Na zespół atopowego zapalenia skóry cierpi ok. 15 proc. populacji. Co robić, kiedy skóra strajkuje - radzi dermatolog.

Wszystko to sprawia, że zostają zachwiane naturalne bariery ochronne organizmu. Skóra zaczyna się buntować i w końcu strajkuje dając wyraz swemu niezadowoleniu poprzez świąd, zaczerwienienie i złuszczanie. Między innymi, takimi objawami charakteryzuje się zespół atopowego zapalenia skóry zwanego w skrócie - zazs . Jest to choroba równie przebiegła i zagadkowa, co trudna do wyleczenia. Właściwie nie znamy dnia ani godziny...

Genetyka i życie

Jeszcze z początkiem ubiegłego wieku alergie były praktycznie wyjątkiem. Teraz cierpi na nią co piąta osoba i liczby te stale rosną.
-Atopia to rodzinna, genetycznie uwarunkowana skłonność do nieprawidłowych reakcji organizmu na różne alergeny i substancje, które powszechnie występują w środowisku i nie powinny nam zagrażać - mówi dr Małgorzata Grabowska-Olejarczyk, dermatolog z Centrum Dermatologicznego w Kielcach - Atopia wiąże się także z nadprodukcją pewnego typu przeciwciał. Nie dziedziczymy konkretnej alergii, lecz samą skłonność do niej. Ludzi z tą dolegliwością wciąż przybywa. Poniekąd sami jesteśmy sobie winni: podróżujemy po świecie, jemy egzotyczne potrawy, żyjemy w zanieczyszczonym środowisku. Sami zakłócamy odwieczny cykl natury i jej porządek. Organizm nie nadąża z przystosowaniem się do zbyt szybkich zmian, które zachodzą w naszym otoczeniu .

Przyczyny i objawy

Zazs to schorzenie alergiczne wywoływane poprzez zetknięcie się skóry z alergenem. Oprócz nadprodukcji przeciwciał ważnym czynnikiem sprzyjającym tej chorobie jest suchość skóry, podatność na stres i infekcje. Choroba może ujawnić się nawet w pierwszych miesiącach życia, a im wcześniej to nastąpi tym gorsze są rokowania i cięższy przebieg. Skóra chorego nie produkuje nienasyconych kwasów tłuszczowych co prowadzi do jej ogromnego wysuszenia. Typowe objawy zespołu atopowego zapalenia skóry to: zaczerwienienie, złuszczanie, świąd, przewlekły i nawrotowy przebieg choroby, charakterystyczne umiejscowienie zmian oraz skłonność rodzinna. Często towarzyszy im "rybia łuska", zakażenia skóry, nietolerancja wełny i świąd podczas pocenia.
Alergeny pokarmowe, które najczęściej wywołują chorobę to: białko mleka krowiego, soi lub jajka, gluten czyli np. kasza manna, a także czekolada, kakao, ryby, orzechy, cytrusy, seler, maliny, pomidory, poziomki i truskawki. Także pokarmy pikantne, mocno kwaśne, bogate w benzoesan sodu (popularny konserwant), chipsy i napoje typu "Pepsi"- mogą wzmagać objawy. Do alergenów wziewnych powodujących zazs należą pyłki: traw, chwastów i drzew, roztocza, pleśń lub sierść zwierząt (zwłaszcza kotów!).

Nieodkryta i zmienna

W wieku niemowlęcym objawy zespołu atopowego zapalenia skóry występują na twarzy, główce lub całym ciele w postaci wilgotnych, zaczerwienionych i łuszczących się zmian. W wieku dziecięcym, nawet do kilkunastu lat typowe objawy to swędzące rumienie w okolicy zgięć kolan i łokci, nadgarstków oraz na karku, grzbietach stóp i dłoni. Dorośli i młodzież uskarżają się na wyraźną suchość skóry i dokuczliwy świąd. Choroba atakuje najczęściej twarz, szyję, górną część klatki piersiowej i skórę w zgięciach. Często dotyczy rąk w tym skóry opuszków palców. Dlatego osoby z zazs nie powinny pracować w zawodach, gdzie są narażone na kontakt z substancjami często uczulającymi np. w fotografice, fryzjerstwie, gastronomii, salonach kosmetycznych.
Stres, infekcje, suchość skóry wzmagają objawy zespołu atopowego zapalenia skóry. - Specyfika tej choroby jest taka, że nawet doświadczony dermatolog nie zawsze może przewidzieć jednoznacznie jej rozwój - mówi dr Olejarczyk - Bywa, że leki antyalergiczne uczulają pacjentów, zamiast leczyć! Zdarza się, że choroba sama przemija, lub przechodzi w fazę utajenia, by potem powrócić albo przejść w inną chorobę z kręgu atopii (katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek, astma). Nawet testy alergologiczne nie zawsze dają jednoznaczną odpowiedź na co jesteśmy uczuleni; ważniejsze jest to, co pokazuje nam nasze życiowe doświadczenie. Czasem nie jest istotne, co jemy, lecz to - w jakich kombinacjach czy ilościach.

Jak sobie pomóc?

- Podstawą leczenia zazs jest unikanie kontaktu z alergenami, co niestety nie zawsze jest możliwe. Bardzo ważna jest codzienna pielęgnacja suchej skóry. Natłuszczając ją budujemy barierę ochronną, której brakuje wskutek choroby.
- Powinno się też unikać tzw. hollywoodzkich kąpieli w pianie. Najlepszy jest krótki prysznic w letniej wodzie. Nie należy z niego rezygnować, bo tylko w taki sposób możemy zmyć groźne alergeny ze skóry. Zmniejszamy w ten sposób też ilość drożdżaków i bakterii, które zwykle bytują na skórze, a dla osób z zazs mogą być niebezpieczne.
- Podczas pielęgnacji najlepiej sięgać po kremy, szampony, balsamy i żele apteczne, hipoalergiczne, bezzapachowe. Skórę trzeba natłuszczać 2-4 razy dziennie. Należy unikać sztucznych, wełnianych i zbyt ciepłych ubrań.
- Terapia dermatologiczna to głownie maści i kremy sterydowe. Niewłaściwie i zbyt długo aplikowane mogą co prawda powodować groźne skutki uboczne, ale właściwie stosowane przynoszą ulgę szybko i bezpiecznie. Od niedawna jest dostępny w Polsce pierwszy niesterydowy lek przeciwzapalny, który może być przełomem w zwalczaniu zazs.
- Na większość chorych zbawienny wpływ mają kąpiele słoneczne. U nich można stosować fototerapię. Korzystne działanie ma też terapia klimatyczna i psychoterapia. Preparaty przeciwhistaminowe, przeciwświądowe i nienasycone kwasy tłuszczowe uzupełniają leczenie. Marginalne znaczenie mają szczepienia tzw. odczulanie.