Ból ucha (otalgia) – o czym może świadczyć? Poznaj możliwe przyczyny bólu ucha u dziecka i sprawdź, jak radzić sobie z przewianym uchem!

Leczenie bólu ucha uzależnione jest od wielu czynników w tym w głównej mierze od towarzyszącego schorzenia. Jednakże zawsze powinno się ono odbywać pod kontrolą laryngologa lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Domowe sposoby na ból ucha mogą jedynie towarzyszyć leczeniu zleconemu przez lekarza.

Ból ucha jest stosunkowo częstym objawem zgłaszanym w praktyce laryngologicznej. Wyodrębnia się dwa podstawowe typy bólu ucha. Pierwszy z nich związany jest bezpośrednio z narządem słuchu (uchem zewnętrznym, środkowym lub wewnętrznym). Zjawiska te nazywane są otalgią pierwotną. Wśród przyczyn bólu ucha związanych z układem słuchowym można wymienić:

• Ciała obce w przewodzie słuchowym, które stanową bardzo częstą przyczynę bólu ucha u dziecka. Podstawowym objawem tej dolegliwości jest niedosłuch i dyskomfort. Wraz z upływem czasu mogą pojawić się także mdłości i wymioty.
• Zaleganie woskowiny w uchu, które charakteryzuje się częściowym niedosłuchem, szumami usznymi i nieznacznym bólem ucha.
• Stan zapalny w obrębie ucha, który charakteryzuje się bólem, niedosłuchem i dyskomfortem. Wraz z rozwojem choroby może pojawić się również wysięk z ucha.
• Odmrożenia i oparzenia ucha, które dają bardzo oczywiste objawy: zaczerwienienie, pieczenie, niedosłuch, ból i dyskomfort.
• Urazy mechaniczne małżowiny, które mogą prowadzić nawet do powstania krwiaka. Typowe urazy ucha to: przecięcie, naderwanie i przedziurawienie.
• Półpasiec uszny, który powoduje intensywny ból w obrębie ucha wraz z towarzyszącym niedosłuchem. Z czasem może pojawić się również zaburzenie smaku i porażenie nerwu twarzowego.
• Grypowe zapalenie ucha środkowego, które jest stosunkowo częstym powikłaniem pogrypowym. Charakteryzuje się ono: silnym pulsującym bólem ucha, podwyższoną temperaturą ciała, utratą apetytu i złym samopoczuciem.
• Uraz mechaniczny błony bębenkowej, który charakteryzuje się pogorszeniem słuchu i ostrym bólem ucha. Niekiedy może wystąpić również: wysięk i szumy uszne.
• Ostre zapalenie ucha środkowego, które jest poważnym schorzeniem układu słuchowego. Charakteryzuje się ono: silnym bólem ucha, uczuciem pełności w uchu, podwyższoną temperaturą ciała, upośledzeniem słuchu i wysiękiem ropnym.

Większość schorzeń narządu słuchu mają wspólne objawy, wśród których należy wskazać na: ból ucha (o różnej intensywności), osłabienie słuchu, szumy uszne, wysięk (przy poważniejszych dolegliwościach). Oprócz tego może pojawić się także obrzęk wokół ucha i zaczerwienienie.

Ból ucha może również przyjmować formę bólu rzutowanego z innych narządów, w tym z: głowy, szyi lub klatki piersiowej. Wśród najczęstszych schorzeń niezwiązanych z układem słuchowym, a powodujących ból ucha, można wymienić:

• Choroby zębów: próchnicę, zapalenie miazgi zęba i ropnie okołowierzchołkowe.
• Stan zapalny gardła, migdałków i ropnia okołomigdałkowego.
• Choroby nosa i zatok przynosowych.
• Choroby tarczycy (w tym głównie zapalenie tarczycy).
• Zawał serca.
• Tętniak aorty piersiowej.
• Zapalenie węzłów chłonnych.
• Choroby refluksowe.
• Nowotwory gardła i jamy ustnej.
• Usunięcie migdałków podniebiennych.
• Stan zapalny ślinianek.

