Najstarsi mieszkańcy Świętokrzyskiego

Dużo się śmieją, spacerują, dbają o zdrowe jedzenie, żyją wśród kochającej się rodziny, w młodości nie stroniły od czułości - takim sposobem mieszkanki naszego województwa są jednymi z najstarszych w Polsce.
Naszą rekordzistką jest 108-letnia Julianna Garbacz z powiatu koneckiego. Pani Julianna jest też jedną z najstarszych osób w Polsce i oczywiście najstarszą mieszkanką województwa świętokrzyskiego.

DIETA CUD BABCI JULIANNY

Pani Julianna, która w czerwcu skończy 108 lat, była aktywną kobietą do swych setnych urodzin. - Codziennie chodziła do kościoła - opowiada mieszkająca z nią wnuczka Katarzyna Kordel. - Spotykała się z koleżankami. Niektóre z nich były o... 60 lat od niej młodsze. Doglądała swoich ziółek rosnących w ogródku, szczególnie mięty, którą uwielbiała. Niestety, w swoje setne urodziny złamała nogę. Trafiła do szpitala, gdzie przebyła operację. I tak, szczerze mówiąc, nigdy już nie doszła do siebie.

Najstarsi na świecie

Najstarsi na świecie

Najdłużej żyjącym człowiekiem była Francuzka Jeanne Calment, żyjąca w latach 1875-1997, która przeżyła 122 lata i 164 dni. Obecnie najstarszą żyjącą osobą na świecie jest 114-letnia Japonka. Najdłużej żyją ludzie zamieszkujący Vilcabamba w Ekwadorze, Hunza w Kaszmirze i rejon gór Kaukaz w południowej Rosji i Gruzji. Ludzie z Vilcabamby zajmują się przede wszystkim rolnictwem na własne potrzeby i generalnie pracują fizycznie jeszcze w wieku 90 lat. Pracę rozpoczynają od wczesnego dzieciństwa i do końca są bardzo aktywni. Ich dieta jest niskokaloryczna, zawiera bardzo mało tłuszczów i białek zwierzęcych. Hunza leży w górach Karakorum, na terenie Kaszmiru. W roku 1983 znaleziono tam człowieka, który twierdził, że ma 120 lat. Lokalne legendy mówią, że dawniej niektórzy mieszkańcy wioski dożywali 140 lat w zdrowiu. Hunzakaci codziennie uprawiają wyczerpujące ćwiczenia fizyczne, przechodząc wiele kilometrów dziennie

Od pięciu lat pani Julianna nie opuszcza łóżka, ale gdy do jej domu zjeżdża rodzina, z pomocą najbliższych ubiera się, zasiada na wózku i chłonie ciepłą, rodzinną atmosferę. - To już rzadko się zdarza - kontynuuje pani Katarzyna - ale nasz dom jest wielopokoleniowy. Mieszkają w nim moja babcia, moja mama Władysława, ja z rodziną i moja siostra Agnieszka. Gdy są święta, czy inne uroczystości rodzinne, przy stole w jadalni zasiada około 30 osób. A nasza babcia, choć już bardzo słabo słyszy i prawie nie widzi, czuje, że jesteśmy razem i uśmiecha się.
Rodzina nieraz zastanawiała się, skąd wzięła się długowieczność babci Julianny.

Na pierwszym miejscu wymieniają domową atmosferę, pełną ciepła, troski i miłości. - Zapewne nie bez znaczenia jest zdrowa dieta, jaką babcia stosuje od przynajmniej 50 lat - dodaje wnuczka 108-latki. - Po jakichś kłopotach żołądkowych babcia postanowiła jeść zdrowo i przez dalszą część życia była konsekwentna.
Co to za "dieta życia"? - Dużo nabiału, bardzo mało słodyczy, a mięso jedynie gotowane, jadane najchętniej z ryżem - wylicza pani Kasia. - Dlatego pewnie babcia nigdy nie była otyła. A energii, zanim brakło jej sił, a nieszczęśliwe złamanie nogi przykuło ją do łóżka, mógł zazdrościć jej niejeden młody człowiek.

