- I nie zawsze smaczne, tak jak dzisiaj. Trudno zachwycać się przecież jedząc postny barszcz, a właściwie żur czy kisiel ze śliwek. Smak nie był jednak najważniejszy. Chodziło o przekazywanie wielowiekowej tradycji, którą kultywujemy do dzisiaj, chociaż w mocno zmienionej formie i przede wszystkim o zapewnienie rodzinie zdrowia, siły, miłości i odpędzania złych mocy – mówi Małgorzata Imiołek, etnograf z Muzeum Wsi Kieleckiej, która właśnie pracuje przy urządzaniu wystawy świątecznej w Dworku Laszczyków w Kielcach. Bogata ekspozycja, na której poznać będzie można wszystkie tajemnice świąt Bożego Narodzenia w naszym regionie i oglądać tradycyjne naczynia, przedmioty, odzież, potrawy oraz zobaczyć szopki i kolędników, zwanych w naszym regionie „kolędziorzami” ruszy w niedzielę, 16 grudnia.
Ile dań na stole?
Tradycyjna Wigilia w Świętokrzyskiem była przez wieki dniem postnym, dlatego nasi przodkowie ograniczali się do małego i skromnego posiłku przed kolacją. Spróbowanie potraw miało być wróżbą dobrych kolejnych miesięcy. Najlepiej 12, ale tak jadano tylko na dworach, w bogatych domach jadano aż 12 dań. Według tradycji chrześcijańskiej ta liczba potrawy symbolizowała także dwunastu apostołów. W wiejskich domach trzeba się było zadowolić zaledwie kilkoma potrawami. Na więcej nie było chłopów po prostu stać. Obecnie od kilku lat w Wigilię post już nie obowiązuje, ale w większości domów wciąż kultywuje się postną tradycję.
Magia potraw
- Warto wiedzieć, że uczta wigilijna sięga korzeniami uczt zadusznych z czasów przedchrześcijańskich. Te potrawy, które dzisiaj widzimy na stole wigilijnym, są ze składników - jak między innymi mak, groch, fasola - poświęcanych dawniej duszom przodków. Obrzędowość wigilijnej wieczerzy sięga więc czasów przedchrześcijańskich i mocno jest w nich osadzona. Jeśli chodzi i o tradycyjną Wigilię, chłopską, nie różniła się tak bardzo w naszym regionie od Wigilii na innych ziemiach, na przykład w sąsiedniej Małopolsce, Radomskiem, Opoczyńskiem, ale było kilka charakterystycznych dla tych ziem potraw. Był barszcz, czyli właściciwie, żur na wywarze z grzybów czy w biedniejszych rodzinach na wywarze z suszu owocowego. Były kluski z makiem, kapusta z grochem - elementy przedchrześcijańskie są u nas mocno obecne na stole. Na wystawie bożonarodzeniowej w Muzeum Ziemi Kieleckiej zawsze eksponujemy ucztę wigilijną chłopską charakterystyczne i dania. tak będzie i w tym roku - mówi Małgorzata Imiołek.
Dzisiejsze przysmaki
Współczesna wieczerza wigilijna w regionie świętokrzyskim obfituje w przysmaki. Mak jemy dzisiaj ze słodką struclą i bakaliami, zwykły postny żur, ma postać aromatycznego czerwonego barszczu z pysznymi uszkami, tradycyjne skromne jedynie solone śledzie, podawane są dzisiaj w śmietanie, z dodatkiem ogórków, jogurtu, jabłek, jajek, a ze śliwek nikt obecnie nie przyrządza kisielu, lecz smaczny słodki kompot lub wrzuca je do kapusty, ciast czy sałatek.
- Zmieniają się czasy i obyczaje. Proszę pamiętać jednak, że o tym jak wygląda tradycja, historia w naszym ergionie nie decyduje nikt inny lecz my sami, mieszkańcy tej ziemi. Pielęgnujmy więc zwyczaje, bo to one decydują o naszej kulturze i tożsamości - mówi Małgorzata Imiołek.
Symbolika wigilijnych potraw
Podczas Wigilii podawana jest zupa grzybowa, bo dawniej grzyby kojarzone są z siłą i zdrowiem, wierzono, że mają magiczną moc. Pojawiają się w kapuście wigilijnej, bigosie, krokietach czy pierogach.
Ryby symbolizują Jezusa i odradzanie się do życia.
Wśród potraw jest kompot z suszu, bo gruszki miały zapewniać długowieczność, jabłka miłość i zdrowie, a śliwki odpędzały złe moce.
Mak przynosił bogactwo, dlatego tak ważnymi potrawami na wigilijnym stole są kutia, kluski z makiem czy obecnie makowiec.
Piernik symbolizował dobrobyt i dawniej kojarzył się z wyższym statusem społecznym.
POLECAMY RÓWNIEŻ:
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
