Kazania Świętokrzyskie mają być pokazane na Świętym Krzyżu i w Kielcach

Najstarszy polski tekst

Najstarszy polski tekst

Najdawniejszy, zachowany we fragmentach, zapis prozy polskiej, zarazem najstarszy zabytek języka polskiego w zbiorach Biblioteki Narodowej. Z czternastowiecznego zbioru kazań przetrwał w całości tekst o św. Katarzynie, ocalały także fragmenty pięciu innych kazań: na dzień św. Michała, św. Mikołaja, Bożego Narodzenia, Trzech Króli i Matki Boskiej Gromnicznej. "Kazania" nazwane później świętokrzyskimi, odkrył w roku 1890 w Petersburgu prof. Aleksander Brückner w oprawie kodeksu zawierającego Praxapostolus św. Hieronima. Stare pergaminowe karty z tekstem kazań posłużyły średniowiecznemu introligatorowi, po pocięciu na paski, do wzmocnienia składek kodeksu, który powstał najprawdopodobniej w klasztorze bożogrobców w Miechowie w pierwszej połowie XV wieku. Po roku 1459 przechowywany był w Leżajsku, a następnie w klasztorze benedyktyńskim Świętego Krzyża na Łysej Górze, po którego kasacie trafił do Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1833 wywieziony wraz z jej zbiorami, umieszczony został w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu. "Kazania" wróciły do Polski po traktacie ryskim - w roku 1925 - już jako odrębny obiekt. Po przekazaniu do zbiorów Biblioteki Narodowej, zostały oprawione i zamknięte w specjalnej kasecie. W roku 1939 rękopis ewakuowany był do Francji, a potem do Kanady, skąd powrócił w 1959 roku. Pergaminowe paski z zapisem kazań, wydobyte z kodeksu i uporządkowane przez Aleksandra Brücknera tworzą jedną podwójną kartę obustronnie zapisaną (13 pasków) i dolną część innej karty (5 pasków). Na podstawie analizy języka przyjmuje się, że odnaleziony rękopis jest późniejszym odpisem trzynastowiecznego pierwowzoru.

Okazją do wystawienia Kazań na widok publiczny mają być uroczystości związane z ukończeniem odbudowy wieży kościoła klasztornego na Świętym Krzyżu, która została wysadzona przez wojska austriackie w 1914 roku.

Inicjatorami udostępnienia mieszkańcom regionu świętokrzyskiego najstarszego polskiego tekstu są Andrzej Dąbrowski, dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach, Janusz Knap, dyrektor centrum Wzgórze Zamkowe, działający w Stowarzyszeniu Per Crucem, zajmującym się popularyzacją sanktuarium Świętego Krzyża i księża oblaci ze Świętego Krzyża. Starania o to, żeby najpilniej strzeżony pierwszy zachowany polski manuskrypt opuścił na dwa dni skarbiec Biblioteki Narodowej trwały dwa lata.

Symboliczny powrót

- To byłby taki symboliczny powrót do źródeł. "Kazania" są związane z naszym regionem, są częścią naszej historii, naszej tożsamości narodowej, budują wizerunek naszego regionu. To bardzo ważne, żeby mieszkańcy Świętokrzyskiego mogli poznać ten dokument i poczuć się dumni, że tutaj powstała istotna część polskiej kultury - mówią Dąbrowski i Knap.

W szklanej kopule ze szkła pancernego

"Kazania Świętokrzyskie" mają przyjechać w szklanej kapsule wykonanej z pancernego szkła, w której utrzymana jest stała temperatura 18 stopni C, niewielka wilgotność i stałe oświetlenie, żeby chronić przed niszczącym działaniem światła i wilgoci liczące niemal osiem wieków zapiski minuskułą (odmiana pisma gotyckiego) na pergaminie. Kapsuła jest zamknięta w specjalnej skrzyni, opatrzona nadajnikiem GPS, podróżuje strzeżonym konwojem z własną ochroną.

- "Kazania" są bardziej strzeżone niż "Dama z łasiczką" Leonarda Da Vinci - mówi Janusz Knap. Dotychczas tylko raz na prośbę prezydenta Bronisława Komorowskiego "Kazania Świętokrzyskie" były eksponowane w Pałacu Rzeczypospolitej w 2012 roku z okazji 85 - lecia Biblioteki Narodowej.

- Jeżeli wszystko się powiedzie i spełnimy wymagania stawiane przez ubezpieczyciela zabytku oraz Bibliotekę Narodową, "Kazania" będzie można oglądać również na Świętym Krzyżu i w Muzeum Narodowym w Kielcach - dodaje Andrzej Dąbrowski.

Organizatorzy planują wystawienie "Kazań Świętokrzyskich" 13 września w zakrystii kościoła na Świętym Krzyżu, a 14 września w Muzeum Narodowym w Kielcach. - Czynimy starania, żeby "Kazania" mogły być eksponowane dodatkowo jeszcze 15 września w Muzeum Narodowym w Kielcach i udostępnione do oglądania uczniom szkół - dodaje Janusz Knap.

SPRAWDŹ najświeższe wiadomości z KIELC