Pałac Lacon – symbol Kazimierzy Wielkiej. Zobacz, jak zmieniał się na przestrzeni lat [ZDJĘCIA]

Pałac wybudowało w ostatnich latach XIX stulecia Towarzystwo Cukru i Rafinerii Łubna i Szreniawa. Inicjatorem budowy był prezes zarządu Julian Tołłoczko, zaś projekt wyszedł z pracowni znanego krakowskiego architekta Tadeusza Stryjeńskiego, autora wielu znanych budowli, między innymi Poczty Głównej i Muzeum Czapskich w Krakowie, dworca kolejowego w Budapeszcie, czy gmachu szkoły rolniczej w Limie. Neorenesansowy pałac, dzięki charakterystycznej, piętrowej loggi na głównej fasadzie, przypomina szesnastowieczną Willę Decjusza na Woli Justowskiej w Krakowie, której przebudową w 1883 roku kierował właśnie Tadeusz Stryjeński. Ten wybitny architekt odcisnął swe piętno na Kazimierzy Wielkiej, która stopniowo zaczęła zmieniać swe oblicze, coraz bardziej upodabniając się do miasta.

Jego dziełem jest również tak zwany Dworek Niedzieli oraz baszta z 1900 roku – zwana Okrąglakiem – znak rozpoznawczy Kazimierzy Wielkiej. Lacon wzniesiony został z funduszy Cukrowni Łubna i przez wiele lat służył za mieszkanie kolejnych prezesów Towarzystwa – między innymi Belga, Austriaka, a w czasie II wojny światowej dyrektora komisarycznego – Niemca Helmuta Hermanna. Tenże Hermann w lipcu 1944 roku uciekał samochodem w kierunku Koszyc wraz z rodziną i znacznym wyposażeniem pałacu. Został zatrzymany przez partyzantów i rozstrzelany, a wyposażenie pałacu zaginęło w niewyjaśnionych okolicznościach. Krótko po tym wydarzeniu, 27 lipca 1944 roku Lacon stał się niekwestionowanym centrum Kazimiersko-Proszowickiej Rzeczypospolitej Partyzanckiej, rozpoczął tu bowiem urzędowanie jako starosta pińczowski, Powiatowy Delegat Rządu RP w Londynie Józef Dąbkowski. W Laconie miało również siedzibę dowództwo 120 pp. AK na czele z kpt. Romanem Zawarczyńskim – Sewerem.

W lutym 1945 roku władze cukrowni przekazały pałac na potrzeby organizowanego Gimnazjum imienia Adama Mickiewicza, przekształconego później w Liceum Ogólnokształcące, które mieściło się tu do roku 1962. Kolejnym lokatorem pałacu Lacon, po remoncie zakończonym 2 lutego 1963 r. stał się Powiatowy Dom Kultury. W roku 1968, po wybudowaniu sali widowiskowej rozebrano zachodnią część budynku, tzw. oranżerię, by odsłonić fronton nowo powstałego obiektu kulturalnego. Po latach, skutkiem tej nietrafionej decyzji zachodnia ściana Lacona zaczęła pękać i w roku 1988 pałac został wyłączony z eksploatacji, zagrażał bowiem zdrowiu i życiu pracowników i bywalców domu kultury. Fatalny stan techniczny, w jakim znalazł się Lacon, niewłaściwe odwodnienie budynku, a także wyburzanie przy pomocy materiałów wybuchowych części cukrowni w ramach tzw. modernizacji sprawiło, że obiekt nie nadawał się do remontu. Jedynym rozsądnym wyjściem była rozbiórka pałacu i prowadzona pod okiem konserwatora zabytków rekonstrukcja. Dziś, dzięki wieloletniej, mozolnej i kosztownej pracy obecnych właścicieli Lacona, pałac przywrócony został do dawnej świetności i cieszy swą niepowtarzalną urodą oczy kazimierzan oraz gości.