Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Opatowiec – swoją świetność zawdzięcza Kościołowi. Poznaj historię naszego nowego miasta - najmniejszego w Polsce

Tomasz Trepka
Rynek w Opatowcu, stan obecny
Rynek w Opatowcu, stan obecny Adam Ligiecki
Historia Opatowca wiąże się nierozerwalnie z dziejami opactwa benedyktyńskiego w Tyńcu. Niegdyś ważny ośrodek handlowy w Małopolsce, 1 stycznia 2019 roku ponownie stał się miastem. Tym razem najmniejszym w Polsce - liczącym zaledwie 338 mieszkańców.

Historykom znany jest tak zwany dokument tyniecki przygotowany przez kardynała Idziego z Tuskulum, legata papieskiego na Polskę i Węgry. Zatwierdzono w nim posiadłości należące do klasztoru w Tyńcu. Dowiadujemy się z niego między innymi, że wieś, którą potem nazywano Opatowcem „nadał kościołowi tynieckiemu król Bolesław [Śmiały – redakcja] z targiem i karczmą, i przewozem, i z wypłatą dwunastu grzywien corocznych”.

"W 1271 roku w kancelarii księcia krakowskiego i sandomierskiego [Bolesława Wstydliwego – redakcja] wydany został dokument zezwalający opatowi i klasztorowi tynieckiemu na lokację miasta Opatowiec, które miało powstać we wsi targowej zwanej Opatowiec, w kasztelanii wiślickiej, nad brzegiem Wisły, na prawie niemieckim, jakiego używa Kraków" – pisali o początkach miasta autorzy monografii Opatowca, Stanisław Przybyszewski, Andrzej Bienias oraz Seweryn Łukasik.

Był to moment przełomowy w historii Opatowca, który stał się miastem i prawa miejskie posiadał w latach 1271-1869.

Opatowiec w latach świetności

Miasto zostało przecięte przez ważne szlaki handlowe. Pierwszy z nich łączył Wrocław, Kraków, Sandomierz oraz Kijów. Drugi prowadził z Węgier. Gród zajmował jednocześnie ważne miejsce w spławie towarów do Gdańska. Opatowiec był dodatkowo otoczony urodzajnymi glebami. Wszystkie te czynniki sprawiały, że istniały na tych terenach bardzo dobre warunki osadnicze.

Szczególną rolę w rozwoju Opatowca odgrywał jednak lokalny przemysł oraz rzemiosło.

" Istnienie szlaków handlowych w pobliżu targów nie było podstawowym warunkiem ich funkcjonowania. Powstawały one przede wszystkim w oparciu o lokalną produkcję towarową. Ziemia Wiślicka była dużym ośrodkiem produkcji rolniczej i rzemieślniczej, a także eksportu bogactw naturalnych (ruda żelaza, kamień). Targi skupiały nadwyżki tej produkcji i pośredniczyły w ich dalszym eksporcie. W handlu tranzytowym wybitną rolę na Ziemi Wiślickiej odgrywał Opatowiec" – pisali autorzy książki o dziejach miasta.

Należał on do miast prywatnych znajdujących się w rękach Kościoła. Niewiele wiemy o władzach miasta. Na jego czele stał wójt. W przypadku Opatowca pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1317 roku.

"Stosunkowo liczne wzmianki w źródłach z ostatniej ćwierci XIV stulecia o rękodzielnikach Opatowca świadczą o rozwoju rzemiosła w mieście. Już w 1385 roku wzmiankowany jest Hanko Peregrinus – stelmach rajca, Henryk kowal, ławnik oraz jatka mięsna, zaś w 1398 roku Wawrzyniec szewc, także członek rady miejskiej w Opatowcu" – pisał znany badacz rozwoju polskich miast profesor Feliks Kiryk.

W drugiej połowie XV wieku król Kazimierz Jagiellończyk rozszerzył swobody miejskie Opatowca oraz pozwolił na organizowanie drugiego jarmarku w roku. Dokumenty zezwalające na utworzenie kolejnych targów zostały wydane w XVII wieku przez króla Władysława IV Wazę.

