„Latarnik” Henryka Sienkiewicza. Streszczenie, bohaterowie, cytaty. Poznaj najważniejsze informacje o lekturze przed egzaminem ósmoklasisty

• Autor:Latarnik to nowela napisana przez Henryka Sienkiewicza w 1880 roku
• Epoka: Należy do epoki pozytywizmu.
• Czas i miejsce akcji: Akcja rozgrywa się w latach 70. XIX wieku w Aspinwall, w Zatoce Moskitów, niedaleko Panamy.

• Skawiński – polski polityczny emigrant, który był latarnikiem na wyspie. Jego historia, opowiadana od 1830 roku, stanowi główny wątek noweli. Główny bohater jest już starym człowiekiem, wielkim patriotą o żołnierskiej postawie. W momencie, w którym go poznajemy ma około 70 lat, poszukuje spokoju i wytchnienia. Skawiński w przeszłości tułał się po świecie. Brał udział w Powstaniu Listopadowym (1830-1831) w Polsce, W Wiośnie Ludów (1848) na Węgrzech. Emigrując z kraju, podejmował się różnych zajęć: walczył w wojnie domowej w Hiszpanii, w Argentynie, na Kubie zarządzał fabryką produkująca cygara, a w Kalifornii prowadził życie farmera. W Indiach był natomiast państwowym strzelcem. Podejował się rozmiatych działań, poszukując swojego przeznaczenia. Tęsknił za ojczyzną, do której nie mógł powrócić.
• Izaak Falconbridge – konsul USA w Panamie, który przyjmuje do pracy Skawińskiego. Obawia się, że bohater nie da rady ze względu na wiek. Jednak jego doświadczenie i słowa przekonują go. Ostrzega Skawińskiego, że straci pracę już za jedno przewinienie.
• Johns – strażnik portowy, który dostarcza bohaterowi prowiant. Rozmawiają, zanim bohater zaczyna obojętnieć i się izolować. Informuje Skawińskiego o zwolnieniu go z pracy po tym, jak Skawiński zapomina zapalić latarnię, co powoduje rozbicie się statku.

Na maleńkiej wyspie w Zatoce Moskitów w Aspinwall niedaleko Panamy bez śladu znika latarnik. Nowa osoba, która będzie zapalać światło latarni, jest potrzebna natychmiast. Konsul ma tylko 12 godzin na znalezienie zastępcy.

To trudne zadanie, ponieważ praca latarnika wymaga sumienności, odpowiedzialności i gotowości do życia w osamotnieniu. Latarnik może opuszczać wyspę tylko w niedzielę, a prowiant i woda są mu dowożone raz dziennie.

Zrządzeniem losu do konsula stawia się siedemdziesięcioletni Polak. Mężczyzna poszukujący pracy, dla którego posada wydaje się być idealna. Wiek kandydata wzbudza wątpliwości konsula. Skawiński jednak przekonuje, że jest zdrowy i silny, a chodzenie po krętych schodach latarni nie będzie dla niego problemem. Ponadto stabilna, monotonna praca na odludziu jest dla mężczyzny upragnionym odpoczynkiem.

Skawiński otrzymuje posadę i rozpoczyna pracę tego samego dnia. Rozmyśla o swoim położeniu. O spokoju, którego ma zamiar doświadczyć na wysepce. Czuje się, jak ścigane zwierzę, które znalazło schronienie. Wynika to z przeszłości bohatera, o której wspomina.

Skawiński na emigracji podróżował po czterech stronach świata i podejmował się rozmaitych zawodów. Był m.in. kopaczem złota w Australii, poszukiwaczem diamentów w Afryce, strzelcem rządowym w Indiach, miał farmę w Kalifornii, był handlarzem w Brazylii, harpunnikiem na wielorybniku, kowalem w Stanach Zjednoczonych, miał fabrykę cygar na Kubie. Nie udało mu się jednak znaleźć miejsca na Ziemi, wcześniej czy później każde przedsięwzięcie kończyło się, na skutek nieszczęśliwego niepowodzenia czy katastrofy powodując kolejne zmiany w życiu bohatera.

