Rak jąder. Przyczyny, sposoby zapobiegania oraz metody leczenia

Rak jądra nie jest częstą chorobą. Co roku w Polsce wykrywa się około 600 przypadków tego nowotworu. To, że występuje rzadko, nie oznacza jednak, że zagrożenie nim można lekceważyć. Jest to bowiem najczęściej występujący guz lity u młodych mężczyzn, w wieku między 16 a 40 rokiem życia, a więc w okresie największej aktywności życiowej.

Chorzy często wiążą powstanie raka jądra z urazem, którego doznali. Tymczasem - jak twierdzą lekarze - choroba nie ma z nim nic wspólnego. Ryzyko zwyrodnienia złośliwego jądra zwiększa za to wielokrotnie (nawet 40 razy) wnętrostwo, czyli niezstąpienie jednego lub obu jąder do moszny.

Zaczynają one swoją wędrówkę z jamy brzusznej do moszny jeszcze w życiu płodowym. Po urodzeniu chłopczyk powinien je mieć już na miejscu. Zdarza się jednak, że jądro zatrzyma się po drodze, np. w kanale pachwinowym.

Zwykle jednak zstępują do moszny, zanim niemowlę ukończy rok życia. Jeżeli do tego nie dojdzie, musi wkroczyć chirurg dziecięcy, który zajmuje się leczeniem wnętrostwa za pomocą leków hormonalnych lub operacji. Jądro trzeba sprowadzić, zanim chłopczyk ukończy dwa lata (do 18 miesiąca życia), w przeciwnym razie grozi mu bezpłodność i rak jądra.

Ryzyko nowotworu rośnie również wtedy, gdy młody mężczyzna choruje na wirusowe lub bakteryjne zapalenia jąder lub najądrzy. Zdarza się to po śwince, towarzyszy również często zakażeniom układu moczowego. Rak jądra zdarza się też częściej mężczyznom, którzy przebyli operację przepukliny pachwinowej lub przyszli na świat, gdy ich mamy miały więcej niż 35 lat.

Pierwszym i często jedynym objawem nowotworu jądra jest jego niebolesne powiększenie. Większość mężczyzn lekceważy je, a nawet ukrywa w przeświadczeniu, że jest ono wynikiem choroby wenerycznej. Z tego powodu wciąż jeszcze upływa wiele miesięcy od momentu, gdy mężczyzna zauważy zmianę w jądrze, do rozpoznania nowotworu przez lekarza. Tymczasem - im wcześniej raka jądra uda się wykryć, tym lepsze są efekty terapii. Rozpoznanie nowotworu jądra (najczęstsze to nasieniaki i rak zarodkowy, często są to też guzy mieszane) jest bardzo proste i nie wymaga wcale kosztownych badań, na które trudno się pacjentowi dostać. Opiera się na badaniu jądra dotykiem. Niewielkie guzy jądra doskonale wykrywa USG wykonane specjalną sondą.

Nieleczone nowotwory jądra łatwo i szybko dają przerzuty, przede wszystkim do węzłów chłonnych, ale wcale nie tych najbliżej położonych, tylko odległych, w okolicy nerek i kręgów części lędźwiowej kręgosłupa, skąd w życiu płodowym jądra rozpoczynają swą wędrówkę do moszny. Czasem - drogą krwi - dają przerzuty do odległych narządów; płuc, wątroby i kości.

Podstawową metodą leczenia jest operacja. Dzięki intensywnym badaniom oraz współpracy lekarzy różnych specjalności udało się opracować metody leczenia raka jądra, które zostały uznane za najbardziej skuteczne w onkologii.

Rak jądra, jak żaden inny nowotwór, jest w ponad 90 procentach przypadków uleczalny. Szanse na sukces maleją jednak wprost proporcjonalnie do stopnia zaawansowania nowotworu.

W zależności od rodzaju raka jądra dobre efekty daje leczenie uzupełniające; chemioterapia lub (i) radioterapia.
Młodzi mężczyźni, których czeka leczenie z powodu raka jądra, często obawiają się zaburzeń seksualnych i bezpłodności. Samo usunięcie jądra nie wpływa istotnie na płodność mężczyzny, który ma przecież jeszcze drugie jądro. Zwykle po dwóch latach od zakończenia chemioterapii kłopoty tego rodzaju się kończą. Mężczyzna może prowadzić życie seksualne. Trwała bezpłodność może pojawić się po radioterapii.