Czym różnią się umowa zlecenie, umowa o dzieło i o pracę?

WAŻNE

WAŻNE

Co wyróżnia umowę o dzieło jest obowiązek dostarczenia przez wykonawcę gotowego rezultatu, efektu jego pracy lub twórczości. Wykonawca ponosi odpowiedzialność za efekt pracy. Nie wywiązanie się w umowy może nieść konsekwencje zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Umowa zlecenie natomiast polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie, za których ostatecznie efekt nie jest odpowiedzialny i ta cecha różni umowę zlecenie od umowy o dzieło, która jest tak zwaną umową rezultatu.

- Przy podpisywaniu umowy o pracę pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem - wyjaśnia Dawid Baran, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie.

Zatrudnienie na tych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Umowa cywilnoprawna, czyli umowa zlecenie lub umowa o dzieło, zostanie uznana za umowę o pracę w sytuacji, gdy spełnia cechy stosunku pracy. - Aby tak się stało, cechy te muszą jednak przeważać nad cechami charakterystycznymi dla stosunku cywilnoprawnego - podkreśla rzecznik.

KIEROWNICTWO

Cechy, które charakteryzują stosunek pracy to dobrowolność zobowiązania, ciągłość wykonywania pracy, osobisty charakter świadczonej pracy oraz odpłatność pracy, a także ryzyko (gospodarcze, produkcyjne, osobowe i socjalne) obciążające pracodawcę oraz podporządkowanie pracownika pracodawcy w toku pracy. Większość z tych cech może jednak pojawić się też przy umowie cywilnoprawnej. Najważniejsze przy rozróżnieniu umowy o pracę od umowy cywilnoprawnej jest podporządkowanie pracownika pracodawcy i osobiste świadczenie pracy.

Przez "kierownictwo pracodawcy" należy rozumieć możliwość wydawania wiążących poleceń w zakresie wykonywania pracy, przede wszystkim sposobu jej wykonywania. Będzie tu chodziło przede wszystkim o możliwość zlecania "na bieżąco" pracy do wykonania.

KODEKS CYWILNY A KODEKS PRACY

Do umów cywilnych zastosowanie mają przepisy prawa cywilnego, do umów o pracę - kodeksu pracy.
Osoba pracująca na podstawie umów zlecenia, czy umowy o dzieło nie podlega ochronie z zakresu prawa pracy, nie dotyczą jej przepisy minimalnego wynagrodzenia, czasu pracy, ochrony wynagrodzenia, urlopu, z wyjątkiem prawa do bezpiecznych warunków pracy. To, co zostanie zapisane w umowie zlecenia, umowie o dzieło powinno zostać zrealizowane. Zleceniobiorca i zleceniodawca ustalają sami wysokość wynagrodzenia, czy wykonawca będzie miał prawo do urlopu, czy nie, ile dni, ile godzin dziennie może pracować. Przy umowie o pracę cechy te są regulowane kodeksem pracy.

Dawid Baran, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie:

Dawid Baran, rzecznik prasowy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie:

- Jeżeli umowa cywilnoprawna posiada cechy umowy o pracę a jedynie ma inną nazwę pracownik może wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy i niezależnie od tego do Państwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie kontroli. Zatrudnianie w ramach umowy cywilnej w warunkach, kiedy powinna być zawarta umowa o pracę jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika.

ZAKRES ZADAŃ

Co ważne, przy umowie zlecenia zobowiązanie zleceniobiorcy dotyczy pewnych, określonych czynności. Nie ma w niej elementu niepewności dotyczącego zakresu zadań, który występuje w przypadku stosunku pracy (pracownik jest zobowiązany do wykonywania poleceń przełożonych), a który jest wynikiem podporządkowania pracownika kierowniczej roli pracodawcy. - Zleceniodawca może wskazać i to nawet bardzo dokładnie sposób wykonania zlecenia, ale ma to charakter dookreślenia zobowiązania wynikającego w umowie - tłumaczy Dawid Baran. Jeżeli umowa cywilna (umowa zlecenia lub umowa) faktycznie byłaby umową o pracę tylko miała inna nazwę, można wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy i niezależnie od tego do Państwowej Inspekcji Pracy o przeprowadzenie kontroli.