Dowiadujemy się, że Skawiński w pracy latarnika upatruje końca takich wydarzeń i tułaczego życia. Jest zadowolony ze swojej monotonnej pracy. Sumiennie wykonuje obowiązki i dużo czasu poświęca zadumie, obserwacji morza, przyrody (np. lasu przez lunetę). Co niedzielę latarnik wkładał granatową kapotę strażniczą i przypinał do niej swoje odznaki otrzymane na wojnie, a następnie wybierał się do kościoła. Był szanowany przez mieszkańców. Skawiński po powrocie na wysepkę czytał książkę lub gazetę, w której zawsze poszukiwał wiadomości z Europy.

Z czasem Skawiński zobojętniał i przestał opuszczać wyspę w niedziele. Nie gawędził, jak wcześniej, ze strażnikiem, który przywoził mu jedzenie. Przestał także czytać gazety. Pogodził się z tym, że tak o to ma wyglądać schyłek jego życia. Funkcjonował w półśnie, zdawało się, że jego egzystencja zlewa się z otoczeniem.

Pewnego dnia latarnik, schodząc o paczkę z żywnością, zauważył, że czeka na niego jeszcze jedna przesyłka. Były to książki w języku polskim wysłane przez polskie Towarzystwo w Nowym Jorku.

To bardzo pozytywnie zaskoczyło Skawińskiego. Bohater ogromnie się wzruszył i ucieszył. Wziął do ręki „Pana Tadeusza” A. Mickiewicza. Słyszał doskonale o sławnym pisarzu. Czytywał jego utwory przed laty w Paryżu. Kiedy Skawiński rozpoczynał czytanie książki, poczuł, jakby dookoła wydarzyło się święto. Pierwsze słowa: „Litwo, ojczyzno moja, ty jesteś jak zdrowie!” sprawiły, że głos zaczął mu się łamać ze wzruszenia.

Bohater czytał na głos, ale w pewnym momencie nie mógł poskromić łez. Rozpłakał się z tęsknoty za krajem, którego nie widział czterdzieści lat. Czas płynął, a latarnik czytał dalej pogrążony we wspomnieniach. Czytał tak długo, aż zrobiło się ciemno i zasnął. Nie zapalił niestety latarni. Obudził go dopiero Johns, który przekazał mu smutną wiadomość o rozbitym statku z powodu braku światła.

Johns powiedział, że Skawiński stracił posadę. Na szczęście w tragicznym roztrzaskaniu łodzi nikt nie ucierpiał i latarnik nie musiał być sądzony. To wstrząsnęło starszym człowiekiem. Bohater musiał opuścić miejsce, w którym miał przecież zaznać spokoju. Kilka dni później widziano Skawińskiego na statku z Aspinwall do Nowego Jorku. Mimo starczego wyglądu i zmęczenia miał błysk w oku, a w ręce książkę, którą przytulał do piersi.

• Opis wyglądu głównego bohatera:
  „Był to człowiek już stary, lat siedemdziesiąt albo i więcej, ale czerstwy, wyprostowany, mający ruchy i postawę żołnierza. Włosy miał zupełnie białe, płeć spaloną, jak u Kreolów, ale sądząc z niebieskich oczu, nie należał do ludzi Południe. Twarz jego była przygnębiona i smutna, ale uczciwa.”
• Opis pracy Latarnika:
  „Latarnik jest niemal więźniem. Z wyjątkiem niedzieli nie może on wcale opuszczać swej skalistej wysepki. Łódź z Aspinwall przywozi mu raz na dzień zapasy żywności i świeżą wodę, po czym przewożący oddalają się natychmiast, na całej zaś wysepce (...) nie ma nikogo.”
• Miłość do ojczyzny:
  „Oto czterdzieści lat dobiegało, jak nie widział kraju, i Bóg wie ile, jak nie słyszał mowy rodzinnej, a tu tymczasem ta mowa przyszła sama do niego – przepłynęła ocean i znalazła go samotnika, na drugiej półkuli, taka kochana, taka droga, taka śliczna! We łkaniu, jakie nim wstrząsało, nie było bólu, ale tylko nagle rozbudzona niezmierna miłość, przy której wszystko jest niczym...On po prostu tym wielkim płaczem przepraszał tę ukochaną, oddaloną, za to, że się już tak zestarzał, tak zżył z samotną skałą i tak zapamiętał, iż się w nim i tęsknota poczynała zacierać.”

• Motyw patriotyzmu
• Motyw emigracji
• Motyw pracy
• Motyw przyrody
• Motyw samotności
• Motyw starości i śmierci