Kielce zdrowsze dzięki szczepieniom

Co to są pneumokoki?

Co to są pneumokoki?

Jak szacuje WHO, co roku na świecie umiera ponad milion dzieci poniżej piątego roku życia z powodu infekcji bakteryjnych wywołanych przez pneumokoki. Tak jak inne bakterie, pneumo-koki, przenoszone są drogą kropelkową. Zarazić się można nie tylko od kogoś chorego, ale także od osoby, która jest nosicielem zarazków, ale nie ma żadnych objawów choroby. Epidemiolodzy szacują, że nawet 20-40 proc. dzieci może być nosiciela-mi pneumokoków, które umiejscawiają się w górnych drogach oddechowych. Pneumokoki wywołują najczęściej bakteryjne zapalenia górnych dróg oddechowych, ale mogą też powodować zapalenie śluzówki nosa, ucha środkowego, gardła, zatok obocznych nosa oraz płuc. Objawem zakażenia jest ból gardła, katar, słaby apetyt. Choroba może prowadzić do wielu powikłań. Zakażenie pneumokokowe jest również przyczyną bakteryjnych zapaleń płuc. Najczęściej poprzedza je zakażenie górnych dróg oddechowych. Zakażenie pneumokokami może tak-że prowadzić do rozwinięcia się posocznicy (sepsy).

* W 2006 roku władze samorządowe Kielc jako pierwsze w Polsce rozpoczęły program profilaktycznych szczepień przeciwko pneumokokom wśród dzieci w pierwszym roku życia. Efekty tego programu przywołują dziś światowi eksperci w dziedzinie wakcynologii (szczepień ochronnych). O Kielcach jako przykładzie dobrze pojętej profilaktyki zdrowotnej mówił profesor Ron Dagan podczas ostatniego kongresu wakcynologów w Bostonie. Jakie były początki powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom?
- W 2000 roku program powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom wprowadziło USA dla wszystkich dzieci w pierwszym roku życia. Po kilku latach wakcynolodzy zaobserwowali, że nie tylko w grupie szczepionych dzieci, ale również w grupie osób dorosłych, które z racji wieku nie były szczepione, odnotowano spadek zachorowań na zapalenia płuc, których przyczyną w dużej mierze są pneumokoki.

* Jaki jest związek pomiędzy szczepieniami dzieci a zachorowaniami dorosłych?
- Nosicielami pneumokoków są w głównej mierze dzieci, taka jest biologia tego drobnoustroju. Badania polskie pokazują, że tam, gdzie pod jednym dachem mieszkają dzieci i dorośli w starszym wieku, nosicielami pneumokoków jest 2/3 dzieci i 1/3 dorosłych. Natomiast w domach, gdzie mieszkają sami dorośli, nosicielami pneumokoków było tylko 6 proc. mieszkańców. Jeśli zaszczepimy dzieci, zmniejszymy nosicielstwo i dorośli nie będą mieli od kogo się zakażać.

* I rzeczywiście w Kielcach tak się stało?
- Przede wszystkim po pierwszym roku od wprowadzenia szczepień u dzieci stwierdziliśmy, że spadła o 60 proc. ilość za-chorowań na zapalenie płuc wśród najmłodszych mieszkańców Kielc. W następnych latach liczba zachorowań zmniejszyła się aż o 2/3 w porównaniu ze średnią sprzed wprowadzenia programu szczepień profilaktycznych przeciwko pneumokokom.

* Udało się wyeliminować pneumokoki?
- Udało się wyeliminować te najbardziej zjadliwe, najbardziej chorobotwórcze szczepy pneumokoków, przeciwko którym była opracowana szczepionka, najpierw siedmioskładnikowa, potem trzynastoskładnikowa. Natomiast na miejsce tych nie-bezpiecznych pneumokoków weszły szczepy łagodne, które są bezpieczne dla naszego organizmu i nie wywołują żadnych cho-rób. Wiedząc o tym, że jak nie ma zjadliwych pneumokoków u dzieci, to dorośli nie mają od kogo się zakażać, obserwowaliśmy kiedy spadnie zachorowalność pneumokokowe na zapalenia płuc w tej grupie. I w czwartym roku od wprowadzenia szczepień u dzieci, takie zjawisko nastąpiło w grupie dorosłych powyżej 60 roku życia, którzy odpornościowo są bliscy dzieciom. W tej grupie dorosłych liczba zachorowań na zapalenia płuc zmniejszyła się o 45 proc.

* Czyli na szczepieniach u dzieci skorzystały bezpośrednio dzieci i pośrednio dorośli?
- Tak właśnie się stało. Dlatego szczepienia pneumokokowe są preferowane przez Światową Organizację Zdrowia, bo dają za jednym zamachem odporność dwóm grupom ludzkim, mimo, że szczepimy tylko jedną grupę.

