Secemin będzie miastem? Starania podjęło Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin (ZDJĘCIA)

- Seceminowi to się należy, przez pięć wieków był miastem. Niewątpliwie przywrócenie praw miejskich podniesie prestiż Secemina – mówi Sławomir Krzysztofik, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Rozwoju Gminy Secemin, były wójt Secemina.

Secemin prawa miejskie stracił 1 stycznia 1869 roku na mocy dekretu carskiego po powstaniu styczniowym. Decyzja zaborcy miała charakter represyjny i wpłynęła negatywnie na życie gospodarcze, kulturalne i społeczne Secemina.

Trzeba rozważyć wszystkie argumenty „za” i przeciw

Autorzy wniosku podkreślają, że Secemin spełnia wszystkie warunki, aby skutecznie ubiegać się o przywrócenie praw miejskich. - Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, miasto tworzy się na terenie zurbanizowanym, o przewadze ludności nierolniczej posiadającym odpowiedni potencjał gospodarczy i odpowiednio ukształtowaną infrastrukturę w sferze urządzeń komunalnych i komunikacyjnych, a także spełniającym funkcję lokalnego ośrodka oświaty, kultury i handlu – tłumaczy Sławomir Krzysztofik.

Decyzję o wszczęciu procedury przywrócenia praw miejskich musi podjąć Rada Gminy. Musi być ona poprzedzona konsultacjami z mieszkańcami. A ostateczną decyzję o nadaniu miejscowości statusu miasta podejmuje minister spraw wewnętrznych i administracji.

- Do sprawy przywrócenia Seceminowi praw miejskich podchodzę bez emocji, spokojnie, racjonalnie i z rozwagą – mówi Tadeusz Piekarski, wójt Secemina. - W ostatnich latach wiele miejscowości z województwa świętokrzyskiego odzyskało status miasta, ja jednak nie ulegam modom i trendom. Będą wnikliwie rozważał wszelkie argumenty, zarówno „za”, jak i przeciw. Zrobią to również radni, którym nie chcę w tej kwestii niczego narzucać. Muszą też zostać przeprowadzone konsultacje społeczne – dodaje wójt Tadeusz Piekarski.

Zwraca uwagę na jeszcze jeden ważny aspekt. - Prowadzimy inwestycje, które są współfinansowane z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Gdy staniemy się miastem, nie będziemy mogli z nich korzystać. Wiadomo, że odzyskanie praw miejskich podniesie prestiż Secemina, ale na tę chwilę inwestycje są ważniejsze. Oczywiście dokładnie wszystko przeanalizujemy i z pewnością podejmiemy decyzję, czy będziemy się ubiegać o prawa miejskie. Na razie jednak trudno mi podać termin, kiedy to nastąpi – argumentuje wójt Tadeusz Piekarski.

Stowarzyszenie już działa

W 2019 roku obchodzona była 150 rocznica utraty praw miejskich Secemina. Z tej okazji Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin zrealizowało projekt „Wycieczka do miasta Secemin”. Podczas tych obchodów odbyły się uroczystości w Szkole Podstawowej imienia Jana Zawady w Seceminie obejmujące: wykład o historii miasta Secemina, wystawę wraz z broszurę zatytułowaną „Secemin – droga do wolności” oraz koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu artystów Filharmonii Świętokrzyskiej.

- W 2018 roku obchodziliśmy w całym kraju jak też w naszej gminie 100 rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości. Z tej okazji przez cały rok organizowane były liczne imprezy, uroczystości i spotkania, podczas których nawiązywano też do czasów kiedy Secemin był przez pięć wieków miastem. Członkowie i Zarząd Stowarzyszenia Rozwoju Gminy Secemin – jako komitet inicjatywny - po wielu dyskusjach oraz wsłuchaniu się w oczekiwania wielu mieszkańców Secemina i okolic, podjął uchwałę dotyczącą wniosku do Rady Gminy Secemin o przywrócenie Seceminowi praw miejskich – mówi Sławomir Krzysztofik.

Przesłanki historyczne

W 2019 roku minęła 150 rocznica utraty praw miejskich przez Secemin. Król Kazimierz Wielki nadał Seceminowi prawa miejskie przed 1370 rokiem.

Najwcześniejsza wzmianka o Seceminie znajduje się w dokumencie Bolesława Wstydliwego z 2 czerwca 1268 roku, z którego wynika, że książę krakowski i sandomierski, wraz ze swoimi dostojnikami, spotykał się tu z mnichami reprezentującymi klasztor henrykowski.

Kolejna zapisana nazwa tej miejscowości pochodzi z 24 września 1291 roku, kiedy to przyszły król Władysław Łokietek wystawił w Sandomierzu dokument poświadczający posiadanie przez komesa Boksę kompleksu majątkowego „pospolicie zwanego Secamin”.

W pierwszej połowie XIV wieku Secemin musiał być osadą dość znaną w tej części kraju, skoro w dokumencie arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego, wystawionym w 1345 roku na okoliczność nadania kuźnicy we wsi Gościęcin w pobliżu Kurzelowa, zostało wyraźnie zaznaczone, że wymieniona wieś leży przy drodze do Secemina.

Secemin był miastem królewskim lokowanym przed rokiem 1370 za czasów Kazimierza Wielkiego. Należał też do rycerskiego rodu Okszyców. Nadanie na rzecz Imrama z Witowa herbu Oksza nastąpiło w ciągu lat 1270-1289. Dobrze służący księciu Władysławowi (Łokietkowi) łowczy krakowski otrzymał w tej okolicy, oprócz samej wsi Secemin również obszary, na które składały się okoliczne role, pola i pastwiska, a także lasy, gaje, tereny łowieckie i sadzawki rybne oraz kuźnica żelaza. Następnym właścicielem był jego syn komes Boksa.

Nie wiadomo w jakich okolicznościach posiadłość stała się znów własnością królewską. W roku 1395 król Władysław Jagiełło w wydanym dokumencie nazywa Secemin „miastem” (oppidum). Tym aktem monarcha nadał swoje miasto, wraz z przedmieściem (Nawieś), oraz pobliską wieś Bichniów, podstolemu krakowskiemu Piotrowi Szafrańcowi z Łuczyc herbu Stary Koń. Wkrótce królowa Jadwiga potwierdziła Szafrańcowi nadanie majątku Secemin, który pozostawał własnością dziedziczną potomków tego rodu aż do początków XVII stulecia. Z fundacji Piotra Szafrańca wybudowany został kościół
w Seceminie pod wezwaniem świętej Katarzyny i świętego Jana Ewangelisty (1402 rok).

W XVI wieku władcy Polski potwierdzali i rozszerzali dawne przywileje miejskie. Król Aleksander I w 1505 roku potwierdził przywileje dla Piotra Szafrańca – kasztelana wiślickiego, starosty malborskiego, radomskiego, sochaczewskiego – i zezwolił mu pobierać, na utrzymanie mostu na bagnach, opłatę po 6 denarów za konia, wołu i jałowizny, a po pół grosza od naładowanego wozu. Zygmunt I Stary w 1519 roku utwierdził miasto w posiadaniu prawa magdeburskiego i uwolnił mieszczan od opłaty targowego w całym kraju. Prawo to potwierdził w 1553 roku Zygmunt August.

Największy rozwój miasta Secemina nastąpił w XV i XVI wieku kiedy właścicielami miasta był ród Szafrańców. W początkach XVI wieku miasto rozwijało się pomyślnie. W 1540 r. Secemin zamieszkiwało ok. 600 osób, było tu 108 domów. Ról uprawnych miała miejscowość 40 łanów 60 ogrodów. Rzemiosło secemińskie reprezentowane było przez: bartników, garncarzy, kapeluszników, kowali (już w 1345 roku), kupców, rybaków, rzeźników, sukienników, szewców. W 1532 roku garncarze otrzymali od właściciela miasta specjalny przywilej cechowy. W XVI w. Secemin stanowił puszczański ośrodek bartniczy.

W dziewięciu miejscowych sadzawkach hodowano ryby. Rozwijał się handel. W 1401 roku były tu dwa jarmarki, w 1519 król dodał jeszcze trzy.

Szafrańcowie herbu Stary Koń to jedna z rodzin możnowładczych średniowiecznej Polski. Zgromadzony majątek lokował ją w ścisłej czołówce możnowładztwa koronnego. Majątek zgromadzony przez Szafrańców opierał się w połowie na nadaniach królewskich.

