Tajemnice kopalni siarki w Osieku. Zobacz jak wygląda wydobycie i przetwarzanie siarki oraz nietypowe pole górnicze [WIDEO, ZDJĘCIA]

Pole górnicze w Osieku Grupy Azoty Kopalnie i Zakłady Chemiczne Siarki „Siarkopol” Spółka Akcyjna nie wygląda jak "typowa" kopalnia. Większości osób takie miejsca kojarzą się ze zjazdem w głąb - pod ziemię, wielkimi dziurami w ziemi po wydobyciu lub z hałdami ziemi. Nic takiego nie zobaczymy w Osieku, w powiecie staszowskim.

Siarkopol jest przedsiębiorstwem, którego priorytetem jest dbanie o środowisko i ekologiczne podejście do działalności. Działa blisko natury – kopalnia współegzystuje ze środowiskiem przyrodniczym.

- Realizując inwestycje respektujemy wymogi środowiska naturalnego, wstrzymujemy na przykład wykonywanie prac inwestycyjnych w okresie wylęgu ptaków. Dbamy o to, żeby tereny opuszczane przez kopalnię służyły przyszłym pokoleniom – prowadzimy odpowiedzialną rekultywację. Sadzimy drzewa – na terenie Kopalni Siarki Osiek posadziliśmy już ponad 100 tysięcy drzew - mówi prezes Karol Dytkowski.

Siarka rodzima jest w grupie minerałów o znaczeniu kluczowym dla gospodarki państwa. Konsekwencją tego powinno być ustawowe zabezpieczenie złóż przed ekspansją urbanistyczną do momentu zakończenia ich eksploatacji. W Kopalni Siarki Osiek siarka rodzima wydobywana jest metodą podziemnego wytopu w przeciwieństwie do siarki z odzysku, która jest odpadem przy produkcji ropy naftowej i gazu. Siarka jako minerał wykorzystywana jest w przemyśle nawozowym, kosmetycznym, spożywczym, farmaceutyczny, motoryzacyjnym oraz w uzdrowiskach.

- Obszar na którym prowadzimy działalność górniczą obejmuje powierzchnię około 315 hektarów terenów niezurbanizowanych i przeznaczonych do wykorzystania przemysłowego z uwagi na udokumentowane rozpoznanie złóż siarki. Siarka nie ma niszczącego oddziaływania na środowisko naturalne dzięki zastosowaniu przy jej wydobywaniu zamkniętego obiegu wody, gdzie źródłem energii cieplnej jest ciepło odpadowe z Elektrowni Połaniec. Kopalnia siarki w Osieku działa na zupełnie innych zasadach niż wcześniej funkcjonujące w powiecie staszowskim kopalnie w Grzybowie czy Jeziórku poprzez zastosowanie zamkniętego obiegu wód, instalacji chemisorpcji a także ciągłej profilaktyki przeciwerupcyjnej oraz wielu działań rekultywacyjnych. Powoduje to, że nowoczesna kopalnia siarki w znikomym stopniu ingeruje w środowisko naturalne. Infrastruktura techniczna współgra ze środowiskiem - mówi Karol Dytkowski.

Eksploatacja prowadzona jest w określony, bezpieczny i ekologiczny sposób. Wszystkie otwory i instalacje współistnieją ze środowiskiem naturalnym. Często ukryte pośród drzew, krzewów, traw zintegrowane z naturą.

Priorytetem jest dbanie o środowisko i ekologiczne podejście do działalności. Widać to, gdy odwiedza się pole górnicze. Zanim nastąpiła epidemia koronawirusa systematycznie organizowane były wycieczki dla grup. Zapewne nadal będzie można w takim wydarzeniu uczestniczyć po unormowaniu się sytuacji w naszym kraju. Wycieczki na pole górnicze w Osieku cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem. Przyjeżdżają tam dzieci, młodzież, dorośli. Ludzie ze środowiska naukowego, między innymi z Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie, Politechniki Śląskiej czy Politechniki Wrocławskiej. Wszyscy po obejrzeniu "zielonej kopalni" są...zdziwieni i często mówią, że inaczej wyobrażali sobie ten teren.