Ból ucha u dziecka, podobnie jak ból ucha u dorosłych może mieć różną etiologię. Częstą przyczyną tego objawu u niemowląt jest zapalenie ucha, któremu towarzyszy: wysoka temperatura ciała, biegunka i wymioty. Oprócz tego można zaobserwować wyraźną zmianę zachowania u dziecka, które staje się rozdrażnione i płaczliwe. Charakterystycznym objawem zapalenia ucha u dziecka jest pocieranie ucha i tarcie głową o poduszkę. W przypadku niemowląt zakażenie ucha jest konsekwencją wirusowego zakażenia dróg oddechowych, które przebiera wraz z nieżytem nosa. W przypadku starszych dzieci ból ucha może być związany również z utknięciem w błonie bębenkowej obcego przedmiotu. Wówczas niezbędna jest natychmiastowa interwencja lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

Zobacz 10 produktów, które warto spróbować, zamiast tabletek przeciwbólowych:

Do przewiania ucha zwykle dochodzi w okresie jesienno-zimowym. Najbardziej narażone są na to osoby, które nie noszą czapki, a także wychodzą na zewnątrz w nie do końca wysuszonych włosach. W przypadku przewiania ucha pojawiają się objawy, które są bardzo podobne do symptomów, występujących przy zapaleniu ucha. Mowa tu w szczególności o: poczuciu zatkanego ucha, ostrym bólu ucha (nasilającym się podczas jedzenia), a także podwyższonej temperaturze ciała.

Domowe sposoby na ból ucha nie powinny stanowić alternatywy dla leczenia zaleconego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub otolaryngologa. Do najpowszechniejszych sposobów na ból ucha można zaliczyć:

• Oliwę z oliwek, która uchodzi za jeden z najpowszechniejszych naturalnych sposobów na ból ucha. Przed zaaplikowaniem oliwy do ucha należy ją uprzednio lekko podgrzać (nie należy jednak przesadzać, ponieważ zbyt gorąca ciecz może dodatkowo podrażnić ucho i wywołać odwrotny, do pożądanego, skutek). Oliwa z oliwek wykazuje właściwości nawilżające, dzięki czemu uśmierza ból ucha. Przy czym należy pamiętać, że jest to jedynie doraźny środek na dolegliwości bólowe.
• Amol, który uznawany jest za lek uniwersalny, pomocny na wiele różnych dolegliwości, w tym również bólowych. Można go stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Niewielką ilość produktu należy nasączyć wacik, a następnie potrzeć nim ucho. Co istotne, produktu tego nie należy używać u dzieci poniżej 12. roku życia.
• Czosnek, który uznawany jest za remedium na wiele różnych dolegliwości. Chcąc uśmierzyć ból ucha, należy obrać czosnek, zawinąć go w chusteczkę higieniczną, a następnie włożyć do ucha (nie za głęboko, ponieważ może to utrudnić jego późniejsze usunięcie). Znacznie bezpieczniejszą opcją jest wyciśnięcie soku z czosnku i zaaplikowanie go do ucha.

• Imbir, który ma działanie ściągające. Przed zaaplikowaniem go do ucha należy zetrzeć go na drobnej tarce, a następnie zmieszać z odrobiną oliwy z oliwek. Tak przygotowanym wywarem należy skropić bolące ucho.
• Ciepła woda, która jest jednym z najpopularniejszych, doraźnych, sposobów na pozbycie się palącego czy klującego bólu ucha. Rekomendowanym rozwiązaniem jest przelanie przegotowanej wody do butelki, a następnie przykładanie jej do bolącego ucha. Po kilkunastu minutach dolegliwości bólowe powinny ustąpić.

Opracowano na podstawie: Trzciński K., Trzcińska M., Ból ucha: podyplomie.pl/uploads/pdf/4_SN_Pediatria.pdf