Następni właściciele miasta Secemin; Dembińscy, Czarnoccy, Marchoccy i Lohmannowie władali Seceminem jako miastem do 1869 roku, czyli do utraty praw miejskich.

W 1801 roku było w Seceminie 79 domów, w 1821 roku domów było 110, dwa murowane, mieszkańców 833, w tym 115 Żydów. Secemińska ludność utrzymywała się także z handlu i rzemiosła. W XVII wieku było tu pięć jarmarków, w 1821 roku cztery, w 1866 roku i w 1902 roku sześć jarmarków. Na początku XIX wieku rzemiosło było reprezentowane przez: cieśli, krawców, kuśnierzy, rymarzy.

Lokacja miasta Secemin

Nie udało się dotychczas określić dokładnej daty lokacji miasta Secemin. Według ustaleń profesora Feliksa Kiryka lokację królewskiego miasta Secemin należy hipotetycznie umieszczać w czasach panowania Kazimierza Wielkiego, zatem przed rokiem 1370. Bezpośredni dowód na miejskość Secemina dostarcza dokument króla Władysława Jagiełły z 1395 roku, nazywający Secemin wprost miastem (oppidum). Tym aktem monarcha nadał swoje miasto, wraz z przedmieściem (Nawieś) oraz pobliską wsią Bichniów, podstolemu krakowskiemu Piotrowi Szafrańcowi z Łuczyc herbu Starykoń. Był to człowiek wielce zasłużony dla doprowadzenia do skutku małżeństwa Jagiełły z królową Jadwigą, zatem ostatecznego zawarcia pierwszej unii Polski z Litwą.

Powstanie Styczniowe

W czasie trwania Powstania Styczniowego w okolicy Secemina i powiatu włoszczowskiego odbyło się wiele potyczek i bitew. W tych walkach brał udział oddział pułkownika Zygmunta Chmieleńskiego. Na jesieni 1863 roku jego oddział walczył w okolicach Włoszczowy i Secemina skutecznie opierając się przeważającym siłom rosyjskim, prowadzonym przez pułkownika Ksawerego Czengiery. Jednym z podkomendnych Chmieleńskiego był Adam Chmielowski, znany później jako Brat Albert. Podczas natarcia wojsk rosyjskich na kawalerię Chmieleńskiego w kierunku Secemina zginęło czterech powstańców, a między nimi Gustaw Saski, brat cioteczny Stefana Żeromskiego, który został pochowany na secemińskim cmentarzu. Poległych w polu i rannych zwożono do Secemina, gdzie w budynku pod numerem 1 (dwór) był lazaret. W parafialnej księdze zgonów zapisywano zmarłych podczas walk i od ran powstańców.

Degradacja miasta

Na mocy dekretu carskiego miasto Secemin z dniem 1 stycznia 1869 roku zostało
pozbawione praw miejskich. Decyzja zaborcy miała charakter represyjny i wpłynęła negatywnie na życie gospodarcze, kulturalne i społeczne Secemina.

Czasy powojenne i współczesne

Po II wojnie światowej Secemin należał do powiatu włoszczowskiego w województwie kieleckim. W latach 1975 – 1998 Secemin był miejscowością gminną i przynależał do województwa częstochowskiego, a od 1999 roku do powiatu włoszczowskiego w województwie świętokrzyskim.

- Przesłanki społeczno-gospodarcze, liczba ludności, zabudowa, infrastruktura, zatrudnienie ludności w sektorach pozarolniczych, a także realizacja administracji publicznej, usług komunalnych, oświaty i kultury, opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, kultury fizycznej i sportu, ochrony przeciwpożarowej, stowarzyszeń
i organizacji pozarządowych, obsługi bankowej i pocztowej stanowią ważne elementy w podjęciu pozytywnej decyzji nadania na nowo dla miejscowości Secemin rangi miasta. Będzie wyrazem szacunku dla jej przeszłości – 500-letniej tradycji miejskiej – przerwanej represyjnym dekretem zaborcy po powstaniu styczniowym – podkreśla w uzasadnieniu wniosku Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Secemin.

(By zobaczyć więcej zdjęć, kliknij przycisk ZOBACZ GALERIĘ)