Bunt nastolatka - jak go przetrwać?

- Dorastanie dzieci, wchodzenie w okres adolescencji stawia przed każdą rodziną całkiem nowe zadania i może nawet doprowadzić do kryzysu rodzinnego, gdy przyjdą poważne kłopoty - wyjaśnia psycholog Agnieszka Kania. - W tym wieku z jednej strony pojawia się rosnąca potrzeba nastolatka coraz większej autonomii i prywatności, z drugiej wzrasta niepokój rodziców o jego losy, bezpieczeństwo, skutki nieprzemyślanych, ryzykownych działań i potrzeba zwiększenia kontroli. Każda rodzina musi posztukować własnych sposobów na przeżycie tego trudnego czasu.

Trudny wiek dojrzewania

Są dzieci, które nagle w okresie dojrzewania zapragną sobie zrobić tatuaż, a rodzice się temu sprzeciwiają, albo wybierają na najbliższych przyjaciół osoby, które nie podobają się rodzicom.
Trzeba przyznać, że każde dziecko przechodzi wiek dojrzewania inaczej, bywa, że wyjątkowo spokojnie, nie przysparzając najbliższym większych kłopotów, czasami jednak dochodzi do bardzo silnych konfliktów, awantur, trzaskania drzwiami, nie wracania do domu na noc, co kosztuje wszystkich sporo zdrowia.

Psycholog Anna Pochopień podkreśla, że bunt nastolatka i negacja autorytetu rodzica i uznawanych w rodzinie do tej pory wartości potrafią niemile zaskoczyć niejednego rodzica. - Dotąd spokojne, kochające, ufne i całkowicie podporządkowane dziecko nagle ma swoje odmienne zdanie, demonstruje zupełnie niezrozumiale dla otoczenia humory, w zachowaniu łamie podstawowe normy społeczne - wylicza psycholog. - Może w ukryciu palić papierosy, próbuje alkoholu, czasem narkotyków, identyfikuje się z dziwną grupą nieformalną, wychodzi z domu i nie wraca o umówionej rodzinie. Lekceważy to co mówią do niego opiekunowie.

Szukają własnej tożsamości

Psycholożki Kania i Pochopień uczulają, że taka sytuacja prawie w każdym wywołuje dylemat na ile pozwolić dziecku na popełnienie własnych błędów i naukę samodzielności, a na ile zwiększyć ograniczenia i kontrolę. Odpowiedzi rodzice szukają we własnej przeszłości, odwołując się do przeszłości rodziny, porównując inne rodziny z nastoletnim dzieckiem, sięgają do poradników, lub po poradę specjalistów. - Bunt i negacja norm i wartości, które są wyrazem przeżywania silnych rozbieżności i napięć są wpisane w rozwój adolescenta - uspokaja psycholog Agnieszka Kania. - To bycie pomiędzy dzieciństwem, a dorosłością sprawia, że młoda osoba doświadcza rozproszenia i pomieszania w obrębie własnego życia. Uporczywie i za wszelką cenę dąży do zdefiniowania siebie, samookreślenia na nowo, zintegrowania "ego". Będzie podejmowała próby, popełniała błędy, ryzykowała, łamała zasady, po to, aby mieć szansę na osiągnięcie tożsamości. Ważne jest, aby młody człowiek miał się wobec czego buntować, zatem w rodzinie powinny być jasno określone zasady i sposoby postępowania.

Mają prawo do własnych tajemnic

- Każdy nastolatek ma prawo do własnych tajemnic, np. pisania swojego pamiętnika, którego nikt w ukryciu nie czyta, do własnego stylu ubierania, korespondencji, urządzenia pokoju według własnego gustu, zmienia się też jego sposób komunikowania z rodzicami - informuje psycholog Pochopień. - Młodemu człowiekowi nie wystarczy to, że rodzic powie nie, musi poszerzyć odmowę o wyjaśnienie swojej postawy, przestawić swojemu dorastającemu dziecku sensowne argumenty.

Specjalistki z kieleckiej poradni uczulają, aby pamiętać o tym, aby nastolatka nie obciążać problemami rodzinnymi, np. rozczarowaniem mężem lub żoną, konfliktami ze współmałżonkiem, co może postawić go w opozycji do jednego z rodziców, obarczać problemami, którym w swoim młodym wieku nie potrafi sprostać. Trzeba też pamiętać, że choć to rodzice ustalają zasady przy uwzględnianiu potrzeb wszystkich członków rodziny, to na pewno nie w rękach nastolatka jest decydowanie o fundamentalnych sprawach rodziny.

Pocieszające może być to, że po kilku latach okres dojrzewania u dzieci mija i jeśli w tym czasie udaje się zachować dobre więzi między nimi, a rodzicami sytuacja w rodzinach się polepsza.