HIV i AIDS – czym się różnią? Jakie są objawy HIV, kiedy wykonać test i na czym polega leczenie zakażenia wirusem HIV?

Wirus HIV to wirus RNA, którego wyróżnikiem jest odwrotna transkrypcja RNA na DNA (przepisywanie informacji genetycznej). Po zakażeniu organizmu wirus ten wchodzi w interakcję z subpopulacją limfocytów T, które mają bardzo duży wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego i biorą udział w reakcji odpornościowej. Głównym wyznacznikiem zakażenia wirusem HIV jest upośledzenie odporności, które jest konsekwencją zmian w subpopulacji limfocytów T, nazywanych również komórkami T-pomocniczymi. Wówczas, gdy liczba tych komórek spada poniżej dopuszczalnego poziomu (u każdego człowieka ten poziom jest różny) zachodzi wysokie prawdopodobieństwo rozwoju infekcji i nowotworów, które wskazują na ostatnie stadium zakażenia wirusem HIV — chorobę AIDS.

Zobacz: Dane są alarmujące – w Polsce HIV ma coraz więcej osób. Gdzie zrobić bezpłatny i anonimowe badanie?

Zakażenie wirusem HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) są ze sobą nierozerwalnie związane. Wirus HIV należący do rodzaju lentiwirusów prowadzi do rozwoju AIDS – choroby, która stanowi zagrożenie dla życia, ponieważ skutkuje upośledzeniem systemu immunologicznego. Do transmisji wirusa HIV może dojść trzema drogami:

• przez kontakty seksualne z przypadkowymi osobami i bez odpowiedniego zabezpieczenia. Według globalnych danych, to właśnie przygodny seks jest jedną z głównych przyczyn zakażenia wirusem HIV. Skuteczną formą zapobiegania takiemu zakażeniu jest abstynencja seksualna, a także prezerwatywa – pod warunkiem, że jest założona poprawnie i nie pękła lub nie zsunęła się podczas stosunku seksualnego,
• za pośrednictwem krwi – do zakażenia może dojść wówczas, gdy krew osoby, która jest nosicielem wirusa HIV dostanie się do błony śluzowej oka, nosa, jamy ustnej lub narządów płciowych. Jednakże zdecydowanie najczęściej do transmisji wirusa HIV dochodzi przez używanie wspólnych strzykawek, co jest rozpowszechnione w krajach trzecich i wśród osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych,
• za pośrednictwem matki seropozytywnej w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią.

Mimo wielu akcji informacyjno-edukacyjnych wiedza na temat zakażenia wirusem HIV wciąż jest niewystarczająca. Najbardziej krzywdzącym mitem na temat HIV i AIDS jest to, że dotyczą one narkomanów, homoseksualistów i prostytutek. Słysząc o osobach seropozytywnych często trzymamy niezdrowy dystans.

Wirusem HIV nie da się zarazić przez:

• dzielenie mieszkania i korzystanie ze wspólnych talerzy, szklanek i sztućców,
• korzystanie ze wspólnej łazienki i toalety,
• uprawianie sportu,
• kichnięcie i kasłanie,
• ukąszenie komara,
• pocałunki, pot, ślinę, mocz i kał,
• standardowe kontakty towarzyskie.

Konsekwencją zakażenia wirusem HIV są ogólnoustrojowe skutki, począwszy od infekcji, przez stadium bezobjawowe, aż po zaawansowaną chorobę. Kliniczne objawy ostatniego stadium zakażenia wirusem HIV można podzielić na: ogólne, neurologiczne, dermatologiczne, kardiologiczne, trawienne, hematologiczne, a także związane z układem płciowym i chłonnym.

Ogólne objawy HIV to:

• podwyższona temperatura ciała,
• zapalenie gardła,
• limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych),
• ból głowy,
• bóle stawowo-mięśniowe,
• senność i apatia,
• brak apetytu, a co za tym idzie — znaczna utrata wagi,
• nudności i wymioty,
• biegunka.

Neurologiczne objawy HIV:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie mózgu,
• neuropatia obwodowa,
• mielopatia.

Dermatologiczne objawy HIV:

• rumieniowe wykwity plamisto-grudkowe,
• owrzodzenia śluzówkowo-skórne,
• częste zakażenia bakteryjne,
• łojotok, egzema, pokrzywka, opryszczka,
• grzybica skóry.

Kardiologiczne objawy HIV:

• kardiopatia,
• wysięk w jamie osierdzia,
• nadciśnienie,
• zaburzenia przewodzenia.

Trawienne objawy HIV:

• ból brzucha,
• przewlekłe krwawienia z przewodu pokarmowego,
• zapalenie trzustki,
• zapalenie wątroby,
• zapalenie błony śluzowej żołądka,
• zapalenie błony śluzowej dwunastnicy.