Pani Julianna do 63 roku życia mieszkała w Wólce Zychowej na ziemi stąporkowskiej. Tam z mężem prowadziła gospodarstwo. Po jego śmierci przeniosła się do córki do Końskich. - Babcia bardzo lubiła pracę na roli - uśmiecha się konecczanka. - Do dziś wspomina wykopki, sianokosy, żniwa. Uwielbialiśmy jej prostą świętokrzyską kuchnię z zalewajką, barszczem, pieczonym mięsem, podpiwkiem i oczywiście drożdżowym plackiem z kruszonką, którego zapach roznosił się po całym domu.

CIĘŻKA PRACA - DŁUGIE ŻYCIE

106-letnia Eleonora Waligóra z Bogucic w powiecie pińczowskim - to druga osoba w województwie, jeśli chodzi o długość życia. Pani Eleonora ma się znakomicie, apetyt i humor jej dopisują, lubi kieliszeczek advocata i z przyjemnością spełniła wraz z gośćmi toast lampką szampana na jej 106 urodzinach. W czym tkwi sukces jej długowieczności?

- Odkąd sięgam pamięcią babcia zawsze ciężko pracowała na roli. Gospodarstwo nie jest duże i były lata, kiedy w domu się nie przelewało, ale jakoś moi rodzice i babcia wiązali koniec z końcem. Czy to, że w domu zawsze jedliśmy poste regionalne potrawy, miało wpływ na jej długowieczność - tego nie wiem, ale pamiętam, że gdy miała już około dziewięćdziesiątki, to jeszcze sama wszystko robiła na swojej działce z warzywami, sama motyką kopała ziemniaki, a nawet potrafiła wykonywać lżejsze prace z końmi. Zawsze przy domu miała stadko drobiu, o które dbała - mówi Jacek Rychel, wnuk, w którego domu zamieszkuje pani Eleonora.

Świętokrzyscy stulatkowie

Świętokrzyscy stulatkowie

W Świętokrzyskim żyją 84 osoby, które skończyły 100 lat i więcej, z czego w poszczególnych powiatach: kielecki - 34 osoby, jędrzejowski - 8, staszowski - 7, konecki - 7, buski - 6, opatowski - 5, skarżyski - 4, ostrowiecki - 3, włoszczowski - 3, pińczowski - 3, starachowicki - 3, sandomierski - 1. W Świętokrzyskim żyje 75 kobiet, które skończyły 100 lat i więcej, z czego w powiatach: kieleckim (miejski i grodzki) - 29 kobiet, jędrzejowskim - 7, staszowskim - 7, buskim - 5, opatowskim - 5, koneckim - 5, skarżyskim - 4, ostrowieckim - 3, włoszczowskim - 3, starachowickim - 3, pińczowskim - 2, sandomierskim - 1. W Świętokrzyskim żyje 9 mężczyzn, którzy skończyli 100 lat i więcej, z czego w powiatach: kieleckim (miejski i grodzki) - 5, koneckim - 1, jędrzejowskim - 1, buskim - 1, pińczowskim - 1.

MOCNE CHARAKTERY

Na trzecim miejscu jeśli chodzi o wiek są dwie panie, mają po 104 lata. Antonina Kruk z Sandomierza w czerwcu skończy 104 lata. Jaka jest jej recepta na długie życie? - Najważniejsze, aby się nie denerwować, choć w życiu różnie bywa. Ważne są radość i pogoda ducha. Bardzo lubię spokój. Spośród rodzeństwa byłam najsłabszym dzieckiem. Często chorowałam, a potem ciężko pracowałam - mówi pani Antonina podczas swoich urodzin.

