GRUZJA: Klasztor Samtawro

Związany z misją apostolską świętej Nino oraz pierwszymi chrześcijańskimi władcami Gruzji - królem Mirianem i królową Naną. To właśnie od jej wyleczenia przez posiadającą dar uzdrawiania, a nie tylko propagowania nowej wiary Nino, rozpoczęła się chrystianizacja kraju. Który następnie uznał ją za religię państwową.

W PAŁACOWYCH OGRODACH

Współczesna wiedza na ten temat oparta jest nie tylko na legendach i przekazach ustnych, ale przede wszystkim na skąpych, ale jednak pisanych źródłach. Według starych rękopisów, w miejscu obecnego monastyru były na przełomie III i IV wieku ogrody pałacowe władcy - mtawra, od tytułu którego pochodzi nazwa Samtawro. W nich, na początku lat trzydziestych IV w. zbudowano zachowaną do naszych czasów maleńką cerkiewkę. Podobno dla już wówczas czczonej św. Nino. Odróżnia się ona od innych, a przynajmniej większości budowli sakralnych kraju, niemal płaskim kształtem bardziej dachu niż kopuły pokrywającej wieżę.

Przypominającym średniowieczną architekturę Grecji i obszaru wpływów Bizancjum, m.in. Bułgarii, nie zaś ostrych stożków wieńczących okrągłe lub 16 - boczne cerkiewne wieże tak charakterystyczne dla świątyń gruzińskich, a także ormiańskich. Cerkiewka ta, usytuowana nieco na uboczu, po prawej stronie od wejścia na teren klasztorny, jest niewielka. Rozmiarami bardziej przypomina kaplicę z górującą nad nią szeroką, 8 - boczną wieżyczką. Ma jedno, dosyć wąskie i niezbyt wysokie wejście oraz surowe wnętrze. Mimo iż w ciągu już niemal 17 wieków istnienia była kilkakrotnie przebudowywana i restaurowana, zachowała wyraźnie pierwotny kształt.

Główna świątynia zespołu klasztornego pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku. Wówczas to, chociaż nie po raz ostatni, po silnym trzęsieniu ziemi przebudowano starszą cerkiew. Zgodnie z kanonami gruzińskiej architektury nad skrzyżowaniem ramion krzyża, na planie którego została zbudowana, wznosi się wieloboczna wieża nakryta stożkową kopułą. Fasady świątyni mają zdobienia w kamieniu ( zewnętrzne freski nie zachowały się ) w różnych stylach. Przy czym bogate są one na fasadzie północnej i południowej z portykami, a bardzo skromne na pozostałych dwu.

PIERWSI CHRZEŚCIJAŃSCY WŁADCY GRUZJI

Wewnątrz najcenniejsze są, zachowane, groby pierwszych chrześcijańskich władców Kartlii, wspomnianych już króla Miriana i królowej Nany. Ważne miejsce w zespole architektonicznym monastyru zajmuje też wieża - dzwonnica. Pochodzi ona z XVI wieku, jest trzykondygnacyjna. Przy czym najniższą kondygnację stanowi arkadowe przejście, środkowa była w przeszłości zamieszkana będąc zarazem punktem obserwacyjnym, natomiast górna w kształcie walca z wysokimi arkadowymi otworami i stożkową kopułą, przypomina wieżę cerkiewną.

Klasztor jest czynny. W odseparowanych od ogólnie dostępnych budowli pomieszczeniach mieszkają w nim mniszki, które często można spotkać na dosyć wysokich schodach lub w pobliżu świątyń. Nie są jednak zadowolone, gdy są fotografowane. Na terenie klasztornym jest jeszcze jedno miejsce przyciągające wiernych. To grób zakonnika Gabiela, który żył w latach 1929 - 1995 i zasłynął z dobroci oraz zdolności leczenia ludzi. Obecnie przy jego pięknie utrzymanym grobie, na którym składane są kwiaty i owoce oraz palone świece, niemal zawsze można spotkać modlących się, zwłaszcza kobiety i dzieci.

W pobliżu monastyru znajduje się stara nekropolia, na której archeolodzy znaleźli wiele cennych wykopalisk i pomników starej kultury Kartli poczynając od II tysiąclecia p.n.e. do IX wieku n.e. włącznie. Samtawro, podobnie jak pozostałe zabytki Mcchety oraz pobliskiego monastyru Dżwari, zarówno ze względu na ich klasę ( cały ten zespół objęty jest opieką UNESCO ) i malownicze położenie, jak i niewielką odległość od stolicy, należą do miejsc, które będąc w Gruzji, a zwłaszcza w Tbilisi, zobaczyć trzeba koniecznie.