Konferencja w Kielcach. Zbrodnie niemieckie na polskiej wsi w latach 1939 – 1945 wymagają dalszych badań

Historycy przyznali, że część zagadnień dotyczących polskiej wsi w latach 1939 – 1945 była do tej pory marginalizowana w dyskusji naukowej.

– Dzieje konspiracji oraz oddziałów partyzanckich zawsze cieszyły się znacznie większym zainteresowaniem badaczy i odbiorców. Mało kto jednak zwraca uwagę na losy wsi, która była eksploatowana zarówno pod względem osobowym (np. wywózki na roboty przymusowe do III Rzeszy Niemieckiej), jak i gospodarczo – bowiem to właśnie z prowincji bez limitów pobierano kontyngenty – zwrócił uwagę doktor Marek Jedynak z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

Podobnego zdania był Tadeusz Sikora, dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej. – W pamięci pozostaje wiele ważnych wydarzeń dotyczących II wojny światowej. Jednak wieś, która odegrała olbrzymią rolę nie tylko poprzez wspieranie oddziałów partyzanckich, ale dosłownie żywiąc polskie miasta, niestety zeszła na dalszy plan – mówił dyrektor muzeum.

Nie brakuje zagadnień, które wymagają dalszych badań nad dziejami polskiej wsi w okresie niemieckiej okupacji. Instytut Pamięci Narodowej w Kielcach oraz Muzeum Wsi Kieleckiej planują organizację kolejnych konferencji naukowych. – Do tej pory rozmawialiśmy między innymi na temat represji i oporu. Jak się okazuje temat wsi jest wciąż nierozpoznany i niezgłębiony. Jej przywiązanie do tradycji w okresie 1939 – 1945 stało się wielkim orężem w walce z niemieckim najeźdźcą. Pamiętajmy, że temat II wojny światowej ciągle pojawia się na arenie międzynarodowej. Głos Polski w tej sprawie musi być słyszalny. Jest to naszą racją stanu. Pogłębianie wiedzy i rozpowszechnianie jej staje się naszym obowiązkiem – powiedziała doktor Dorota Koczwańska – Kalita, naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

- Celem Niemców w latach 1939 – 1945 stało się „wytępienie” Polaków. Ustalenie wszystkich ofiar z imienia i nazwiska będzie bardzo trudne, a nawet niemożliwe, bowiem nie zachowały się dokumenty oraz materiały. Nie znamy również miejsc pochówku wielu zamordowanych osób – mówiła Ewa Kołomańska, kierownik Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie.

Według obecnego stanu wiedzy na Kielecczyźnie w okresie II wojny światowej zginęło około 600 tysięcy osób. Wiele kolejnych zostało wysiedlonych, wywiezionych na roboty przymusowe oraz zostało pozbawionych wolności, trafiając między innymi do obozów koncentracyjnych, więzień i aresztów. Ówczesne województwo kieleckie poniosło olbrzymie straty nie tylko fizyczne, ale również materialne. – Najbardziej zniszczonymi powiatami były: sandomierski, stopnicki, opatowski, kozienicki oraz iłżecki – dodała Ewa Kołomańska.

Naukowej debacie towarzyszyła wystawa „Pamiętam ten straszny dzień. Niemieckie represje na wsi polskiej w latach 1939 – 1940” doktor Katarzyny Jedynak. – Pierwszy kontakt ludności cywilnej z wkraczającymi Niemcami został zapamiętany jako jeden z najgorszych w ich dotychczasowym życiu. Ta wystawa jest niejako początkiem opisywania represji na polskiej wsi. Zawiera ona zdjęcia, które nie były do tej pory publikowane. Pochodzą one z niemieckich instytucji muzealnych, przejętych od osób prywatnych – mówiła autorka ekspozycji. Wyniki badań tegorocznej konferencji zostaną zaprezentowane w nowym czasopiśmie, które będzie wydawało Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie.