Obchody rocznicy Radoszyckiego września z nawiązaniem do teraźniejszości [ZDJĘCIA]

To lokalne święto rozpoczęło się w niedzielę 5 września od uroczystej mszy świętej w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w intencji ojczyzny, którą sprawował ksiądz proboszcz Marek Bartosiński. Następnie mieszkańcy, zaproszeni goście i przedstawiciele władzy przemaszerowali na radoszycki skwer pod pomnik upamiętniający wydarzenia sprzed 77 laty. Tam uroczystość poprowadził Sławomir Staciwa, dyrektor Szkoły Podstawowej w Górnikach, a jako pierwszy przemowy rozpoczął burmistrz Radoszyc, Michał Pękala, który wspominając dzieje dawne nawiązał do współczesności:

77 lat temu to miejsce wyglądało inaczej. Było pełne kłębów dymu od palących się domostw. Ta ziemia była ubroczona krwią naszych mieszkańców, którzy tu polegli. Wówczas wkroczyły oddziały partyzanckie, które spowodowały, że pozostali nasi mieszkańcy, zgromadzeni tu w tym miejscu, zostali ocaleni. (…) Tak jak powiedział nasz proboszcz: zrozumienie, spokój i szacunek do drugiego człowieka jesteśmy winni tym, którzy tu polegli. Chciałbym zaapelować o to byśmy do bliskich, sąsiadów, przyjaciół zwracali się z szacunkiem i ze zrozumieniem. A my wspólnie z panem starostą będziemy dbać o to żeby ta ziemia piękniała. By nasze decyzje były decyzjami trafnymi…

Powiat Konecki podczas tego wydarzenia reprezentowali: Starosta Konecki, Grzegorz Piec oraz członek Zarządu Powiatu, Jarosław Staciwa.

Włodarz Koneckiego Powiatu zwrócił uwagę, że na mapie naszej małej ojczyzny takich miejsc jest bardzo dużo, wymieniając m.in. Trawniki, Kazanów, Rudę Maleniecką i wiele innych miejsc, w których żołnierze znani i nieznani z imienia i nazwiska walczyli o naszą wolność. Starosta Grzegorz Piec również nawiązał do obecnych czasów:

O to byśmy się mogli spotykać w bezpiecznym, spokojnym kraju i w takim kraju, dzięki tym ludziom żyjemy. Musimy o nich pamiętać bez względu na sytuację. Wrzesień jest szczególnie trudnym miesiącem dla Polaków. Przypomnieć wystarczy 1939 kiedy to 1 września zaatakowali nas Niemcy, a 17 września zostaliśmy zaatakowani przez Sowietów. Wtedy Polska została sama. Przez 6 lat walki mimo mordów, wywózek podnieśliśmy się i zobaczcie w jakim pięknym kraju żyjemy. Miejmy nadzieję, że ta sytuacja, która ma miejsce na naszej wschodniej granicy, bo to niby jest daleko, ale to Polska. Miejmy nadzieję, że to nie wpłynie na sytuację szerzej. Boże błogosław naszej ojczyźnie Polsce.

Potem list od poseł na Sejm RP Agaty Wojtyszek odczytała jej przedstawicielka Krystyna Lewandowska. Przybyłe delegacje, w tym między innymi przedstawiciele jednostek OSP oraz harcerze, złożyły wieńce i znicze pod pomnikiem, a na koniec uroczystości, patriotyczny w swoim brzmieniu, program artystyczny zaprezentowała młodzież z miejscowej Szkoły Podstawowej, która nosi imię Antoniego Hedy - Szarego.

Historia wydarzeń wrześniowych w 1939 na Ziemi Radoszyckiej

Przypomnijmy zatem w tym miejscu trochę historii. Otóż oddziały 2 Dywizji Piechoty AK na początku września 1944 r. zajęły obszar na południe od Radoszyc. 2 września zmotoryzowany oddział rozpoznawczy Niemców wkroczył do Radoszyc, natykając się na grupę akowców i patrol aprowizacyjny Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Doszło do wymiany ognia. O walce zawiadomiono będącego wówczas w Wyrębowie por. A. Hedę „Szarego” - dowódcę II batalionu 3 pp legionów AK. Na jego rozkaz z odsieczą ruszyła 5 kompania ppor. L. Wiechuły „Jelenia” w rejon pomiędzy Radoszyce a Grodzisko, żeby odciąć Niemcom drogę odwrotu. Wobec takiego naporu hitlerowcy zmuszeni byli wycofać się z miasteczka w stronę płonącego Grodziska. Atakiem kierował tu komendant „Szary”. W zaciętym kilkugodzinnym boju partyzanci zabili 21 Niemców. Oddział „Szarego” miał 2 poległych (Konecczan: Kazimierza Proskurnickiego „Korwin” i Edmunda Rożnowskiego „Zenek” – Obaj spoczywają na koneckim cmentarzu).

Nazajutrz, w niedzielę hitlerowcy urządzili w Radoszycach akcję odwetową. Osadę opasał pierścień nieprzyjaciela: żandarmerii, formacji SS, Wehrmachtu i Kałmuków (w sile około 600 żołnierzy). Część tego wojska wkroczyła do miasteczka i spędziła ludność na rynek, a ze wszystkich stron podpalono domostwa, zaś do bezbronnej ludności zaczęto strzelać (zginęło 19 osób). Akcję pacyfikacyjną przerwał atak na Radoszyce batalionu „Tarniny” w pełnym składzie trzech kompanii: „Zawiszy” (od wschodu), „Burzy” - „Jedrusi” (od południa), i por. R. Różańskiego „Roga” (od zachodu) oraz 7 kompanii por. „Polnego” (Wacław Czosnek) z III batalionu kpt. Stefana Kępy „Pochmurnego”. Zacięta walka trwała kilka godzin i przyczyniła się do uratowania ludności cywilnej. Niestety ocalało tylko niewiele domów. Manewr oskrzydlający na Wilczkowice żołnierzy batalionu „Nurta” (około 100) też z 2 pp AK zmusił nieprzyjaciela do odwrotu z Radoszyc.

W tej sytuacji reszta ludności uniknęła pacyfikacji, w wyniku której ocalało jedynie 9 domostw. Ofiary niemieckiej zbrodni zostały pochowane na miejscowym cmentarzu.

Oto lista pomordowanych w Radoszycach 3 września 1944 roku:

• Binkowski Ludwik – ur. 1921
• Binkowski Stefan
• Ciesielski Jan - 1916
• Janus Józef
• Kołodziejczyk Andrzej - 1900
• Lewandowski Maks
• Lipnicki Jan - 1920
• Ogonowski Antoni - 1874
• Popiel Bolesław
• Przyjemski Stanisław - 1920
• Przyjemski Wincenty - 1888
• Skibiński Antoni
• Spasiński Wacław - 1922
• Trojanowski Tadeusz - 1919
• Wydra Stanisław
• Zawrzykraj Ludwik
• Zielińska Marianna

Ks. Karol Grzelak w swojej relacji wymienił jeszcze dwa nazwiska: Cel – leśnik oraz Laskowski Jan – kościelny.

Źródło: Starostwo Powiatowe w Końskich