Podczas zwiedzania dowiadują się wielu ciekawych rzeczy. Oto niektóre z nich:

1. Ponad 60. otworów eksploatacyjnych ukrytych w zieleni
Na terenie pola górniczego w Osieku znajduje się osiem sterowni eksploatacyjnych. To takie swoistego rodzaju "stanowiska pracy". Każda sterownia obsługuje osiem otworów wydobywczych, których na terenie całego pola jest obecnie 64. Z jednego takiego otworu siarka wydobywana jest nawet przez kilka lat. Kiedy złoże się wyczerpie tworzony jest nowy otwór. Oprócz otworów eksploatacyjnych na terenie pola górniczego znajdują się także instalacje do odbioru wody złożowej, otwory obserwacyjne i otwory przygotowane do włączenia do eksploatacji. Wszystkie otwory i instalacje współgrają ze środowiskiem naturalnym. Często ukryte są pośród drzew, krzewów, traw.

2. Pole górnicze zajmuje obszar około 315. hektarów
Pole górnicze w Osieku to obszar około 315. hektarów. Jak się dowiedzieliśmy - istnieje możliwość poszerzenia granic wydobycia siarki. Aktualnie trwają przygotowania do badań i wierceń próbnych za obecnymi granicami złoża. Jeśli okaże się, że na terenach przyległych jest bogate złoże siarki, wtedy najprawdopodobniej Siarkopol będzie starał się o zmianę przebiegu granic złoża. Efektem będzie wydłużenie "żywotności" kopalni.

3. Siarka nie ma niszczącego działania dzięki stosowaniu zamkniętego obiegu wody złożowej
Kopalnia siarki w Osieku działa na zupełnie innych zasadach niż wcześniej funkcjonujące w powiecie staszowskim kopalnie w Grzybowie czy Jeziórku. Najważniejszą rzeczą, która odróżnia kopalnię siarki w Osieku od jej "staszowskich poprzedniczek" jest zamknięty obieg wody złożowej. Eksploatacja prowadzona jest w określony, bezpieczny i ekologiczny sposób. Woda z otworu eksploatacyjnego jest odbierana i przepompowywana odpowiednimi rurociągami na zabudowę górniczą. Tam jest uzdatniana, ogrzewana do temperatury około 160. stopni i ponownie rurociągami wraca na teren pola górniczego. Ponownie wtłacza ją się do złoża i ponownie dzięki niej wytapiana jest siarka. Na tym polega tak zwany obieg zamknięty, który gwarantuje, że siarka w postaci płynnej nie przedostanie się do środowiska.

4. Siarka przekształcana jest z postaci płynnej do stałej - granulek lub pastylek
Dodajmy, że siarka wydobywana na polu górniczym jest początkowo w postaci płynnej. Następnie transportuje się ją do zbiorników magazynowych, znajdujących się na zakładzie górniczym. Tam przekształcana jest w siarkę w postaci stałej - pastylkowanej lub granulowanej.

5. Pracownicy przemieszczają się po polu górniczym na...rowerach
Tak jak wspomnieliśmy, na terenie pola górniczego funkcjonuje osiem sterowni eksploatacyjnych. Każda z nich posiada obsługę dwuosobową. Jest to górnik kopalni i przodowy sterowni. Przodowy zajmuje się obsługą instalacji na sterowni, górnik obsługą otworów na terenie kopalni. Pracownicy na teren kopalni dowożeni są za pomocą busów. Natomiast po polu górniczym poruszają się na...rowerach. Są one kupione przez firmę i przypisane są do każdej sterowni. Sprawne są przez cały rok, także zimą.

