Szwajcaria. Gornergrat - kolej zębata w cieniu Matterhornu

Jest to najwyżej biegnąca w Europie kolej zębata poprowadzona na wolnym powietrzu, od początku przed niemal już 120 laty, pierwszą w Szwajcarii elektryczną. Górska wioska Zermatt Alpach Pennińskich w kantonie Wallis (Valais), jeszcze półtora wieku temu dostępna była tylko pieszo. Droga kołowa kończyła się we wsi St. Niklas, blisko 600 metrów niżej n.p.m. i kilkanaście kilometrów od niej.

1865: PIERWSZE WEJŚCIE NA MATTERHORN

Pierwszym "obcym", który pojawił się w tych stronach w I połowie XIX wieku, był szkocki glacjolog, prof. James David Forbes. Zaś pierwsze zdjęcie panoramy ze szczytu grzbietu Gornergrat opublikował przewodnik Bedekera w roku 1856. Wówczas zaczęli pojawiać się tu pierwsi alpiniści. A pierwsze wejście w 1865 roku na szczyt Matterhornu przez Brytyjczyka Edwarda Whympera zapoczątkowało alpinistyczną, a następnie narciarską karierę Zermatt.

Za początek ruchu turystycznego uważa się tu rok 1870. Ułatwiło go zbudowanie i uruchomienie w 1891 roku linii kolejowej Brig - Visp - Zermatt. W rok później wydano koncesję, a następnie rozpoczęto budowę kolei zębatej Gornergrat. Wąskotorowej, podobnie jak Brig - Zermatt o rozstawie szyn 1000 mm, z systemem zębatym i od początku zelektryfikowanej.

Przez dwa lata linie tę budowało 2,5 tys. robotników, głównie sprowadzonych z sąsiednich Włoch. Okazało się, że najtrudniejszym zadaniem było zbudowanie 24 metrowej długości mostu i 93 metrowego wiaduktu wspartego na 48 metrowej wysokości filarach, nad wąwozem rzeki Visp. Wydrążono też 4 tunele o długości 25, 45, 60 i 179 metrów.

Pierwsza lokomotywa przejechała nową trasę GGB - Gornergerat-Bahn 24 listopada 1897 roku. Ale oficjalnie otwarto ją dopiero 20 sierpnia 1898 roku, a w 1909 roku przedłużono ją o 310 metrów doprowadzając jak najbliżej szczytu Gornergrat. Do 1928 roku kolej ta funkcjonowała tylko w lecie ze względu na zagrożenie lawinowe.

W zimie kończyła jazdę na stacji Riffelalp (2210 m n.pm.), ewentualnie następnej, Riffelboden (2348 m n.p.m.). Dopiero w latach 1939 - 1941 zbudowano powyżej niej 770 metrowej długości galerię przeciwlawinową. Dzięki czemu już w roku następnym pociągi, także w zimie, zaczęły docierać do stacji końcowej Gornergrat.

RUSZAMY!

Stacja GGB - Gornergrat Bahn AG znajduje się niemal naprzeciwko dworca kolejowego w Zermatt. Bilety są niestety drogie: 42 CHF (blisko 150 złotych) w jedną stronę, dwukrotnie drożej w obie. Pociągi kursują od świtu do zmierzchu. A na trasie można wysiadać w dowolnej miejscowości, obejrzeć to, na co ma się ochotę i jechać dalej którymś z następnych. Ruszamy z 1604 m n.p.m. wznosząc się powoli nad starą, położoną nad rzeką Visp, częścią Zermatt. Okna otwierają się częściowo, można fotografować.

Wspaniały szczyt Matterhornu początkowo zakrywają chmury, ale szybko pojawia się on w całej okazałości. Przejeżdżamy 24 m. długości most Getwingbrücke i 93 metrowy wiadukt Findelenbach. A za nim kolejno cztery tunele: Gsäss - 40 m, Bränfluh - 58 m, Kühlerbrunnen i najdłuższy, 179 metrowy Landtunnel. W przerwach między nimi po prawej stronie mamy coraz piękniejsze widoki na Zermatt w dolinie, zbocza górskie i alpejskie szczyty. Po lewej głównie las.

