Powstanie komiks o akcjach Antoniego Hedy „Szarego” w Starachowicach i Końskich

Instytut Pamięci Narodowej w ramach serii komiksowej „W imieniu Polski walczącej” pokazuje najważniejsze akcje dokonane przez Armię Krajową w czasie okupacji niemieckiej.

– Po trzech zeszytach dotyczących Warszawy postanowiliśmy przenieść akcję w teren. Wybór padł na Kielecczyznę i Antoniego Hedę. Jest to jeden z najważniejszych dowódców partyzanckich w skali ogólnopolskiej – wyjaśnił doktor Tomasz Łabuszewski, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Autorem scenariusza komiksu Sławomir Zajączkowski, natomiast rysunki zostały przygotowane przez Krzysztofa Wyrzykowskiego.

Na tym komiksie jednak nie koniec. Jak powiedział doktor Tomasz Łabuszewski, do 2021 roku w ramach serii „Wilcze Tropy”, zostanie wydany komiks o Antonim Hedzie – Szarym i jego spektakularnej akcji rozbicia więzienia UB w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 roku.

Jak przebiegały akcje Antoniego Hedy na więzienia w Starachowicach oraz Końskich?

Starachowice
Generał Antoni Heda „Szary” przeprowadził akcję na więzienie w Starachowicach 6 sierpnia 1943 roku. „Idziemy rozbić areszt, w którym siedzą nasi koledzy i nasi rodacy. Jeżeli któryś z was ma jakieś obawy i wolałby nie iść, niech powie, nie wstydzi się […] Nikt się jednak nie zgłosił […] Koledzy! Zaraz wyruszamy. Życzę wam, żeby wasza odwaga i męstwo były dobrym przykładem dla innych, żebyście pokazali jak się zwycięża nieprzyjaciela. Zapłatą dla was będzie radość uwolnionych i ich rodzin. Chłopcy, maszerować za mną!” – tymi słowami zwrócił się Antoni Heda do swoich podkomendnych przed wspomnianą akcją.

Wszystko miało związek z obławą jaką przeprowadzili Niemcy i zatrzymaniem bliskich współpracowników „Szarego”. Wszystkich poddano brutalnemu śledztwu. „W każdej chwili nasi ludzie mogli zostać rozstrzelani. Niemcy dokonywali egzekucji zwykle w niedzielę o świcie, w lesie między Starachowicami a Mircem. Myśl o tym nie dawała mi spokoju” – pisał w swoich wspomnieniach Heda.

Udało się zwerbować Czesława Rogowskiego, który przyjął konspiracyjny pseudonim „Gołąb” – policjanta „grantowego”, jednocześnie zastępcę komendanta starachowickiego więzienia. Akcja przebiegła niezwykle sprawnie. Strażnicy byli wyraźnie zaskoczeni rozwojem sytuacji i całkowicie zrezygnowali z obrony. Wszystko przeprowadzono bez jednego wystrzału. Dopiero kilkanaście minut po opuszczeniu więzienia partyzanci usłyszeli o reakcji wracającego z patrolu niemieckiego oddziału. Ostatecznie udało się uwolnić około 80 aresztowanych, w tym Zygmunta Kiepasa „Krzyka” oraz Władysława Dąbka „Bukowego”. Wszystko odbyło się bez strat własnych.

Końskie
Akcja na więzienie w Końskich została przeprowadzona 5 czerwca 1944 roku. Dzień wcześniej Niemcy aresztowali żołnierzy z oddziału „Szarego”. Zostali oni osadzeni w Końskich i poddani brutalnemu śledztwu. Wkrótce po otrzymaniu tych informacji Heda podjął decyzję o odbiciu więźniów. Akcję poprzedzono dokładnym rozpoznaniem, w której brał udział sam „Szary” przebrany za niemieckiego żołnierza.

5 czerwca o godzinie 23 partyzanci wkroczyli do Końskich. Rozpoczęła się wymiana ognia. Mimo zaciętej obrony udało się wysadzić bramę wjazdową do więzienia, zdobyć wartownię oraz zastrzelić strażników. Uwolniono wszystkich osadzonych. Łącznie około 70 osób. Trwająca pół godziny akcja została okupiona śmiercią czterech żołnierzy z oddziału Antoniego Hedy.

Podczas akcji na więzienie w Końskich zginęli: Ryszard Bielejec „Delfin”, Stanisław Ładak „Sikorka”, Stefan Pałka „Grom” oraz Stanisław Pietrzykowski „Ludwik”. Jak przyznali biografowie „Szarego” – Sebastian Piątkowski oraz Marcin Sołtysiak – były to największe jak do tej pory straty oddziału Hedy poniesione w bojach z niemieckim okupantem.