W Świętokrzyskiem najszybciej w kraju spada liczba ludności! Dlaczego tak jest?

Spadek liczby ludności w województwie świętokrzyskim, największy w Polsce, ma wiele przyczyn i niesie dramatyczne konsekwencje dla regionu i jego mieszkańców. Negatywnie odbija się w pierwszej kolejności na przyroście naturalnym. W 2020 roku przyrost naturalny był u nas najniższy w skali kraju, co oznacza, że wówczas zmarło u nas więcej mieszkańców niż się urodziło. Ta tendencja nie zmieni się szybko i niesie niekorzystne konsekwencje dla regionu. Sprawdziliśmy, jakie.

Spadek ludności w województwie od 2019 do 2020 roku o 9 135 osób dał przyrost naturalny liczony na 1000 kobiet równy minus 6,4. To najgorszy wynik w Polsce, w której średnio wynosił on w 2020 roku minus 3,2. Taka sytuacja, gdy rodzi się mniej dzieci niż umiera mieszkańców ogółem prowadzi wprost do katastrofy systemu emerytalnego i systemu opieki zdrowotnej, osłabia rynek pracy. Jego skutków obawiają się ekonomiści, lekarze, pracodawcy, nauczyciele, ponieważ zachwiana struktura demograficzna rujnuje cały system społeczny.

Jeśli chodzi o powiaty, w naszym regionie najgorzej pod tym względem było w: skarżyskim, gdzie liczba ludności zmniejszyła się w ciągu roku o ponad 800 mieszkańców, a przyrost naturalny spadł do minus 10,1.

Bardzo źle było w ostrowieckim – gdzie liczba ludności w ciągu roku spadła o ponad 1200 osób, a przyrost naturalny wyniósł minus 9,8.

Równie źle było w pińczowskim – gdzie ubyło ludności w ciągu roku o prawie 500 osób, a przyrost naturalny wyniósł minus 9,1.

Najlepsza sytuacja demograficzna w województwie świętokrzyskim jest w powiecie kieleckim, gdzie chociaż w badanego ciągu roku liczba ludności spadła o 267 osób, to w perspektywie 20-letniej wzrosła o prawie 17 tysięcy osób. W tym powiecie przyrost naturalny wyniósł minus 2 – wynika z ostatniego raportu Urzędu Statystycznego w Kielcach.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, spadek liczby ludności i tym samym ujemny przyrost naturalny utrzymuje się w regionie świętokrzyskim, a także całym kraju nieprzerwanie od 1999 roku.

Przyczyn takiego stanu rzeczy w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo upatruje się głównie w spadku liczby urodzeń i wzrostu zgonów, starzenia się społeczeństw, dużym odsetku osób starszych, wydłużającej się średniej długości życia, małej liczbie kobiet w wieku rozrodczym, niskiej płodności, wysokim poziomie zurbanizowania, powszechnie akceptowanym modelu rodziny posiadającej jedno dziecko oraz wzroście świadomości seksualnej i dostępie do środków antykoncepcyjnych.

Jakie skutki niesie dla regionu świętokrzyskiego galopujący spadek liczby ludności i bardzo niekorzystny stosunek urodzeń do zgonów, zapytaliśmy eksperta.

- W województwie świętokrzyskim jest prawie dwukrotnie większa liczba zgonów niż urodzeń. Podobna statystyka dotyczy województwa łódzkiego. Niekorzystnie wyniki demograficzne odnotowano też w pozostałych czterech województwach Polski Wschodniej. Względnie najlepiej w tym zakresie jest w województwach: pomorskim, małopolskim, wielkopolskim, mazowieckim. Rok 2020 był szczególny, ponieważ do liczby zgonów z powodu wieku lub schorzeń na różne choroby, zwłaszcza układu krążenia i nowotworów złośliwych, doszły zgony z powodu koronawirusa. Utrudnienia w dostępie do opieki zdrowotnej w różnym układzie spowodowały, że wiele osób w wieku zdolności prokreacyjnej nie zdecydowało się na dziecko. Ta sytuacja jeszcze bardziej pogorszyła statystykę. Tak mocno akcentowany jest obecnie przyrost naturalny, ponieważ jest to wskaźnik zastępowalności pokoleń, który wskazuje, ile dzieci może urodzić kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego. Prostą zastępowalność pokoleń gwarantuje wskaźnik na poziomie 2,1, co oznacza, że jedna kobieta rodzi dwójkę dzieci, która jest w stanie zastąpić ją oraz jej partnera. W Świętokrzyskim, mimo świadczeń 500 plus, pokolenie matek zostanie zastąpione przez córki tylko w 60 procentach, co oznacza, znacznie zmniejszoną liczbę kobiet, a tym samym dalszy spadek liczby urodzeń – mówi doktor habilitowany Sławomir Pastuszka z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Jak twierdzi ekspert, ta niekorzystna sytuacja wynika z kilku powodów.

- Po pierwsze, wynika ze zmiany roli i znaczenia kobiety w rodzinie. Obecnie kobiety najpierw starają się zdobyć określone wykształcenie, następnie upragnioną posadę i rozwijać się, zwiększać kompetencje i zyskiwać uznanie. W rezultacie decydują się na macierzyństwo coraz później, średnio w wieku 27 lat, przez co skróceniu ulega czas na prokreację. Po drugie, współcześnie jest większa świadomość i staranie rodziców, żeby dziecku zapewnić odpowiednie utrzymanie. Ważna jest zatem sytuacja materialna obojga rodziców, ich samodzielność finansowa, dobrze płatna praca, żeby dziecku zapewnić jak najlepsze wychowanie i rozwój. Po trzecie, istotnym czynnikiem jest dostęp do opieki żłobkowej, przedszkolnej i wczesnoszkolnej. W tym zakresie w województwie świętokrzyskim, podobnie jak w innych, zachodzą pozytywne zmiany. Po czwarte, niska dzietność w dużym stopniu jest konsekwencją utrzymującego się w Świętokrzyskiem przez wiele lat wysokiego odpływu migracyjnego, głównie kobiet w wieku produkcyjnym. I obecnie i w przyszłości może to jeszcze bardziej osłabić dynamikę urodzeń. Należy podkreślić, że choć z wyzwaniami demograficznymi muszą się mierzyć w większości gminy w Polsce, to w naszym województwie powinny one być podstawą analizy przed podjęciem decyzji przez władze w zakresie budowy infrastruktury komunalnej i gospodarczej – mówi Sławomir Pastuszka.