Krótki postój na stacyjce Riffelalp, na 2211 m n.p.m. Jest to miejsce wypadowe na wędrówki na Findeln, Gant, Grünsee bei Zermatt (Zielone Jezioro) oraz Riffelberg lub Gornergrat. Już w 1899 roku zbudowano tu hotel, który spłonął w 1964 roku. Nowy zbudowano w 2000 roku. Łączy go ze stacją kolejki jeżdżący po najwyżej w Europie, a zarazem o najkrótszej, tylko 675- metrowej długości trasie w świecie, elektryczny tramwaj Riffelalptram (RiT). Dalej jedziemy już przez otwartą przestrzeń, bez lasów, z przepięknymi widokami.

Kolejna stacja pośrednia w Riffelboden na wysokości 2348 m n.p.m. A następnie przejazd wielkim łukiem toru pod 770 metrową galerią przeciwlawinową Riffelbordgallerie. W Riffelbergu, na 2582 m n.p.m. roztacza się chyba najpiękniejszy widok na majestatyczny szczyt Matterhornu. Od grudnia 2006 roku Riffelberg ma połączenie kolejką gondolową z Furi (1850 m), a także wyciąg krzesełkowy "Gifthittli" który dochodzi do ostatniej stacji pośredniej BBG - Rotenboden (2819 m n.p.m.)

OD MONT BLANC DO JUNGFRAU I DUFOURSPITZE

Punktu wypadowego wędrówek w masyw Monte Rosa oraz miejsce startu narciarzy na trasy Zermackiego Raju. Po 35 minutach jazdy i pokonaniu ostatniego, ostrego zakrętu, jesteśmy na miejscu, stacji Gornergrat na wysokości 3089 m n.p.m. Szczyt jest trochę wyżej, liczy 3131 m n.p.m. Między stacją kolejki i położoną kilkadziesiąt metrów w górę platformą widokową, stoi duży hotel 3100 Kulm-Gorngerat, najwyżej położony w Alpach szwajcarskich. A także restauracja, duże obserwatorium astronomiczne oraz kamienna kaplica św. Bernarda.

Widoki są fantastyczne. W zasięgu wzroku jest 29 alpejskich czterotysięczników. Zorientować się, który jest którym, ułatwiają specjalne panoramiczne tablice. Zachwycający jest samotny Matterhorn i stojący jeszcze bliżej Mały Matterhorn (3883 m n.p.m.) połączony z Furi w Zermatt, poprzez Trockener Steg - stację przesiadkową, także na Furgg i do Schwarzensee Paradise (Raju Czarnego Jeziora), kolejką kabinową. Ale najwyższym, także w Szwajcarii, widocznym stąd szczytem jest Dufourspitze (4634 m n.p.m.) w masywie Monte Rosa.

Jest to zarazem trzeci najwyższy szczyt alpejski. Z platformy widokowej na Gornergrat roztacza się też szeroka panorama na inne, najwyższe 4-tysięczniki. M.in. daleko na zachodzie Mont Blanc, a także Mont Maudit, Les Grandes Jorasses i Grand Combin. W kierunku południowym wprawne oko dostrzeże szczyt Jungfrau. A w jego pobliżu inny majestatyczny alpejski szczyt Mönch. Bliżej zaś widać Monte Rosa, Liskamm, Dom i Weisshorn. Jak również dwa, położone w pobliżu lodowce. Z których Gornergletscher jest drugim pod względem długości (14 km) i powierzchni (68 km²) w Alpach. Pogoda jest rześka, temperatura przed południem minus 3 stopnie, oglądanie tych wspaniałych panoram jest ogromną przyjemnością. Ale czasu na to nie mam zbyt wiele. Pora zjeżdżać w dół aby ponownie, w innym oświetleniu i pod innym kątem, oglądać i fotografować widoki na trasie.