* Kielce były pierwszym miastem w Polsce, w którym władze sfinansowały program szczepień profilaktycznych przeciwko pneumokokom. Czy za przykładem władz Kielc poszły inne samorządy?
- Teraz, kiedy są wymierne efekty tego programu w Kielcach, profilaktyczne szczepienia przeciwko pneumokokom zamierzają wprowadzić władze samorządowe w kilku powiatach na Pomorzu i w powiecie bełchatowskim, a od ubiegłego roku do tych szczepień dopłaca najmłodszym mieszkańcom gmina Suchedniów.

* Czy to się władzom samorządowym opłaca?
- Oczywiście, że tak, bo podliczając koszty leczenia powikłań w postaci zapaleń płuc, zatok, uszu, wywoływanych przez pneumokoki, profilaktyka i tak wychodzi taniej. Nie wspominając o tym, że oszczędzamy ludziom cierpienia, które zawsze niesie ze sobą choroba. Korzyść z profilaktyki jest jak 6 do 1.

* A jaki związek mają pneumokoki z grypą?
- Wiemy, że na grypę się choruje, ale umiera się nie na grypę, tylko na powikłania bakteryjne, przede wszystkim zapalenia płuc. Od dwóch lat wiemy już, że na skutek podobieństw pomiędzy osłonką wirusa grypy a osłonką bakteryjną, wirus grypy szczególnie ułatwia zakażenie pneumokokom.

* Można powiedzieć, że wirus grypy otwiera drzwi dla pneumokoków?
- Można tak powiedzieć. Pneumokoki są największym na świecie zabójcą spośród wszystkich chorób infekcyjnych. Kiedy w ciągu ostatnich dwóch lat wykonano badania genetyczne, na które pozwolił rozwój technologii, okazało się, że ta wielka epidemia hiszpanki w 1920 i 1921 roku to była grypa ptasia, a ludzie umierali z powodu zakażeń pneumokokowych. Badania w tym zakresie prowadzono na materiale genetycznym pobranym ze zwłok ofiar hiszpanki znalezionych w wiecznej zmarzlinie. Epidemia świńskiej grypy, którą mieliśmy na przełomie ubiegłego i tego roku, zabijała głównie z powodu zapalenia płuc, wywołanego przez pneumokoki.

* Czy to znaczy, że w Kielcach grypa przebiegała ła-godniej, bo w populacji nie było zjadliwych pneumokoków?
- Takie mieliśmy obserwacje. Szczepienia przeciwko pneumokokom u dzieci zabezpieczyły je przed powikłaniami grypy, wywoływanymi przez pneumokoki i dodatkowo spowodowały, że także w populacji dorosłych było mniej powikłań grypowych.

* Reasumując można powiedzieć, że poprawił się stan zdrowia mieszkańców Kielc?
- Na pewno. W Kielcach dzieci znacznie rzadziej niż w innym mieście w Polsce chorują na zapalenia płuc, prawie w ogóle nie chorują na zapalenia uszu. Myślę, że kiedy w 2006 roku władze Kielc podejmowały decyzję, o wprowadzeniu programu profilaktycznych szczepień przeciwko pneumokokom u dzieci, nikt do końca nie zdawał sobie sprawy, jak rozległe to przyniesie efekty w postaci badań, publikacji i powszechnych programów szczepień przeciwko pneumokokom na świecie, ale niestety, nie w Polsce. Ta szczepionka spowodowała nam generalnie zmiany całego środowiska. Myślę, że kontynuacja programu profilaktycznych szczepień przeciwko pneumokokom u dzieci spowoduje dalszy spadek zachorowań na zapalenia płuc u dorosłych.

* Nowa fala zachorowań na grypę przed nami. W ubiegłym roku zapowiadał pan, że będziemy chorować licznie, ale jeśli poważnie podejdziemy do grypy, wyleżymy chorobę w łóżku, obejdzie się bez dramatów. Jak będzie w tym roku?
- Mogę się opierać tylko na naukowych doniesieniach, a z tych wynika, że tegoroczna grypa zapowiada się źle. Jeden z tegorocznych szczepów wirusa grypy, a Światowa Organizacja Zdrowia typuje do wyprodukowania szczepionki w oparciu o najbardziej agresywne szczepy wirusa grypy ludzkiej, wykazuje duże powinowactwo do wirusa grypy świńskiej. Ale na szczęście tegoroczna szczepionka zawiera te antygeny łącznie.

* Czy zatem warto się szczepić przeciwko grypie?
- Jak najbardziej, bo szczepionka zabezpieczy nas przed wirusem i późniejszymi powikłaniami. Przy tej okazji chciałbym zaapelować do dziadków i babć, którzy, jak wiemy, najbardziej kochają swoje wnuki: zamiast kupować wnukowi czy wnuczce siódmą lalkę albo samochodzik, zafundujcie im szczepionkę przeciwko grypie, i sami też się zaszczepcie, wtedy odporność populacyjna będzie większa.

Dziękuję za rozmowę.