Michał Dąbek z Krakowa.

W skład powołanego przez ministra kultury jury konkursowego weszli zarówno przedstawiciele polscy, jak i rosyjscy. Przewodniczącym kapituły mianowano profesora Adama Myjaka, a obradowali z nim: profesor Grzegorz Kowalski, profesor Marek Budzyński, Ewa Komorowska, profesor Jurij Pawłowicz Wołczek, Walerij Josifowicz Pierfiljew, Stefanie Amparo Weinmayr, Hartmut Stielow i Mariusz Knorowski.