6. Siarkopol dba o efektywne wykorzystywanie ciepła
W ostatnim czasie zmieniono sposób izolacji rurociągów oraz otworów eksploatacyjnych. Do 2019 roku do izolacji takiego otworu stosowano wełnę mineralną, owiniętą z zewnątrz papą. W tej chwili na terenie kopalni stosuje się izolację ze specjalnego materiału. Ogromną zaletą tej powłoki jest to, że bardzo minimalizuje straty ciepła. Ze względu na ekologię jest to bardzo ważne, gdyż całe ciepło wytworzone w Elektrowni Połaniec dostarczone do Osieka za pomocą rurociągów, jest praktycznie w 95 procentach wtłaczane bezpośrednio do złoża. Dzięki odpowiedniej izolacji, nie marnuje się go - tylko efektywnie wykorzystuje do wytapiania siarki. Po drugie zaletą nowego rozwiązania jest możliwość wielokrotnego wykorzystania. Izolację da się w całości zdemontować, przenieść i wykorzystać na kolejnych rurociągach przy zerowych stratach jej wydajności.

7. Po wydobyciu teren następuje rekultywacja terenu
Wielkich hałd ziemi, czy "dziur" w ziemi po wydobyciu surowca nie zobaczymy na polu górniczym kopalni siarki Osiek. Jedynym minusem jest osiadanie terenu. Jest ono niewielkie - waha się w granicach od 2,5 do 3 metrów w niektórych miejscach. Osiadanie terenu jest nieustannie monitorowane. Pracownicy są w stanie wpływać na kierunek ukształtowania terenu, jest on pod bezpośrednią kontrolą dozoru górniczego.

8. Łabędzie i bobry na terenie pola górniczego
Teren pola górniczego odwiedzają łabędzie, a właściwie można je spotkać na terenie tamtejszego jeziora. Siarkopol ma też "duży problem" z bobrami, które zasiedlają teren pola górniczego. Jak wiadomo, są pod ochroną i potrzebują do życia czystej wody. Na terenie pola górniczego w Osieku dokuczają na przykład budując tamy. Jednak wydobycie siarki prowadzone jest w zgodzie z naturą, a tym bardziej z żyjącymi tam zwierzętami.

9. Wiekowe jabłonie nadal dają owoce
Na pewnym obszarze obecnego pola górniczego niegdyś znajdowała się miejscowość Mikołajów. Mieszkańcy zostali wysiedleni, ale pozostawili po sobie ślad w postaci sadów pełnych grusz i jabłonek. Drzewa po dziś dzień tam rosną, a w sezonie dają pyszne owoce, których oczywiście można skosztować.

Należy szczególnie podkreślić, że na skutek prowadzonej przez Siarkopol eksploatacji górniczej tzw. „wielkich hałd ziemi” czy "dziur" w ziemi po wydobyciu surowca nie zobaczymy na polu górniczym.

Jedynym negatywnym następstwem prowadzonej działalności górniczej jest możliwe osiadanie terenu. Jest ono jednak niewielkie (waha się w granicach od 2,5 do 3 metrów w niektórych miejscach). Osiadanie terenu jest w sposób ciągły monitorowane. Ponadto pracownicy odpowiedzialni za przygotowanie planu przeprowadzenia przyszłych działań rekultywacyjnych mogą wpływać na ukształtowania terenu. Cały proces przebiega pod ścisłą kontrolą dozoru górniczego.

Tereny pola górniczego odwiedzają łabędzie, a właściwie można je spotkać na terenie tamtejszego jeziora. Siarkopol ma też "duży problem" z bobrami, które zasiedlają teren pola górniczego. Jak wiadomo, są pod ochroną i potrzebują do życia czystej wody. Na terenie pola górniczego w Osieku dokuczają na przykład budując tamy. Jednak wydobycie siarki prowadzone jest w zgodzie z naturą, a tym bardziej z żyjącymi tam zwierzętami.