Jak wychowywać kapryśne dziecko?

Jest takie duńskie przysłowie: "Daj świni, gdy chrząka i dziecku, gdy płacze, a będziesz miał dorodną świnię i złe dziecko" - te słowa stały się dla mnie mottem w pracy z rodzicami dzieci i młodzieży z trudnościami w zachowaniu.

Proszę to posprzątać

Zaburzenia zachowania (zaburzenia opozycyjno - buntownicze, nadpobudliwość psychoruchowa) objawiają się u dzieci i nastolatków jako wrogie zachowania, opór przeciwko rodzicom lub innym autorytetom kontrolującym ich zachowanie. Upór dziecka, kapryśność, wrogość manifestuje się np. jako ciągłe łamanie zasad, robienie min, okazjonalne wybuchy złości.

Pierwszym "testem", jaki wykonuję, kiedy rodzic przychodzi do gabinetu z dzieckiem i oznajmia, że jest niegrzeczne, jest rozrzucenie po gabinecie rzeczy, które mam na biurku i prośba, aby rodzic zmotywował dziecko do posprzątania. Daje nam to szybką odpowiedź, czy w domu są jasno ustalone zasady, jaką pozycję ma rodzic w stosunku do dziecka, w jaki sposób są wydawane polecenia i czy są one skuteczne. Jeśli dziecko komunikuje, że nie będzie sprzątało, a rodzic sam zabiera się do sprzątania, należy wspomóc rodzica w funkcji wychowawczej i prawidłowym wydawaniu poleceń.

Wydawaj skutecznie polecenia

1. Podejdź do dziecka.
2. Zdobądź jego uwagę (dotknij jego ramienia, nawiąż kontakt wzrokowy, zawołaj po imieniu).
3. Jednoznacznie sformułuj 2-3 wyrazowe polecenie, np. pościel łóżko, posprzątaj zabawki do pudełka).
4. Poproś dziecko, by powtórzyło polecenie, upewnij się czy jest zrozumiałe dla dziecka.
5. Powtórz polecenie kilka razy, poproś dziecko o powtórzenie.
6. Dopilnuj wykonania polecenia, nie odchodź od dziec-ka dopóki nie skończy. O tym rodzice często zapominają, myślą, że jak wydadzą polecenie, z realizacją którego dziecko ma zazwyczaj trudności, to sprawa załatwiona.

Pamiętajmy, że nie zmienimy dziecka. Możemy jedynie zmienić jego zachowanie.

ADHD

To zaburzenie rozwojowe, na które składa się zespół ob-jawów: impulsywność, nadpobudliwość i deficyt uwagi. Dzieci ze stwierdzoną nadpobudliwością doskonale znają zasady i normy, natomiast nie potrafią ich stosować, nie są w stanie przewidzieć skutków swoich zachowań. Nieleczone ADHD będzie powodowało pogłębianie się problemów wychowawczych, utrwalanie nieprawidłowych wzorców zachowań, istnieje także ryzyko powikłań w postaci stanów lękowych, zaburzeń nastroju, czy zaburzeń zachowania - taka osoba łatwiej wpada w depresje, sięga po środki psychoaktywne. Takiemu dziecku, czy młodemu człowiekowi, który gubi się w natłoku informacji, trzeba cały czas towarzyszyć, pokazywać mu drogę, kierunek, którym ma podążać, potrzebny jest mu zdrowy system zasad, reguł i konsekwencji, musi wiedzieć, za jakie zachowanie będzie nagradzany, a za jakie karany. Zmiana zachowania jest możliwa, jednak wymaga wysiłku zarówno ze strony samego dziecka jak i rodzica.

Karać, czy nagradzać?

Pomocnym w zmianie zachowania są pochwały. Pochwała służy wzmocnieniu zachowania, pozwala kształtować samo-ocenę dziecka. Pierwsze prawo chwalenia mówi: jeśli chcesz mieć dobre dziecko, chwal je wiele razy w ciągu dnia, a jeśli myślisz, że nie masz za co, to wymyśl coś, np. wspólnie zjedzony obiad. Ernest Papanka, twórca i kierownik zakładu dla młodocianych przestępców twierdził: " Kara uczy dziecko tylko tego, jak można karać, natomiast poprzez wykazanie dziecku zrozumienia i pomocy, nauczymy je rozumieć innych oraz współpracować z otoczeniem". Brak nagrody, pochwały też jest rodzajem kary. Zamiast jednak stosować środki dyscyplinarne, zapobiegajmy pojawieniu się niewłaściwych zachowań odpowiednio wcześnie, a nie już po ich utrwaleniu się. Stosujmy też, jeśli to możliwe pouczenie, przestrogę, ostrzeżenie. Jeśli już stosujemy karę, wytłumaczmy jej zasadność jako konsekwencję konkretnego czynu.