Skąd bierze się gorączka?

Gorączka to stan towarzyszący chorobie polegający na zwiększeniu temperatury ciała powyżej normy. Takie podwyższenie ciepłoty ciała jest zwykle objawem reakcji obronnej organizmu na:
- atak wirusów,
- bakterii,
- grzybów,
- obecność ciał obcych,
- alergenów,
- martwych fragmentów tkanek i środków chemicznych,
- toczące się procesy zapalne,
- rozrost nowotworów,
- rozległy uraz
- przegrzanie i udar słoneczny.

Podwyższenie ciepłoty ciała mogą wywoływać także inne przyczyny np. ciąża, owulacja, wysiłek fizyczny, trawienie. Gorączkę, która jest bardzo starym ewolucyjnym mechanizmem obronnym, mają wszystkie organizmy stałocieplne, czyli ssaki i ptaki.

Kiedy jest gorączka

Prawidłowa wartość temperatury ciała człowieka wynosi 36,6 stopnia C. U człowieka umownie mówimy o stanie podgorączkowym jeżeli temperatura ciała wynosi powyżej 37 stopni C, zaś o gorączce jeśli przekroczy 38 stopni C. Warto wiedzieć, że temperatura zdrowej osoby również może wzrosnąć po intensywnym wysiłku fizycznym, nawet o 0,5 stopnia.

Zwykle pomiaru temperatury dokonuje się za pomocą termometru w trzech miejscach:
- pod pachą (prawidłowa temperatura wynosi 36,6 stopni C) - najmniej dokładny pomiar z medycznego punktu widzenia;
- w jamie ustnej (prawidłowa temperatura wynosi 36,9 stopni C);
- w odbycie (metoda rektalna, dla niemowląt) (prawidłowa temperatura wynosi 37,1 stopnia C) - najdokładniejszy pomiar z medycznego punktu widzenia.
Po co nam
gorączka?

Aby podnieść temperaturę ciała o kilka stopni, organizm musi wydatkować na to wiele energii. Można by się zastanawiać, czemu służy ten ogromny wysiłek, skoro i tak podczas choroby czujemy się źle, mamy gorszy apetyt, po co więc dodatkowo osłabiać organizm?

Okazuje się jednak, że przy wyższej temperaturze mechanizmy obronne (takie jak wytwarzanie przeciwciał) czy proliferacja limfocytów ulegają znacznemu przyspieszeniu (nawet o 10 procent na jeden stopień). Dzięki temu zmniejsza się dostęp żelaza i innych życiodajnych związków dla patogenów, które zaatakowały nasz organizm, co utrudnia im namnażanie się.

O tym jak ważna i potrzebna jest gorączka, przekonuje doświadczenie, w którym jednej grupie zwierząt uniemożliwiono podwyższenie temperatury na czas infekcji (poprzez podawanie leków obniżających temperaturę), a drugiej nie podawano leków spędzających gorączkę. Okazało się, że zwierzęta, które dostawały leki obniżające temperaturę ciała, miały niższą przeżywalność niż zwierzęta bez podawanych leków.

Dlatego lekarze nie zawsze zalecają walkę z gorączką za wszelką cenę traktując ją jako naturalny mechanizm ochronny.

Kiedy szkodzi?

Jednak długotrwała, utrzymująca się ponad trzy dni gorączka powyżej 39 stopni C męczy i osłabia organizm. Może być niebezpieczna, ponieważ:
- przyspiesza akcję serca,
- może prowadzić do uszkodzenia mózgu (utrzymująca się gorączka powyżej 41,5 stopnia C grozi uszkodzeniem białek w komórkach nerwowych).
Dlatego gorączka powinna być bezwzględnie obniżana u:
- dzieci (ze względu na niesprawność układu termoregulacyjnego),
- kobiet w ciąży (ochrona płodu),
- osób z niewydolnym układem krążenia (bo obciąża układ krążenia),
- u pacjentów po zabiegach operacyjnych, leczeniu nowotworowym (ponieważ organizm jest już wstępnie wyczerpany).

Pamiętaj!

Nigdy nie wolno podawać leków przeciwgorączkowych w dawkach większych niż to zaleca producent.
Nie wolno podawać leków przeciwgorączkowych dłużej niż przez trzy dni bez konsultacji z lekarzem.
Nie wolno podawać dzieciom poniżej 12 lat leków przeciwgorączkowych zawierających kwas acetylosalicylowy (aspiryna, polopiryna) oraz metamizol (pyralgina), ponieważ mogą powodować niebezpieczne dla życia powikłania. Odpowiednim środkiem dla dzieci jest paracetamol.