83 lata temu powstało Polskie Państwo Podziemne. Było prawdziwym fenomenem na światową skalę

Przegrana wojna obronna w 1939 roku nie oznaczała upadku państwa polskiego. Rozpoczął się nowy etap walki o odzyskanie niepodległości. Tworzenie struktur Polskiego Państwa Podziemnego było procesem wieloetapowym. Zaczął się on już w końcowych dniach września 1939 roku. Jak podkreślają historycy zajmujący się konspiracją w okresie II wojny światowej, Polskie Państwo Podziemne było tworem jedynym w swoim rodzaju, które nie powstało nigdzie wcześniej.

Wszystko zaczęło się w oblężonej przez Niemców Warszawie. 27 września 1939 roku powołano do życia Służbę Zwycięstwa Polski na czele z generałem z generałem Michałem Tokarzewskim–Karaszewiczem na czele. Celem organizacji była walka o wyzwolenie Polski w granicach przedwojennych, odtworzenie i reorganizacja armii polskiej oraz powołanie tymczasowych ośrodków władzy.
Organizacja szybko uległa przekształceniu w Związek Walki Zbrojnej, co nastąpiło 13 listopada 1939 roku i wpisuje się w kalendarium najważniejszych dat związanych z Polskim Państwem Podziemnym. Celem powołania Związku Walki Zbrojnej było doprowadzenie do scalenia rodzącej się od września 1939 konspiracji na ziemiach okupowanych przez Niemcy i Związek Sowiecki.
Pod koniec 1939 roku działało kilkadziesiąt organizacji wojskowych i politycznych, jednak wiele z nich było słabo zakonspirowanych i ich członkowie padali ofiarami aresztowań. Tak było między innymi na Kielecczyźnie. W Kielcach i Skarżysku-Kamiennej działała Organizacja Orła Białego. Major Henryk Dobrzański „Hubal” powołał do życia Okręg Bojowy Kielce. Funkcjonowały również mniejsze organizacje – w Staszowie, Ostrowcu Świętokrzyskim oraz Wąchocku. Wszystkie dążyły do scalenia swojego wysiłku zbrojnego.
Ważne zmiany przyniósł 1942 rok. Związek Walki Zbrojnej został przemianowany na Armię Krajową. Oznaczało to, że wysiłek trzonu wojskowych struktur Polskiego Państwa Polskiego został zrównany z wysiłkiem ponoszonym przez Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie.

Procesowi tworzenia konspiracyjnych struktur cywilnych Polskiego Państwa Podziemnego towarzyszyło wiele problemów. Stronnictwa polityczne Polska Partia Socjalistyczna Wolność Równość Niepodległość (WRN), Stronnictwo Ludowe „Roch”, Stronnictwo Narodowe oraz Stronnictwo Pracy były reprezentowane w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym (następnie Krajowej Reprezentacji Politycznej). 16 kwietnia 1940 roku polski rząd na uchodźstwie ustalił ostateczny kształt Polskiego Państwa Podziemnego. Jego struktury miały opierać się trzech filarach: organizacji wojskowej (Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej), Delegatach Rządu RP na Kraj dla poszczególnych obszarów okupacji (niemieckiej, sowieckiej oraz Generalnego Gubernatorstwa) i porozumieniu stronnictw politycznych. Jedną z najważniejszych zadań stało się stworzenie podziemnej administracji podległej polskiemu rządowi w Londynie. Poza strukturami Polskiego Państwa Podziemnego pozostali, podporządkowani Związkowi Sowieckiemu, komuniści.
Polskie Państwo Podziemne rozwinęło działalność na wielu płaszczyznach. Była to nie tylko walka zbrojna, dywersja i wywiad, ale również pomoc ludności cywilnej, w tym żydowskiej, prowadzenie propagandy, tajnego nauczania oraz stworzenie systemu sądownictwa. Z czasem Polskie Państwo Podziemne objęło zasięgiem teren całej przedwojennej Rzeczpospolitej.

Niestety, ale wydarzenia z lat 1944 – 1945 rok nie przyniosły wyzwolenia Polski. Na dodatek na żołnierzy i członków Polskiego Państwa Podziemnego spadły sowieckie represje. Zapanował wszechobecny terror. Taka sytuacja miała miejsce również na Kielecczyźnie. W Końskich za przynależność do AK zatrzymano sierżanta Mieczysława Zasadę „Wrzosa” czy podporucznika Wilhelma Zamorę „Owczarka”. Zostali oni zesłani do kopalni węgla w Donbasie w głębi Związku Sowieckiego. Więzienia sowieckie i aparatu bezpieczeństwa szybko zapełniły się bohaterami z okresu niemieckiej okupacji. Żołnierzy Armii Krajowej oraz członków Polskiego Państwa Podziemnego próbowano dyskredytować między innymi zarzucając im kolaborację z Niemcami. Ci, którzy uniknęli aresztowań znów zmuszeni zostali do ukrywania się. Był to początek niepodległościowej konspiracji antykomunistycznej.