Marek Jończyk z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach zaznaczył, że działania na rzecz upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej podejmowano jeszcze przed 1989 rokiem. Jednak działo się przy sprzeciwie ówczesnych komunistycznych władz.
Na rzecz prawdy
– 1 listopada 1981 roku Mieczysław Rumas i działacze Konfederacji Polski Niepodległej z Kielc ustawili trzy Krzyże Katyńskie dokładnie w tym miejscu, gdzie obecnie znajduje się Pomnik Katyński na Cmentarzu Partyzanckim w Kielcach. Wokół nich mieszkańcy miasta postawili wiele zniczy. Krzyże przetrwały jedynie kilkanaście godzin, bowiem w nocy z 1 na 2 listopada zostały usunięte – powiedział Marek Jończyk. Kielczanie nie zapomnieli o tym miejscu. Regularnie składali tam kwiaty oraz zapalali znicze. W następnych latach, na przekór władzom, regularnie podejmowano inicjatywy zamierzające do upamiętnienia ofiar Zbrodni Katyńskiej w Kielcach. Tak było do transformacji ustrojowej w 1989 roku.
28 października 1990 roku z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej „Jodła” w Kielcach i przy współudziale Koła Rodzin Katyńskich w Kielcach, na Cmentarzu Partyzanckim przy ulicy księdza Piotra Ściegiennego został odsłonięty pomnik „Pomordowanym na nieludzkiej ziemi”. Centralną część pomnika stanowią trzy krzyże, symbolicznie zespawane z szyn kolejowych i oplecione drutem kolczastym. U ich podstaw umieszczono głaz z napisem „Katyń”. Fundatorem monumentu, wykonanego według projektu Jana Łęskiego, byli mieszkańcy Kielc. Ówczesny prezydent Kielc Arkadiusz Płoski powiedział m.in.: „dziwny jest fenomen ludzkiej pamięci, która zmusiła nawet największe mocarstwo do wyznania prawdy”.
Jesienią 1996 roku Pomnik Katyński w Kielcach został rozbudowany. Monument został uzupełniony o płaskorzeźbę Matki Bożej Katyńskiej autorstwa Stefana Maja oraz dwie granitowe tablice. Znalazły się na nich nazwiska 184 ofiar Zbrodni Katyńskiej związanych z Kielecczyzną, zestawione przez członka Stowarzyszenia „Kielecka Rodzina Katyńska” Jana Banaśkiewicza. Tablice zostały poświęcone 1 listopada 1996 roku przez księdza biskupa Mieczysława Jaworskiego. Monument został ponownie rozbudowany w 2016 roku. Na kamiennych tablicach umieszczono nazwiska kolejnych 212 ofiar katyńskiego ludobójstwa.
Pomnik Trzech Krzyży, Marsze Katyńskie, „Sen”…
Kielecki pomnik nie jest jedyną inicjatywą w regionie upamiętniającą ofiary sowieckiej zbrodni. Członkowie Stowarzyszenia „Kielecka Rodzina Katyńska” są współinicjatorami powstania Pomnika Trzech Krzyży w Hucie Szklanej u podnóża Świętego Krzyża. Konstrukcję monumentu, uroczyście odsłoniętego 13 kwietnia 1999 roku, stanowią trzy stalowe krzyże o wysokości 10 metrów z widniejącymi napisami „Katyń”, „Charków” i „Miednoje”. Na cokole umieszczono płaskorzeźbę Matki Bożej Katyńskiej oraz tablice upamiętniające zamordowanych w językach polskim, rosyjskim, angielskim, niemieckim i francuskim.
Środowiska skupiające kieleckie rodziny katyńskie aktywnie włączyły się w ogólnopolską akcję „Katyń… ocalić od zapomnienia”. Jej celem jest posadzenie dębów dedykowanych wszystkim ofiarom Katynia. W kwietniu 2009 roku na skwerze przy kieleckiej Kadzielni zostały posadzone 62 drzewa upamiętniające kieleckich Katyńczyków. Dzięki staraniom Stowarzyszenia został on nazwany „Skwerem Pamięci Ofiar Katynia”.
11 kwietnia 2014 roku, dzięki współpracy Delegatury IPN w Kielcach oraz rodzin kieleckich Katyńczyków, nastąpiło uroczyste odsłonięcie rzeźby „Sen” na kieleckiej Kadzielni. Pomnik obrazuje płaczącą nad losem ofiar kobietę z zarysowanym sznurem na szyi. W cokole monumentu została umieszczona urna z ziemią pochodzącą z miejsc kaźni i pochówku Katyńczyków. W kompozycji znajduje się również kamienny ołtarz, na którym widnieją słowa „Bo nie można zakopać pamięci w dołach”. Inną z inicjatyw upamiętniających ofiary zbrodni z 1940 roku stało się zorganizowanie Marszu Pamięci. W tym roku Kielecki Marsz Katyński odbędzie się już po raz siódmy. Inicjatorem wydarzeń jest Delegatura IPN w Kielcach.
Jedną z najważniejszych form aktywności Stowarzyszenia pozostała działalność edukacyjna. – Członkowie Stowarzyszenia są częstymi gośćmi w szkołach, gdzie dzielą się z dziećmi i młodzieżą swoją wiedzą. Stowarzyszenie wydaje publikacje, prowadzi też działalność wystawienniczą. Jego członkom przyświeca maksyma „Póki nam sił starczy, będziemy stać na straży pamięci i świadczyć o naszej historii” – podkreślił Marek Jończyk z Delegatury IPN w Kielcach.
Debata prezydencka o Gdyni. Aleksandra Kosiorek versus Tadeusz Szemiot
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?