Na podstawie dostępnych informacji źródłowych niemożliwe jest szczegółowe odtworzenie wizerunku ówczesnego miasta. Według informacji Jana Długosza, pod koniec XV wieku w Opatowcu znajdował się częściowo murowany kościół parafialny.

"Centrum miasta stanowił prostokątny rynek z układem ulic wychodzących z naroży […]. Lochy istniały także pod Opatowcem. Do dziś obserwujemy zapadanie się gruntów" – pisali Stanisław Przybyszewski, Andrzej Bienias oraz Seweryn Łukasik.

Według historyków Opatowiec największy swój rozwój przeżywał w stuleciach XV oraz XVI.

Opatowiec - powolny upadek

W wiekach XIV – XVII Opatowiec był zamieszkiwany przez 600-1000 osób. W XVI wieku były w mieście 53 warsztaty rzemieślnicze, 10 chałupniczych oraz 14 gorzelników. Problemy Opatowca zaczęły się w XVII wieku. Podobnie jak wiele innych miast został on poważnie zniszczony przez najazd szwedzki. W 1673 roku miasto liczyło już zaledwie 241 mieszkańców.

Opatowiec znajdował się w posiadaniu benedyktynów z Tyńca do I rozbioru Rzeczypospolitej, kiedy stał się własnością skarbu państwa. W 1772 był położony na granicy Polski i monarchii Austro-Węgier. Oznaczało to zamieranie handlu i w rzeczywistości upadek miasta. Problemy nadeszły na Opatowiec lawinowo. Wiele miejscowości położonych nad brzegiem Wisły zostało dotkniętych przez poważne w skutkach powodzie.

W XIX wieku mieszkańcy Opatowca byli świadkami walk Napoleona, a później również powstańców styczniowych z rosyjskim zaborcą.

W 1862 roku miasto miało zaledwie 67 domów i 459 mieszkańców (w tym 35 Żydów). W 1869 roku Opatowiec utracił prawa miejskie - była to jedna z kar jakie zastosował zaborca po powstaniu styczniowym .

"Ranga Opatowca na przełomie XIX i XX wieku spadła do roli większej wsi. Podstawą utrzymania była praca na roli, słabo było rozwinięte rzemiosło oraz handel, choć dla okolicznych wsi Opatowiec pozostawał ważnym ośrodkiem zaopatrzenia w podstawowe produkty konsumpcyjne i produkcji rolnej" – pisali Stanisław Przybyszewski, Andrzej Bienias oraz Seweryn Łukasik.

Zniszczenia nie ominęły Opatowca również w czasie I wojny światowej oraz kolejnego światowego konfliktu zbrojnego, który wybuchł we wrześniu 1939 roku. W 1944 roku Niemcy dokonali pacyfikacji wsi, w wyniku której zamordowano 29 osób. Po zakończeniu wojny mieszkańcy Opatowca musieli czekać na poprawę swojego bytu kilkanaście lat. W 1959 roku przeprowadzono elektryfikację, a w 1963 roku oddano do użytku asfaltową jezdnię łączącą wieś z Sandomierzem oraz Krakowem.

1 stycznia 2019 Opatowiec odzyskując prawa miejskie stał się najmniejszym miastem Polski z 338 mieszkańcami, wypierając dotychczasową Wiślicę gdzie mieszka 500 osób.

POLECAMY RÓWNIEŻ:




Na te psy musisz mieć pozwolenie urzędnika! To groźne zwierzęta!


Prezenty dla dzieci na Mikołajki 2018. TOP 10



Rzadko widujesz te znaki drogowe. Lepiej przypomnij sobie, co oznaczają!



Najlepsze seriale 2018 roku. Jaki wybrać na wieczór? Zobacz najciekawsze




Śladami słynnych filmów i seriali - miejsca, które trzeba odwiedzić! [GALERIA]



Plastik i śmieci zalewają Ziemię? Zobacz niezwykłe zdjęcia z kosmosu


ZOBACZ TAKŻE: FLESZ. ROŚNIE PŁACA MINIMALNA - ILE WYNOSI?

Źródło:vivi24

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na echodnia.eu Echo Dnia Świętokrzyskie