Jej rówieśniczką i najstarszą osobą z powiatu kieleckiego jest Bronisława Stefańska z Tumlina, gmina Zagnańsk. Doczekała się 18 prawnuczków i 8 wnuków. W młodości pani Bronisława razem z mężem zajmowała się gospodarstwem rolnym. Jej bliscy nie mają z nią łatwo. - Mama jest bardzo stanowcza i uparta. Jak sobie coś postanowi, to zawsze to osiągnie. Lubi się troszkę kłócić i nie sposób z nią wygrać - mówi Marianna Stefańska, córka pani Bronisławy. - Myślę, że dzięki swojemu twardemu charakterowi żyje tak długo.

PANIE PRZEŻYJĄ PANÓW?

Z danych, które uzyskaliśmy z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędów Stanu Cywilnego oraz referatów ewidencji ludności w urzędach miast i gmin w naszym województwie, wynika, że kobiety zdecydowanie dłużej żyją niż mężczyźni. Tych, które skończyły 100 lat i więcej jest 75 w Świętokrzyskim. Z kolei mężczyzn w wieku ponad 100 lat jest tylko 9.

Specjaliści podają kilka przyczyn. Przede wszystkim uważają, że kobiety po prostu o siebie dbają i nie unikają lekarzy. - Kobiety bardziej dbają o siebie, częściej chodzą do lekarza, są odporniejsze od mężczyzn. Statystyki chorób wykazują, że to panowie częściej cierpią z powodu chorób układu krążenia - tłumaczy Agnieszka Mazur, która wykłada o starości w Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym Jana Kochanowskiego w Kielcach. - Jedna z teorii starzenia mówi o tym, że dłużej żyją osoby szczuplejsze, a wśród nich jest więcej kobiet.

Nie biorąc pod uwagę najliczniejszego powiatu kieleckiego, z naszych analiz wynika, że najwięcej osób po "setce" żyje w małych miejscowościach w powiatach: jędrzejowskim, staszowskim, buskim, koneckim. Te wiekowe osoby przez cały czas mieszkają na wsiach, a w młodości ciężko pracowały w gospodarstwie rolnym.

- Tu można domniemywać długowieczności z powodu silnych więzi rodzinnych, czego brakuje w większych miastach z powodu szybkiego tempa życia - dodaje Agnieszka Mazur. - Warto także zwrócić uwagę na to, że na wsiach do tej pory praktykuje się różne obrzędy. Zjada się zdrowszą i naturalną żywność, zamiast sięgać po lekarstwa przeciwbólowe stosuje się preparaty i mikstury z "dziada pradziada".
Jednak to nie jest reguła, że w małych miejscowościach ludzie żyją najdłużej. Przykładem w naszym województwie jest niewielki powiat kazimierski. Nie mieszka tam obecnie żadna osoba, która dożyła 100 lat.

NAJSTARSZY HARCERZ W POLSCE

Z 9 mężczyzn w Świętokrzyskim, którzy skończyli 100 lat, najstarsi są w wieku 101 lat. Dwóch z nich mieszka w Kielcach, a jeden w Busku-Zdroju.

Julian Hendler z Kielc w lutym tego roku właśnie skończył 101 lat. Nadal jest w świetnej formie psychicznej i fizycznej. Jest najstarszym harcerzem w Polsce. Za swój największy sukces życiowy uważa to, że udało mu się poprzez harcerstwo dobrze służyć ojczyźnie. Do Trzeciej Kieleckiej Drużyny Harcerzy imienia Tadeusza Kościuszki wstąpił w 1918 roku. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku był członkiem Pogotowia Harcerskiego, w czasie okupacji należał do Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, a od 1943 roku do Szarych Szeregów. Po wojnie działał w kieleckiej chorągwi.

Do chwili obecnej jest członkiem Komisji Historycznej przy Komendzie Chorągwi Kieleckiej. To z jego inicjatywy pierwszy ogólnopolski zjazd seniorów harcerskich odbył się na ziemi świętokrzyskiej. Uczestniczy w zbiórkach i uroczystościach Kręgu Łysica - Jodła, a także w sejmikach Kręgów Łysicy w Sielpi.
Chętnie dzieli się swoimi doświadczeniami z pracy harcerskiej z młodymi instruktorami.