Uroczyście i z rozmachem. Tak kielczanie świętowali 3 maja w latach 1916-1939

Pierwsze obchody upamiętniające uchwalenie konstytucji miały miejsce w Kielcach 3 maja 1916 roku. Po wyjściu Rosjan z Kielc rocznice narodowe było można obchodzić oficjalnie. Gromadziły one wielu kielczan, zarówno zwykłych obywateli miasta, jak i zasłużonych oraz kielecką młodzież. Doktor Michał Zawisza z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach pisał: „Mimo, że obchody te organizowane były przez inteligencję miejską, to nierzadko uczestniczyli w nich chłopi z okolicznych wsi. Wypełnione treściami patriotycznymi uroczystości stanowiły istotny czynnik kształtujący świadomość narodową. Były dla mieszkańców regionu żywymi lekcjami historii Polski. Budowały poczucie patriotyzmu, wspólnoty oraz potrzeby istnienia niepodległego państwa polskiego”.

Jak wyglądały uroczystości 3 maja 1917 roku?

Obchód na dzień 3 maja w Kielcach organizowała Rada Miejska. Rozpoczął się posiedzeniem Rady Miejskiej […]. Zaproszeni byli przedstawiciele stowarzyszeń i stronnictw. Następnie ruszył pochód pod pomnik Staszica. Udział wzięło całe miasto: Rada Miejska, przedstawiciele stowarzyszeń i organizacji ze sztandarami lub wieńcami, stronnictwa polityczne i szkoły – pisano w raporcie Polskiej Organizacji Wojskowej.

Od 1919 roku obchody Konstytucji 3 Maja stały się oficjalnym świętem państwowym. Najważniejszym miejscem obchodów, podobnie jak w okresie I wojny światowej, był park miejski i okolice pomnika Stanisława Staszica.
Po zamachu majowym w 1926 roku zaniechano uroczystości w kieleckim parku. Przeniosły się one do centralnych części miasta. Towarzyszyły im uroczyste msze święte w kieleckiej Katedrze, defilady wojskowe oraz akademie w Teatrze Polskim przy ulicy Sienkiewicza. Podczas obchodów wzywano do tymczasowego zawieszenia kłótni i zaprzestania sporów politycznych.
W latach trzydziestych XX wieku ważnym elementem obchodów był 3 – Majowy Bieg Narodowy. Odbywał się on w różnych kategoriach wiekowych, a miejscem startu był plac Wolności. Towarzyszyły mu inne zawody sportowe – bieg o nagrodę starosty, wyścig kolarski czy wydarzenia organizowane przez Motocyklowy Klub Związku Strzeleckiego.

W 1935 roku 3 maja w Kielcach odgrywano hymn państwowy z wieży strażackiej przy ulicy Leonarda. Po mszy świętej w kościele garnizonowym, na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego (Rynku) miała miejsce część oficjalna. Przemówieniom towarzyszyły wystąpienia władz, chórów i orkiestry wojskowej. Natomiast popołudniu w kieleckim parku odbył się koncert, a wieczorem świętowano w kasynie oficerskim i świetlicy kolejowej, gdzie zbierano datki na rzecz Ligi Morskiej i Kolonialnej.

Szczególnie podniosły charakter miały ostatnie przed wojną obchody trzeciomajowe. W 1939 roku Kielce były udekorowane chorągwiami państwowymi, portretami marszałków Józefa Piłsudskiego, Edwarda Rydza – Śmigłego oraz prezydenta Ignacego Mościckiego. W nabożeństwie w kieleckiej Katedrze wzięli udział liczni przedstawiciele władz cywilnych i wojskowych, organizacji, stowarzyszeń oraz młodzieży. Przedpołudniową część obchodów zakończyła defilada z udziałem mieszkańców miasta. W wielu instytucjach, przedsiębiorstwach, szkołach odbywały się okolicznościowe spotkania i akademie. W Kamieniołomach Państwowych w Zagnańsku zorganizowano zawody strzeleckie, a w samym mieście rozpoczął się II etap zawodów motocyklowych „Sto mil po Polsce” na trasie Stryj – Kielce – Poznań.

W okresie okupacji niemieckiej, 3 maja nie można było obchodzić. Podobnie było po 1945 roku, kiedy komuniści wykreślili ten dzień ze świąt narodowych. Został on przywrócony w 1990 roku.