- Mój cel był jasny, chciałem poznać i zrozumieć ewolucję Kielc, od wielkiego pożaru w maju 1800 roku do końca wieku – mówi Dariusz Piotrowicz.
Materiały do pracy zbierał pięć lat: szukał tekstów źródłowych, nowych opracowań. Była to bardzo żmudna praca. - Bywało, że bardzo długo starałem się o potrzebny mi dokument, ale były i ekscytujące niespodzianki. Np. pierwszy plan regulacyjny, wcześniejszy o dwie dekady od znanego planu Potockiego – mówi autor.
Na początku XIX wieku Kielce były niewielką, rolniczą osadą, z okazałym Wzgórzem Zamkowym, wąskimi uliczkami i utrudnionym dostępem do wody, co okazało się katastrofalne w skutkach w czasie wielkiego pożaru. To po nim władze austriackie przystąpiły do sporządzenia nowego planu przestrzennego. I chociaż nie zachował się sam plan, to udało się zrekonstruować jego założenia. - W dokumencie podatkowym znalazłem wzmiankę o działkach zabranych pod budowy dróg, które miały ułatwić dostęp do Silnicy a które wytyczono w tym planie – wyjaśnia Piotrowicz.
Część z austriackich projektów zrealizowano, ale nie od razu. To wtedy pojawił się pomysł wytyczenia ulicy łączącej Wielkie Pole z dwiema najważniejszymi ówcześnie ulicami: Dużą i Małą. To był odcinek dzisiejszej ul. Sienkiewicza.
Kolejnym impulsem do zmian było ustanowienie Kielc stolicą województwa krakowskiego. Miasto wymagało wyznaczenia nowych kierunków rozwoju, zawarto je w przygotowanym ze sporym rozmachem planie Potockiego. Powstał on w latach 1821 – 23 i wskazywał wschodni kierunek, wytyczono nowe ulice i place, porządkowano zabudowę zapełniając puste place. Nakreślono też połączenie Placu NMP przez dzisiejszą ul. Czerwonego Krzyża, ul. Sienkiewicza i Tadeusza Kościuszki, które odchodziły od centralnego placu Aleksandra. Plan był imponujący, szkoda, że podobnie jak poprzednio zrealizowano z niego małą część.
Dariusz Piotrowicz zwraca uwagę, że podobne założenie i rozplanowanie miała podkielecka dzielnica Białogon, ale co jest ciekawe, kielecka regulacja była o kilka lat wcześniejsza od podobnej dokonanej w Paryżu. - To znaczy, że w urbanistyce byliśmy na wysokim poziomie - mówi.
W 1833 roku w dokumentach pojawia się pomysłu utworzenia w Kielcach geometrycznie wyrysowanej, z rynkiem, dzielnicy żydowskiej. Lokalizowano ją na przedłużeniu ulicy Sienkiewicza, za Paderewskiego a więc już poza miastem. Plan powstał na długo przed zmianą prawa zezwalającego Żydom na osiedlanie się w Kielcach. Uczyniły to władze carskie w 1862 roku a planu budowy dzielnicy żydowskiej nigdy nie zrealizowano.
Na kolejny plan całościowo regulujący miejską przestrzeń trzeba było czekać długo, ale akcja regulacji miasta trwała, sporządzano uproszczone plany cząstkowe. Wtedy wytyczając szlak komunikacyjny łączący Warszawę z Krakowem wykonano przebicie Warszawskiej do Rynku, ruch przez miasto był korzystny, bo wiązał się z pobieraniem opłat na rogatkach.
Po Powstaniu Styczniowym także w urbanistyce zaczęły obowiązywać rosyjskie przepisy. Miastom zaczęto narzucać wzorcowy plan miasta Krasne. Zgodnie z nim w Kielcach w 1872 dokonano pomiaru wykreślając nową dzielnicę z placem targowym (pl. Wolności). - Pomiar z 1872 zachował się, ale w bardzo złym stanie. By go uczytelnić skanowałem po kawałku i obrabiałem. Z pomocą przyszły bardzo szczegółowe rosyjskie przepisy i sporządzony 4 lata później plan Jędrzejowa – mówi o tym jak zdobywał materiały Piotrowicz.
Czas realizacji tego planu to ustanowienie w mieście siedziby guberni i zakwaterowanie w koszarach m.in. przy ul. Głowackiego wojska.
Koniec wieku XIX to okres uprzemysłowienia i rozwoju Kielc związanych z budową linii kolejowej (dworzec stanął w 1875 roku). Wtedy też wrócono do koncepcji z 1823 roku przedłużając ulicę Sienkiewicza a rezygnując z dojazdu do dworca przez Czarnowską. Dzielnica, która powstała na za zachód od ul. Paderewskiego to już XX wiek.
- W XIX Kielce przeszły bardzo szybki awans, od małego miasteczka przez stolice województwa i guberni – mówi Piotrowicz. - Zmieniły swój charakter, coraz więcej mieszkańców parało się handlem i usługami, rozwijał się przemysł. Działo się to w bardzo określonych warunkach i miało ogromny wpływ na urbanistykę miasta.
POLECAMY RÓWNIEŻ:
Te imiona kiedyś były obciachem, a teraz biją rekordy popularności
ZOBACZ TAKŻE: Dane z dowodu rejestracyjnego na smartfonie. Ministerstwo Cyfryzacji chwali się nową usługą mPojazd
Źródło: Agencja Informacyjna Polska Press
Bohaterka Senatorium Miłości tańczy 3
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
