Kim był Jan Łaski? Urodził się niedaleko Warszawy w 1499 roku. Pochodził ze znanej i zasłużonej dla Polski rodziny szlacheckiej. Jego domowy nauczyciel Jan Branicki pisał o nim: „Jan jest niezwykle szlachetny, takiego młodzieńca jeszcze nie spotkałem”. Kolejne kroki w edukacji zaczął pobierać u swojego znamienitego stryja – również Jana Łaskiego – kanclerza wielkiego koronnego, a następnie arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dzięki jego wsparciu podął również studia za granicą – w Rzymie, Bolonii oraz Padwie.
Z czasem odszedł od Kościoła katolickiego, stał się europejskiego formatu działaczem protestanckim oraz niezwykle sprawnym dyplomatą. Swoją działalność prowadził między innymi na terenie obecnych Niemiec oraz Anglii, gdzie cieszył się szczególnymi względami króla Edwarda VI.
Działalność Łaskiego w Polsce przypadła na okres pełnego rozkwitu myśli reformacyjnej w Europie. Jednak i tam groziły mu prześladowania, szczególnie po konflikcie, w jaki popadł z anglikańskimi protestantami. W 1552 roku pisał z Londynu, że jego największym marzeniem zawsze było służyć Polsce. Rok później wrócił do ojczyzny.
W „Sarmackich Atenach”
Dlaczego Jan Łaski wybrał akurat Pińczów? Stało się to nieco z konieczności. Już pierwsze kroki podejmowane w Rzeczpospolitej pokazały, że działacz reformacyjny będzie musiał borykać się z szeregiem problemów. W niektórych miejscach jak na przykład w Krakowie, gdzie Łaski odbywał spotkania, otrzymywał zakaz prowadzenia działalności religijnej. Wydaje się, że wpływ na decyzję Łaskiego miał również ówczesny właściciel Pińczowa i zarazem zwolennik myśli protestanckiej – Mikołaj Oleśnicki.
Jednym z naczelnych zadań Jana Łaskiego stało się stworzenie silnego Kościoła reformacyjnego w Małopolsce. Szczególną rolę w tej koncepcji zaczął odgrywać Pińczów. Tam zapadały najważniejsze dla polskich protestantów decyzje. W okresie pobytu Łaskiego, w mieście odbyło się ponad 20 synodów i zjazdów synodalnych. Zaczęło funkcjonować pierwsze różnowiercze gimnazjum, dzięki któremu Pińczów zaczęto określać mianem „Aten Sarmackich”. Planowano również powołanie szkoły wyższej.
Pińczów stolicą protestantów
Za sprawą Jana Łaskiego środowisko nauczycielskie i intelektualne z Pińczowa podjęło prace nad polskim przekładem Pisma Świętego. Jego działalność prowadzona z ziemi pińczowskiej uwzględniała między innymi rozwój piśmiennictwa i ożywienie życia religijnego. W Pińczowie przygotowywano się na polemiki z przeciwnikami reformacji. W 1559 roku zapowiedziano, w obecnej stolicy powiatu pińczowskiego, publiczną debatę z jednym z najważniejszych teologów katolickich – biskupem Stanisławem Hozjuszem.
W całej Małopolsce doszło do ugruntowania wyznania kalwińskiego. Obok Jana Łaskiego, do Pińczowa zjeżdżali przedstawiciele europejskiej i polskiej reformacji – Franciszek Stankar, Franciszek Lismanin, Feliks Krzyżak oraz Jerzy Szoman. W 1558 roku zaczęła działać w Pińczowie pierwsza drukarnia protestancka pod kierownictwem Daniela z Łęczycy, która wydała około 30 wydawnictw. Wszystkie te działania miały doprowadzić do zjednoczenia zwolenników reformacji na ziemiach polskich.
Upadek protestanckiego Pińczowa
Wiele z podjętych przez Jana Łaskiego przedsięwzięć pozostało jedynie w sferze planów, między innymi ze względu na silny ruch kontrreformacyjny, jak i ciągły brak środków finansowych. Jan Łaski zmarł 8 stycznia 1560 roku w Pińczowie. Został pochowany kilka
tygodni później w ówczesnym kościele kalwińskim, a obecnej świątyni katolickiej pod wezwaniem świętego Jana Ewangelisty w Pińczowie. Niektóre z pomysłów zostały zrealizowane dopiero po jego śmierci. Tak było między innymi w przypadku wspomnianego przekładu Biblii na język polski. Pińczów – jako centrum polskiej myśli reformacyjnej powoli odchodził w zapomnienie. Wpływ na to miała również śmierć właściciela miasta Mikołaja Oleśnickiego w 1566 roku.
POLECAMY RÓWNIEŻ:
ZOBACZ TAKŻE: FLESZ DNI WOLNE 2019
Źródło:vivi24
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
