Co kryją tajemnicze piwniczki w Pierzchnicy koło Kielc? Są unikatowe w kraju, a nawet Europie!

- Tajemnicze piwnice w Pierzchnicy to obiekt interesujący i unikatowy w skali kraju, a nawet Europy. Prawdopodobnie nigdzie na tak małym terenie nie wykopano tak wielu piwnic. Przez wiele dziesięcioleci były one użytkowane przez mieszkańców Pierzchnicy i wciąż dobudowywane. Niestety obecnie obiekt ten jest już częściowo zniszczony – mówi Stanisław Strąk - burmistrz Pierzchnicy.

Aby ocalić to unikatowe miejsce od zniszczenia, gmina Pierzchnica od kilku lat ubiegała się o finansowe wsparcie, między innymi na rewitalizację Góry Piwnicznej, na której znajdują się zabytkowe piwnice.

- Właśnie zapadła decyzja o przyznaniu nam na ten cel funduszy. Dzięki wsparciu z unijnego budżetu gmina Pierzchnica będzie realizować projekt „Inwestujemy w przyszłość – rewitalizacja Pierzchnicy”, którego całkowita wartość wynosi 5 milionów 346 tysięcy złotych, dofinansowanie wyniesie 3 miliony 591 tysięcy złotych. Część pieniędzy z tej sumy przeznaczymy na rewitalizację tego unikatowego miejsca. Prace na tym projektem trwają już od około dwóch lat i mamy nadzieję, że zakończą się w tym roku – mówi Stanisław Strąk.

Przy Górze Piwnicznej ma powstać ścieżka dla zwiedzających, a kilka z piwnic zostanie odrestaurowanych i wyremontowanych pod potrzeby turystów.

- To wyjątkowe miejsce w naszym regionie. Bardzo cieszę się, że turyści dzięki tej inwestycji będą się o nim mogli dowiedzieć i obejrzeć go – dodaje burmistrz Strąk.

Piwnice znajdują się tuż przy rzece Pierzchniance, przy drodze do Osin. Wybudowano je na wzniesieniu, zwanym Górą Piwniczną. Historia piwnic jest nierozerwalnie związana z dziejami samej Pierzchnicy, miejscowości o wielowiekowej historii, o której wzmianki pochodzą już z roku 1337. Pierzchnica w tym okresie była już znaczącym miastem. Na przestrzeni wieków Pierzchnica była przede wszystkim niewielkim miastem rolniczym, w którym działało kilka warsztatów rękodzielniczych, a także odbywał się co najmniej jeden jarmark. W XVI wieku było tu 50 domów

Tajemnicze piwnice w Pierzchnicy to obiekt interesujący i unikatowy. Prawdopodobnie nigdzie na tak małym terenie nie wykopano tak wielu piwnic. Przez kilka wieków były one użytkowane przez mieszkańców Pierzchnicy i sukcesywnie dobudowywane.

Czas wybudowania pierwszych piwnic w Pierzchnicy nie jest dokładnie znany. Najstarsze mogły powstać tu już pod koniec XVIII wieku i powstawały przez okres wieku XIX aż po wiek XX. Powodem budowania piwnic na Górze Piwnicznej prawdopodobnie był wysoki poziom wód gruntowych panujący w mieście, a ulokowanie piwnic na wzgórzu zapewniało odpowiednie warunki do przechowywania wszelkiego rodzaju produktów. Liczba piwnic zmieniała się na przestrzeni wieków. Zasadą było, żeby każde domostwo czy gospodarstwo posiadało swoją piwnicę. Dokładnie policzono je w 1989 i ustalono, sporządzając Karty Ewidencji Zabytków Architektury i Budownictwa, że było ich 90. Według inwentaryzacji z 1996 roku naliczono 83 piwnice, 7 obiektów w krótkim czasie uległo całkowitemu zniszczeniu. Najnowsza inwentaryzacja wykonana na początku roku 2013 pokazała zanik kolejnej piwnicy. Obecnie jest ich 82.

Piwnice na pewno budowano do celów gospodarczych, jako pomieszczenia do składowania produktów rolniczych i spożywczych. Ale mogły służyć też do przechowywania alkoholu, być może miodów pitnych, bowiem w Pierzchnicy produkowano ten szlachetny trunek.

Jak zbudowane są piwnice? Są to obiekty murowane z dostępnego w okolicy materiału kamiennego, wykonane jak najniższym kosztem. Od frontu są widoczne jedynie w partiach górnych, a ich posadzki znajdują się poniżej poziomu terenu. Piwnice zamykane są za pomocą drzwi drewnianych albo krat. Mają sklepienia kolebkowe, na których zalega warstwa gruntu. W ścianach tylnych piwnic są odeskowane otwory do zsypywania płodów rolnych składowanych w piwnicach. Od wielu lat postępuje zniszczenie tych obiektów.

- Dzięki pracom restauracyjnym i trosce o te obiekty, piwnice w Pierzchnicy mogą na stałe wpisać się na listę zabytków odwiedzanych w regionie świętokrzyskim, tak jak inne odrestaurowane i zaadaptowane obiekty. Mogą być jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów kojarzonych zarówno z samą Pierzchnicą, jak i całym regionem pierzchnickim – mówi burmistrz Stanisław Strąk.