Hematologiczne objawy HIV:

• małopłytkowość,
• leukopenia,
• anemia.

Objawy HIV związane z układem płciowym:

• dysplazja szyjki macicy lub odbytu,
• opóźnione dojrzewanie płciowe.

Objawy HIV związane z układem chłonnym:

• hepatomegalia,
• splenomegalia,
• powiększenie ślinianek przyusznych,
• śródmiąższowe limfoidalne zapalenie płuc.

Zakażeniem wirusem HIV charakteryzuje się stosunkowo długim okresem wylęgania choroby. W przeważającej większości przypadków przez ok. 10 lat zakażenie przebiega całkowicie bezobjawowo, co zwiększa ryzyko rozwoju AIDS.

Wskazania do wykonania badania na HIV:

• kontakty seksualne z przypadkowymi osobami bez odpowiedniego zabezpieczenia (prezerwatyw),
• przebycie choroby przenoszonej drogą płciową,
• przyjmowanie narkotyków lub anabolików z wykorzystaniem strzykawek, które były używane przez inne osoby,
• wykonywanie tatuażu lub piercingu z wykorzystaniem nieodkażonego sprzętu.

Podstawowym argumentem przemawiającym za wykonaniem testu na HIV jest to, że wczesne zdiagnozowanie zakażenia zapobiega rozwojowi AIDS, a tym samym zwiększa szanse na wydłużenie życia. Obecnie, dzięki innowacyjnym lekom, osoby seropozytywne mogą prowadzić stosunkowo normalny tryb życia. Wykonanie testu przesiewowego na HIV polega na pobraniu od pacjenta niewielkiej ilości krwi.

Wyniki testu na HIV:

• wynik ujemny/negatywny testu na HIV oznacza, że we krwi pacjenta nie znaleziono przeciwciał przeciw wirusowi, ani też antygenów samego wirusa,
• wynik dodatni/pozytywny testu na HIV oznacza, że we krwi pacjenta znaleziono przeciwciała przeciw wirusowi i jego antygeny. Przy czym warto pamiętać, że wynik ten może być fałszywie pozytywny. Dotyczy to w szczególności: kobiet w ciąży, osób z infekcjami wirusowymi i chorobami autoimmunologicznymi. Dodatni wynik testu na obecność wirusa HIV musi być potwierdzony testem Western Blot, który jest płatny (150-300 zł).

Test na obecność wirusa HIV można wykonać bezpłatnie i anonimowo w punkcie konsultacyjno-diagnostycznym, znajdującym się w każdym mieście wojewódzkim.

Fundamentalnym celem leczenia zakażenia wirusem HIV i choroby AIDS jest podniesienie jakości życia pacjenta, a także wydłużenie jego życia. Jest to możliwe poprzez zahamowanie replikacji wirusa, przywrócenie czynności układu odpornościowego, a także wyeliminowanie objawów towarzyszących zakażeniu/chorobie. Terapia antyretrowirusowa powinna być prowadzona pod okiem wykwalifikowanego lekarza specjalizującego się w leczeniu zakażeń wirusem HIV. Obecnie dużą popularnością i efektywnością cieszy się terapia, polegająca na stosowaniu jednocześnie trzech leków o działaniu antyretrowirusowym. Połączenie trzech preparatów o podobnym działaniu eliminuje ryzyko lekooporności wirusa.

W początkowym stadium zakażenia wirusem HIV przyjmuje się nienukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (rzadziej: inhibitora proteazy) i dwa nukleotydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy. Zarówno przy doborze optymalnych dawek leków, jak i ich rodzaju specjaliści posiłkują się: wiekiem i wzrostem pacjenta oraz jego dojrzałością płciową, lekkoodpornością wirusa i prawdopodobieństwem narodzin odporności wirusa na niektóre preparaty.

Bardzo ważną rolę w leczeniu zakażenia wirusem HIV i zespołu upośledzenia odporności (AIDS) odgrywa wsparcie najbliższych, którzy powinni być włączeni w proces terapeutyczny pacjenta. Nieoceniona może być również pomoc psychologa, który pomoże uporać się z akceptacją zakażenia lub choroby.

Światowy dzień walki z AIDS został ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) na 1 grudnia. W tym dniu na całym globie odbywają się konferencje, sympozja, happeningi i akcje informacyjno-edukacyjne na temat zapobiegania zakażeniom wirusem HIV. Krajowe centrum ds. AIDS prowadzi kampanie multimedialne pod różnymi hasłami. Charakterystycznym symbolem solidarności z osobami zakażonymi na HIV i chorującymi na AIDS jest czerwona kokardka, której idea narodziła się na początku lat 90. ubiegłego wieku. W Polsce jest ona również wyróżnieniem dla osób, które w szczególny sposób przyczyniły się do poprawy jakości życia osób z HIV i AIDS.

ZOBACZ: Fakty i mity na temat AIDS